به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در اراک، سید محمد الحسینی دکترای جامعه شناسی و مردم شناسی و مدرس دانشگاه در پیش درآمد کتاب «بوم شناسی فرهنگی استان مرکزی» نوشته است:
«بر هم کنش‌های کثیر الاضلاع و کثیر الافعال گروه‌های انسانی و زیست بوم از جمله موضوعات مهم و محوری است که دانش‌های میان رشته‌ای زیست بوم شناسی و باستان شناسی محیطی به طور اخص و دانش مردم شناسی به طریق اولی دهه‌هاست که به آن احساس شده‌اند و درباره واقعیت اجتناب ناپذیر تاثیر متقابل انسان و محیط کنکاش می‌کنند. عوامل زمین شناختی و جغرافیایی موثر در تمایز فلات ایران از عرصه‌های پیرامونی بر روند شکل‌گیری و تطور فرهنگ‌های باستانی این منطقه تاثیرگذار بوده است. توجه به مشخصه‌های بوم شناختی و نیاز به تعریف و تحدید چارچوب‌های جغرافیایی برای پژوهش‌های پیش از تاریخی در محدوده مرکز فلات ایران و ارائه نقشه‌های متعدد نیز در فراهم کردن معرفت و منظری قابل قبول در درباره زمینه‌های طبیعی و زیست بوم شناسی فرهنگی کافی و اقناع کشنده نبوده است.
همواره در طول تاریخ انسان با ارتباط با فضای زیست خود یاد گرفته چگونه نیازهایش را پاسخ دهد و این شکل پاسخگویی تمدن، فرهنگ و هویت هر منطقه را رقم زده و هرجا هم که نتوانسته قوت خیال و درک شاعرانه را به کار گرفته و هنر و ادبیات و موسیقی و نواهای خود را تقویت کرده این تلاش انسان با محیط همیشه هست و تلاش او برای معنا بخشی به هویت و زندگی او احساس تعلق و امنیت اجتماعی او را حاصل می‌شود.بیگانگی انسان از محیط زیست خود و جغرافیا و تاریخ اجتماعی منطقه خود می‌تواند غربت هویتی ایجاد کند و او را به انسان بی هویت و سرگشته در دنیای متمدن تبدیل کند؛ انسانی که دچار از خود بیگانگی شده و از هر سفره‌ای چیزی برمی‌چیند و اندک اندک عادت‌ها و الگوها طوری او را احاطه می‌کنند که انگار سال‌هاست انسان محصول و اسیر ساز و کارها شده؛ شناخت و معرفت صحیح انسان از هویت و زیست بوم خود می‌تواند گوهر وجودی انسان را که همانا اراده اختیار و کنشگری اوست تقویت کند و او را در خدمت پویایی هویت منطقه‌ای قرار دهد؛ انسان‌هایی که بتوانند در دامان محلی خود برای هر چیزی پاسخی قانع کننده داشته باشند یعنی گوهی هویتی خود را رونق داده‌اند. این کتاب در همین راستا گامی برداشته است و خانم پیمانه پژوهش فر سعی نموده تا به صورتی ساده موجز و کوتاه در این راستا سر نخ‌هایی به دست خواننده دهد که می‌تواند ساعت‌ها و بلکه روزها مورد بحث قرار گیرد. از این رو خواندن و نقد این کتاب را در محافل علمی و حتی دوستانه توصیه می‌کنم از آنجا که گفتگو آغاز معناست و می‌تواند شروعی برای تجلی معنای نهفته در کتاب باشد چه خوب است که نویسندگان شهری و بومی را قدر بدانیم و بتوانیم حرکت آنها را به جریان اجتماعی و فرهنگی تبدیل کنیم.»
در بخشی از پیش‌گفتار کتاب «بوم شناسی فرهنگی استان مرکزی» با تاکید بر آواها و نواهای کاری را در زیر می‌خوانید:
«مطالعه تداخل زیستی و فرهنگی از جمله مباحثی است که می‌تواند محققان علوم اجتماعی را به بسیاری از نهفته‌های فرهنگی انسان در ارتباط با مسائل زیستی اش رهنمود سازد. برای رسیدن به جواب سوالات زیر، روستاهایی را به عنوان نمونه در اراک برگزیده تا به جواب این سوالات برسیم که کدام دسته از آداب و رسوم مرتبط با طبیعت در روستاها مورد مطالعه در شهر اراک همراه با مناسک و آیین است و کدام دسته از این آداب، رسوم و باورهای منطقه مورد مطالعه، متاثر از رابطه انسان و محیط است و تفاوت تطبیقی بین این مناطق از نظر محیط شناسی در چیست و این سکونت چه عنصر جدیدی را در تفکر و سبک زندگی زیستی و فرهنگی آنها داخل کرده است و تحت این عناصر، ترکیب زیستی و فرهنگی این اقوام از چه ویژگی‌های متفاوت یا جدیدی برخوردار گردیده است؟...
… روشی دیگر مورد استفاده در این کتاب روش مقایسه‌ای است. روش مقایسه‌ای روش خاصی مبنی بر مقایسه دو یا چند گروه دو یا چند جامعه و حتی دو یا چند فرد است که موضوع مقایسه‌اند و مقایسه نیز زمان صورت می‌گیرد که دو پدیده دارای جهاتی از تشابه و اختلاف باشد بین دو پدیده فاقد تشابه یا اختلاف مقایسه نیز بی‌معنی است. مقایسه همچنن می‌تواند بین ویژگی‌های خاص گروه با جامعه یا فرد در زمان‌های مختلف صورت گیرد.این مفهوم در زبان فارسی روش تطبیقی نامیده می‌شود ولی چون تطبیق یکسایی پدیده‌ای را با اصل آن می‌رساند مفهوم روش‌های مقایسه ای در مقابل معنای لاتین آن گفته شده است (ساروخانی ،۱۳۸۴: ۱۷۷–۱۷۹).»
در مقدمه کتاب نیز می خوانید:
«شناخت تکامل بیولوژیکی انسان مستلزم در نظر گرفتن فرهنگی است که او در آن زندگی می‌کند. شناخت روابط متقابل موجود انسانی؛ نیازمند آگاهی از الگوهای رفتاری؛ باورها و تجربه‌های او ست که به صورت فرهنگ منتقل می‌شود. تمام چیزهایی که مردم می‌گویند و انجام می‌دهند انعکاس اثر محیط فرهنگی است که زندگی روزمره درون آن رخ می‌دهد. تحقیق برای توصیف یک انسان، تحقیق برای توصیف فرهنگ اوست بنابراین مرکز و کانون مطالعات انسان شناسی، توصیف انسان به طور ساده نیست بلکه توصیف او با وصف فرهنگ آن است (فرخ نیا ۱۳۸۴: ۷).»
«در بیشتر جوامع به خصوص جوامع روستایی هنوز آداب و رسوم قدیمی و کهن و اعتقادات ویژه‌ای وجود دارد که مردم بر مبنای آن زندگی خود را می‌گذرانند. با انجام مراسم و آیین‌های خاصی به استقبال بهار می‌روند و یا گوسفندان خود را از آمدن آن با خبر می‌کنند، طلب باران یا قطع شدن آن را با انجام مراسم گروهی می‌خواهند و… ثبت و مستندسازی این آداب و رسوم بومی که به صورت شفاهی و تجربی از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته است باعث می‌شود که از نابودی آیین‌های سنتی در آنها جلوگیری شود. همچنین رابطه اقوامی که در یک محیط جغرافیایی خاص زندگی می‌کنند؛ در ارتباط با آن محیط و مکان زندگی با افرادی که در جغرافیای متفاوت دیگری زندگی می‌کنند؛ تفاوت دارد و این تفاوت در فلکلور آنها قابل مشاهده می‌باشد....»
فصل های کتاب:
کتاب «بوم شناسی فرهنگی استان مرکزی با تأکید بر آواها و نواهای کاری» شامل هفت فصل است.
فصل اول: رابطه انسان و حیوان در طول تاریخ، فصل دوم: فولکلور، فصل سوم: مشاغل قدیمی استان مرکزی، فصل چهارم: بوم شناسی، فصل پنجم: طبیعت، فصل ششم: حیوانات و علت انسان شناسی آیین‌ها هم و فصل هفتم: شامل بررسی نقوش اسب در سنگ نگاره‌های تیمره استان مرکزی از منظر بوم شناسی فرهنگی است.
کتاب «بوم شناسی فرهنگی استان مرکزی با تاکید بر آواها و نواهای کاری» تالیف پژوهشگر اراکی «پیمانه پژوهش فر» در هفت فصل و ۲۲۶ صفحه و شمارگان ۱۰۰۰ نسخه توسط انتشارات سخن دانشجو و چاپ و صحافی مجتمع ارشد با موضوع فرهنگ عامه –ایران – استان مرکزی در قطع وزیری برای دسترسی و استفاده علاقمندان به اینگونه کتب و کارهای پژوهشی به بازار کتاب روانه شده است.
نظر شما