به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در مشهد، محمدجعفر یاحقی در آیین رونمایی از کتاب «یاد شعر رودکی آید همی» اثر اعلاخان افصح‌زاد که عصر چهارشنبه در نخستین همایش رودکی و پیوندهای فرهنگی تاجیکستان و ایران در تالار رودکی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، گفت: رودکی معمار اصلی زبان فارسی است، هرکجا در ایران، هندوستان، تاجیکستان، ازبکستان، افغانستان و… که ردپای زبان فارسی باشد، رودکی فصل مشترک این سرزمین‌ها است که بسیار هم مبارک است که باید وسیله‌ای برای هم‌نظری و هم‌افزایی ما باشد.

این استاد ممتاز زبان و ادبیات فارسی گفت: رودکی دیوانی ندارد که حجم بالایی داشته باشد و آنچه که باقیمانده، تعداد کمی قصیده، غزل، رباعی و ابیات پراکنده است که به دست ما رسیده است.

یاحقی با اشاره به بخشی از مواخذ مهم شعر رودکی اظهار کرد: فرهنگ فارسی بخشی از مواخذ مهم شعر او است. شعر رودکی بنیان زبان فارسی است وقتی می‌خواهند در فرهنگ‌ها شاهدی برای لغات بیاورند به قدیمی‌ترین لغت بر می‌گردند و به رودکی می‌رسند.

این پژوهشگر بزرگ ادبی در خصوص تعداد ابیات رودکی گفت: از او تنها اشعار پراکنده ای که حدوداً به ۱۰۰۰ بیت می‌رسد به ما رسیده است، اگر تعداد ابیات رودکی را یک طرف بگذاریم و تعداد کتاب‌ها و مقالاتی که تاکنون درباره رودکی نوشته شده را یک طرف دیگر بگذاریم، می‌بینیم که تعداد آثار و مقالاتی که درباره او نوشته شده است، از تعداد ابیات او بیشتر است.

نقل ۳۷ بیت در تاریخ بیهقی از رودکی

وی افزود: هیچ شاعری چنین سعادتی نداشته که بیشتر از ابیاتش در مورد او تحقیق شده باشد. در تاریخ بیهقی ۳۷ بیت از رودکی نقل شده است، ما حتی یک بیت از رودکی را در تفسیر ابوالفتوح رازی پیدا کرده‌ایم. چراکه رودکی اساس‌گذار زبان فارسی است، تمام شاعران پس از رودکی مدیون رودکی هستند، حتی فردوسی هم مدیون اوست، بسیاری از اندیشه های بلند فردوسی از رودکی گرفته شده است.

رودکی عصاره فرهنگ روزگارِ گذشته خود است

یاحقی با بیان اینکه فردوسی و رودکی هردو در بستر فرهنگ آریایی رشد کرده اند، تصریح کرد: زرتشت، مانی و تمام معارف ایران فرهنگی در سغد گرد هم آمده‌اند، سامانیان خدمت بزرگی برای حفظ این کیان کردند. سامانیان زبان فارسی را سامان دادند، به حمایت آنان شعرها گفته شد و سرور تمام آنها رودکی است که امروز از او سخن می‌گوییم.

این نویسنده و پژوهشگر سرشناس گفت: شاعران پس از رودکی نه تنها در غالب‌ها و صورت ظاهری، بلکه در مضمون و اندیشه هم وام‌دار او هستند، او عصاره فرهنگ روزگارِ درازآهنگِ دو هزار ساله قبل از خود است و به یادگار به ما رسیده است.

رودکی میان زبان و موسیقی تعادل ایجاد کرد

وی افزود: او بسیاری از قالب‌های شعری را خلق کرد و شاعران دیگر پیرو او بودند. شعر فارسی پیش از اسلام در خدمتِ موسیقی بوده نه عروض، لذا موسیقی محور فرهنگ ما بود و زبان در خدمت موسیقی بود و رودکی تعادلی میان موسیقی و زبان ایجاد کرد.

یاحقی، رودکی را از موسیقی دانان برجسته زمان و زمانه خود دانست و اظهار کرد: این ارتباط تنگانگ ادبیات و موسیقی در اشعار رودکی خود را نشان می دهد، ما در اندیشه هم مدیون رودکی هستیم، اولین بار رودکی بود که پرچم خردورزی و اندیشه را برافراشت و فردوسی بر بقایای کار او، کار خود را ادامه داد و این اندیشه را بر تارک جهان نشاند و سعدی و دیگر شاعران از این دو شاعر بزرگ وام گرفتند.

ارزش‌های انسانی در اشعار رودکی

او درباره دومین محور شعر رودکی گفت: انسان و ارزش‌های انسان‌ساز در اشعار رودکی بسیار است، دعوت به زیبایی، دوستی، نشاط و بسیاری از اندیشه های انسان‌ساز در شعر او موج می‌زند.

این استاد برجسته زبان و ادبیات فارسی با بیان اینکه او به فلسفه اغتنام فرصت رسید، گفت: فلسفه اغتنام فرصت را خیام بعدها ادامه داد.

وی افزود: گوهر دیگری که در شعر او است، «شادی» است، ما در ایران شادی و خرم‌دلی را بد می‌دانیم اما ما برای رسیدن به انسانیت به خرم‌دلی نیاز داریم، در کتیبه های اهورامزدا گفته شده خدا بعد از انسان «شادمانی» را آفریده است. این شادی، نتیجه زندگی است و شاید زندگی نتیجه این شادی است. ما برای استمرار حیات به دنبال شادمانی هستیم و باز این شادمانی را سعدی ادامه داده است.

یاحقی اظهار کرد: او توپ را در زمین می اندازد و یکی بر می‌دارد،، توپ اندیشه را در زمین می اندازد و فردوسی آن را برداشته، اغتنام فرصت را در زمین می‌اندازد و خیام آن را بر می‌دارد، خرم‌دلی را در زمین می‌اندازد و سعدی آن را بر می‌دارد و در نهایت تمام اینها در حافظ جمع شده که وارث تمام اینهاست و یک گوهر طلایی است.

وی افزود: امیدوارم به مبارکی برگزاری این همایش، بعداز این تورهای علمی به تاجیکستان برگزار شود تا ما بیشتر با این خطه و سرزمین آشنا شویم.

به گزارش ایبنا؛ نخستین همایش رودکی و پیوندهای فرهنگی تاجیکستان و ایران شاملِ سه نشست علمی با سخنرانی ۱۰ پژوهشگر ارزنده، شعرخوانی با حضور شاعران برجسته ایران و تاجیکستان و افغانستان و اختتامیه با حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و سفیر تاجیکستان بود.