محمد درویش، کنشگر محیط‌زیست، پژوهشگر و کویرشناس، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره کارکرد مولفه‌های محیط‌زیستی در آثار نویسندگان گفت: خوشبختانه امروز شاهدیم که نویسندگان زیادی دست به کار شده و در حوزه محیط زیست قلم می‌زنند و یا در خلال رمان‌ها و داستان‌ها، دغدغه محیط‌زیستی خود را مطرح می‌کنند.
وی ادامه داد: به روزگاری رسیده‌ایم که دیگر بحران محیط‌زیست برای همه موضوعیت یافته است و حتی سیاسیون نیز برای شرح برنامه‌های خود و کسب رای و جلب نظر مردم، برنامه‌های خود را درباره مقابله با بحران محیط‌زیست شرح می‌دهند. بنابراین وقت آن است که دیگر همه دست به کار شویم و بحران محیط‌زیست را به عنوان یک دغدغه ملی مطرح کنیم.
رئیس کمیته محیط‌زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو گفت: نمونه این کار رمان فائزه قویدل با عنوان «غول دریاچه، شوپن، بادمجان‌کبابی» است که با محوریت محیط‌زیست نوشته شده و به این اشاره دارد که آنکه درخت می‌کارد خود ما هستیم و آنکه جنگل‌ها را صاف می‌کند باز هم خود ما هستیم.
وی افزود: در این کتاب از عبارتی به نام «تجار محیط زیست» استفاده شده که از مصداق‌های سبزشویی در محیط‌زیست است، نویسنده با این اصطلاح گفتمان خاصی را مورد نقد قرار داده است.
وی با اشاره به دیگر آثار هنری در حوزه رسانه‌های تصویری و مکتوب اضافه کرد: خوشبختانه در چند دهه اخیر، شاهد تحرکاتی هستیم که نشان‌دهنده این است که برخی از آثار هنری از جمله فیلم‌ها، داستان و رمان‌هایی با محوریت محیط زیست تولید می‌شوند. همچنین کتاب‌های زیادی داریم که با موضوع یوزپلنگ و سرنوشت غم انگیز انقراض به بازار کتاب عرضه شده است. در کتاب «یوزپلنگانی که با من دویده‌اند» نوشته بیژن نجدی، نویسنده یوزپلنگ را استعاره‌ای از نسل، نهاد، آرمان و کسانی می‌داند که همانند نوع یوزپلنگ، در آستانه انقراض و مورد هجوم هستند؛ باورها، هستی‌ها و کسانی که به گذشته‌های نزدیک یا دورتر ما تعلق دارند و شاید دیگربار در تاریخ تکرار نشوند. بیژن نجدی نویسنده با ذوق ادبی است که داستان‌هایش در سبک‌های واقع‌گرایی و فراواقع گرایی است و از پیشگامان داستان‌نویسی پست‌مدرن به شمار می‌آید. در کتاب او سبک فراواقعیت‌گرایی از هم‌ذات‌پنداری با اشیای بی‌جان به طور بارز به ذهن خواننده کتاب منعکس می‌شود، قصه اینگونه روایت می‌کند که یک ببر کیلومترها حرکت می‌کند بدون اینکه یکی از هم‌نوعانش را ببیند؛ او فکرمی‌کند همه با او قهر هستند. نویسنده از زبان ببر صحبت می‌کند و انقراض را به شکل ملموس و تجربه‌ای دردناک منتقل می‌کند.
درویش در ادامه با اشاره به فیلم «نارنجی‌پوش» مرحوم مهرجویی که موضوع آن درباره حفظ و نگهداری از محیط‌زیست است، گفت: همچنین مستندهای خوبی در این زمینه ساخته شده است. تمام این نشانه‌ها بسیار امیدوارکننده اند؛ و اینکه هنرمندان ما از جمله فیلمسازان، نویسندگان، بحران محیط‌زیست و حیات‌وحش برایشان دغدغه شده است و در این حوزه اثر خلق می‌کنند.
او خاطر نشان کرد: این مسئله نشان‌دهنده این است که مواجه با مسئله محیط‌زیست نسبت به ۵۰ سال گذشته تفاوت زیادی کرده و در محور بسیاری از رسانه‌ها قرار گرفته است. همچنین برای هنرمندان به دغدغه‌ای بدل شده و تقریباً همه از نابودی کره زمین احساس خطر می‌کنند. با این وصف انتظار می‌رود با توجه به اینکه عنصر فضاسازی یکی از عناصر مهم در داستان‌سرایی است، همه نویسندگان باید در فضاسازی به محیط‌زیست توجه کنند و مواجه خود را با محیط زیست در آثار خود منعکس کنند، مسلماً مخاطب نیز با اثری که مسئله حیات زیستی را به چالش می‌کشد بیشتر همراه خواهد شد.
وی در پایان از انتشار تجربیات خود در این ۳۷ سال درکتابی با عنوان «بهانه‌های سر کردن زمستان» خبر داد. این کتاب در چند ماه آینده توسط نشر رکسان منتشر می‌شود.
گفتنی است محمد درویش، کنشگر محیط زیست، پژوهشگر و کویرشناس است. او تا آبان ماه سال ۱۳۹۶ در سازمان حفاظت محیط زیست، مدیرکل مشارکت‌های مردمی این سازمان بود. وی در طول فعالیت خود به‌صورت مستمر کوشیده است تا درک مشترکی از اهمیت محیط‌زیست را در سطح جامعه و سیاستمداران رقم زند.
نظر شما