به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، علوم طبیعی و ریاضیات، به‌عنوان پایه‌های اصلی دانش بشری، نقشی کلیدی در پرورش تفکر منطقی، تقویت خلاقیت و افزایش مهارت‌های حل مسئله ایفا می‌کنند. در رده‌بندی دیویی، این حوزه‌ها شامل موضوعات گسترده‌ای از جمله ریاضیات، نجوم و علوم وابسته، فیزیک، شیمی و… می‌شوند. هر کدام از این شاخه‌ها، فرصت‌های منحصربه‌فردی را برای آشناکردن کودکان و نوجوانان با دنیای طبیعت و قوانین حاکم بر آن فراهم می‌کنند.

در هفت‌ماهه نخست ۱۴۰۳، ناشران کشور تلاش درخور توجهی برای تولید و انتشار کتاب‌هایی در حوزه علوم طبیعی و ریاضیات برای کودکان و نوجوانان داشته‌اند. این کتاب‌ها با هدف ترویج دانش علمی و ایجاد شور و اشتیاق در میان مخاطبان کودک و نوجوان طراحی شده‌اند. برخی از آثار بر آموزش اصول پایه‌ای علوم و ریاضیات تمرکز دارند؛ درحالی‌که برخی دیگر، از طریق داستان‌ها، تصاویر جذاب و فعالیت‌های تعاملی، کودکان را به دنیای کهکشان‌ها، عناصر شیمیایی، حیات وحش و قوانین فیزیکی دعوت می‌کنند.

این آثار تلاش می‌کنند از طریق رویکردهای تعاملی و سرگرم‌کننده، پیچیدگی‌های علمی را به زبانی ساده و قابل فهم برای مخاطبان کودک و نوجوان تبدیل کنند و آن‌ها را به یادگیری و کشف علاقه‌مند سازند. چنین تلاش‌هایی برای تقویت علاقه به کشف و تحقیق در میان نسل آینده حائز اهمیت است. آثاری که در قالب داستان‌های علمی، فعالیت‌های تعاملی یا کتاب‌های تصویری منتشر شده‌اند، نشان می‌دهند که چگونه می‌توان از طریق ادبیات کودک و نوجوان، پلی میان دنیای علم و تخیل ساخت.

در شماره هفتم از سلسله گزارش‌های بررسی آمار رسمی نشر کودک و نوجوان برای کتاب‌های منتشرشده بر اساس کدهای دیویی، به موضوع «علوم طبیعی و ریاضیات» پرداخته‌ایم. در این گزارش، تعداد کتاب‌های منتشرشده در ایران برای گروه‌های کودک و نوجوان که در فاصله زمانی اول فروردین تا ۳۰ مهرماه ۱۴۰۳ با تمرکز بر دسته‌بندی دیویی «علوم طبیعی و ریاضیات» (کدهای ۵۰۰ تا ۶۰۰) منتشر شده‌اند، بررسی شده است.

به‌طور کلی، تقسیمات کد دیویی ۵۰۰ تا ۶۰۰ «علوم طبیعی و ریاضیات» شامل موارد زیر است:

- ۵۱۰: ریاضیات

- ۵۲۰: نجوم و علوم وابسته

- ۵۳۰: فیزیک

- ۵۴۰: شیمی، بلورشناسی، کانی‌شناسی

- ۵۵۰: زمین‌شناسی

- ۵۶۰: دیرینه‌شناسی ودیرینه‌شناسی جانوری

- ۵۷۰: علوم زیستی

- ۵۸۰: علوم گیاهی

- ۵۹۰: علوم جانوری

بر اساس داده‌های موجود در خانه کتاب و ادبیات ایران مبتنی بر کد دیویی ۵۰۰ تا ۶۰۰، در بازه زمانی هفت‌ماهه نخست ۱۴۰۳ در دسته‌بندی «علوم طبیعی و ریاضیات» تعداد ۲۰۵ عنوان کتاب ویژه گروه سنی کودک و نوجوان برای اولین‌بار چاپ شده است که ۱۲۸ عنوان از این آثار، تألیف بوده است.

عناوین و مشخصات تعدادی از کتاب‌های منتشرشده:

«آشنایی با فضا برای کوچولوها»

بسیاری از آدم‌هایی که عاشق آسمان و ستاره‌ها هستند، دوست دارند به فضا سفر کنند؛ اما سفر کردن به فضا آن‌قدرها هم آسان نیست. فضانوردان برای رفتن به فضا، از موشک‌های بسیار بزرگ و پرسروصدا استفاده می‌کنند. آن‌ها باید بسیار باهوش، خلاق و باپشتکار باشند. همچنین اطلاعات زیادی درباره فضا، ستاره‌ها و موشک‌ها داشته باشند.

کتاب «آشنایی با فضا برای کوچولوها» اطلاعات مفیدی درباره فضا و فضانوردی را در اختیار کودکان قرار می‌دهد. نشر برکه، کتاب «آشنایی با فضا برای کوچولوها» به قلم و تصویرگری جیمز بنت را با ترجمه عرشیا عالی‌نژاد در ۳۰ صفحه مصور رنگی و به بهای ۸۱ هزار تومان برای گروه سنی «ب» و «ج» (کودکان ۷ تا ۱۲) سال منتشر کرده است.

«دانشمندان کوچک آزمایش می‌کنند: آزمایش علمی با جانوران ساکن باغچه»

مجموعه «دانشمندان کوچک آزمایش می‌کنند» با انجام آزمایشات ساده همراه با شیوه علمی، قوانین علوم را عینی‌تر می‌کند تا برای دانش‌آموزان ابتدایی قابل درک شود. کودکان با مطالعه این کتاب و انجام‌دادن آزمایش‌های ساده به شیوه علمیِ جالب توجه، اطلاعات جدیدی کسب می‌کنند.

وجود نمایه و واژه‌نامه در آخر کتاب به کودکان کمک می‌کند بهره بیشتری از این کتاب ببرند. این مجموعه شامل ۱۲ موضوع مجزا است که آزمایش‌هایی درخصوص گیاهان، جانوران، آب، خاک، سنگ و همچنین حالات مختلف مواد را در خود گنجانده است.

این مجموعه ۱۲ جلدی را که توسط جمعی از نویسندگان تألیف شده است مهتاب یعقوبی و آیدین فرهت به فارسی برگردانده‌اند و انتشارات ذکر (کتاب‌های قاصدک) آن را در ۳۸۴ صفحه و بهای ۴۲۰ هزارتومان در بازار کتاب ایران منتشر کرده است.

«آیا دهان دایناسور بسته می‌ماند؟»

کتاب «آیا دهان دایناسور بسته می‌ماند؟» کتابی با موضوع مهارت حل مسئله و اشاره به موضوع اهمیت کتاب‌خوانی برای کودکان بالای هفت سال است. موضوع و محور اصلی این اثر، کتاب و تأثیر آن در زندگی است.

در این داستان به دو دسته‌بندی شخصیتی از شخصیت‌های کتاب برمی‌خوریم؛ اول شخصیت‌هایی که کلاً به کتاب بی‌اعتنا هستند مثل دایناسور و سگ. دایناسور از جمله کسانی است که خواندن کتاب زود حوصله‌شان را سر می‌برد. آن‌ها به‌جای اینکه راه‌حل مشکل را در کتاب‌ها پیدا کنند به‌سراغ راه‌حل‌هایی می‌روند که به ذهن خودشان می‌رسد. سگ هم از جنس کسانی است که کلاً خواندن و نوشتن را دوست ندارد. او مدرسه نرفته و تنها به فکر پیدا کردن یک قیچی برای حل مشکلش است.

دسته دوم کسانی هستند که به‌سراغ کتاب می‌روند؛ اما نگاهی متفاوت دارند: مانند مرغابی و خرگوش. آن‌ها هردو برای حل مشکل‌شان به‌سراغ کتاب‌ها رفته‌اند. خرگوش حتی کتابش را همراه خودش به سفر می‌برد؛ اما نگاه آن‌هاست که خواندن کتاب برایشان نجات‌بخش یا غیر آن می‌کند. کتاب‌خواندن خرگوش، کمک شایانی به او نکرده است؛ اما مرغابی به‌دلیل وفاداری به کتاب و تمام‌کردن آن، بهترین راه‌حل‌ها را پیدا می‌کند.

بله! بیایید بپذیریم که کتاب نجات‌بخش است؛ اما نه هر کتابی و نه هر روشی در مطالعه آن؛ چراکه انتخاب کتاب مناسب، خود نیمی از مسیر را برایمان طی می‌کند.

کتاب «آیا دهان دایناسور بسته می‌ماند؟» به قلم جبار شافعی‌زاده با تصویرگری سارا میاری در ۲۴ صفحه مصور رنگی، شمارگان هزار نسخه و به بهای ۹۰ هزار تومان از سوی انتشارات میچکا (واحد کودک و نوجوان انتشارات مبتکران) برای کودکان بالای هفت سال منتشر شده است.