جمعه ۱۴ اسفند ۱۳۸۸ - ۱۲:۲۳
وحی و نبوت در نگاه عقل و دین

چاپ نخست کتاب «وحی و نبوت در نگاه عقل و دین» نوشته محمدباقر شریعتی‌سبزواری از سوی موسسه بوستان کتاب منتشر و روانه بازار نشر شد. اثر حاضر، نبوت را که اصل مهم همه ادیان الهی به حساب مي‌آيد، از منظر قرآن و سنت و از نگاه عقل و دین مورد بحث و بررسی قرار داده است.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، شناخت اصول عقاید یا جهان‌بینی از ضروریات زندگی نوع بشر است. هیچ انسانی بدون داشتن یک سلسله بینش‌ها و گرایش‌های فکری جز از طریق عقلانیت نمی‌تواند به یک حیات معقولی دست پیدا کند، به همین علت عالمان اسلامی می‌گویند اصول دین تحقیقی است و تقلید و تعبد در آن ناروا و پوچ است بلکه برخی از انسان‌ها به عللی به عقایدی که مکتب‌های بشری ارائه داده‌اند دلخوش کرده‌اند.
 
بعضی دیگر لامذهبی را مذهب برای خود پنداشته‌اند و گروه اندکی در حال شک و تحقیق به‌سر می‌برند و عده‌ای نیز به همان عقاید آبا و اجدادی بدون دلیل بسنده كرده‌اند و جمعی نیز به معبود‌های بشری و موهومات ذهنی دل بسته‌اند و به مسلک‌هایی چون بابائیزم، سوفیسم و غیره روی آورده‌اند؛ ولی اکثریت قاطع انسان‌ها پای‌بند مذاهب الهی می‌باشند و گروهی معتقدند که دلایل اهل کتاب، آنان را قانع نساخته است و برای دین‌باوری در پی منطق قویتری هستند؛ در هر حال هویت و شخصیت انسان را مجموعه‌ای از تفکرات و بینش‌ها و گرایش‌ها تشکیل می‌دهد.
   ای برادر تو همان اندیشه‌ای         مابقی تو استخوان و ریشه‌ای 
   گر بود اندیشه ات گل گلشنی       ور بود خاری تو هیمه گلخنی

برخی از افراد بشر اصل لزوم و فایده مسایل دینی را فهمیده‌اند، ولي بر این باورند که دین مجموعه‌ای از عقاید اخلاقي و احکام است یک موضوع شخصی است که رابطه انسان را با خدا تنظیم می‌کند و یک نوع تکالیف فردی را مشخص می‌سازد ولی وظایف اجتماعی از دایره ادیان الهی خارج است (سکولاریسم)، آنان می‌گویند: عقلا و قانون‌گذاران جامعه با وضع مقررات مدنی، سیاسی، اقتصادی و قضایی با استفاده از تجربیات بشری از طریق دموکراسی باید تأمین نمایند. سکولارها و لائیک‌ها و بعضی از مسلمان‌ها و روشن‌فکرها به این فریضه گرایش پیدا کرده‌اند. این ایده ممکن است درباره ادیان منسوخ و موجود تا حدودی مقبول باشد، زیرا در کتاب‌هاي آسمانی آنها سخنی از مسوولیت‌های اجتماعی دیده نمی‌شود، ولی این فریضه درباره آیین اسلام صحیح نیست، چرا که در قرآن و سنت تمام دستورهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی آمده است و تاریخ گواه روشنی است که شخص رسول اکرم(ص) برای نخستین‌بار در جزیرةالعرب، عالی‌ترین حکومت را تشکیل داد و خلفای بعدی هم از این سیره تا حدودی پیروی کردند، مقررات جنگ و صلح و قانون زکات و مالیات اسلامی و نصب استانداران و فرمانداران و فرماندهان نظامی که در تاریخ نام و نشان و قلمرو حکومت آنها مشخص است. ولی بعضی از حکومت‌های اسلامی از سیره پیامبر اکرم(ص) منحرف شدند و خلافت را به سلطنت استبدادی مبدل كردند. بدین‌سان برای تفکرات سکولاری زمینه‌ها را فراهم نمودند. با وجود فقدان اصل حاکمیت در ادیان کنونی، مع‌ذلک در اصول عقاید، توحید، نبوت و جهان بازپسین، همه ادیان و مذاهب الهی مشترکند. وانگهی دلایلی در دست داریم که لزوم تفحص و انتخاب دین کامل الهی را از نظر عقلانی واجب می‌سازد.

نویسنده این اثر در بخشی از مقدمه کتاب می‌نویسد: «این سخن از "انیشتن" معروف است که گفته است بر سر در تمام معابد علمی و آزمایشگاهی نوشته‌اند "کسی که دین ندارد حق ندارد وارد معبد شود." ایمان است که به علم و دانش شرف مضاعف می‌بخشد و در مسیر درست به کار می‌اندازد.
کسب معرفت دینی هم پس از اثبات نبوت امکان‌پذير است بحث نبوت یکی از ارکان اصول عقاید به‌شمار می‌رود که با دلیل و برهان باید اثبات شود و اصولا بین توحید و معاد و اصل نبوت ارتباط تنگاتنگی وجود دارد که انکار هر یک در واقع به انکار دیگری منجر می‌شود. توحید منهای نبوت و رسالت و توحید بدون ایمان به قیامت، مفهوم درستی ندارد، زیرا انبیا هستند که چگونگی توحید و معاد را برای ما از طرف خدا تبیین و روشن می‌سازند.
این بنده احساس کردم که در روزگار ما عقلانیت از زندگی اغلب مردم کنار رفته و دین تقلیدی جایگزین شده، رویکرد بی‌رویه غالب مردم در تصمیم‌سازی‌ها به استخاره، جن‌گیران و غیب‌گویان و مدعیان ارتباط با امام زمان و توجه بی‌منطق به دعانویسان و جادو و جنبل و طلسم و الگوسازی و عارفان معرفت‌سوز و توسل به مدعیان دروغین برای تامین حوایج زندگی، شاهدی گویا بر فاصله گرفتن جمع کثیری از مردم از عقلانیت است در صورتی که عقل حجت باطنی خدا بر مردم است.
کتاب‌هایم را با پسوند "عقل و دین" آوردم تا متفکران از شدت عقلانیت از معنویت دینی دور نشوند و دین‌باوران هم از عقلانیت خارج نشوند، چرا که به گمان من تنها راه برون رفت از افراط و تفریط عقل‌گرایی و یا دین‌باوری براساس تعبد و تقلید، این است که دین‌باوران روی کرد تعبدی و تعقلی را در دین‌داری پیش گیرند. و در اصول عقاید و فلسفه احکام عقل‌گرا باشند؛ یعنی در پذیرش هر گزاره و رد و قبول هر عقیده‌ای به مجموعه‌ای از ادراکات و تحلیل‌های خود توجه کرده و ترازوی عقلانیت را در نهاد خود نهادینه کنند.» 

حیات طیبه و معقول آن حیاتی است که «عقلانیت» و «معنویت» هر دو با هم ترکیب و تلفیق شده باشند، چرا که دین، سنبل معنویت و عقل، نماد عقلانیت است باید به یاری آن دو به معنویت معقول گروید. چرا که به فرموده معصوم(ع): «مطیةالمرء العقل؛ مرکب آدمی عقل است». رسول گرامي اسلام(ص) فرمود: «قوام‌المرء عقله؛ تکیه‌گاه بشر، عقل اوست». و به قول امام علی(ع): «عقل است که راه ضلالت و بدبختی را از صراط نجات و خوشبختی تمیز می‌دهد».

ناشر کتاب نیز درباره موضوع این اثر می‌نویسد: «نبوت، اصل مهم همه ادیان الهی است که در آن، به وسیله "وحی" احکام به مردم می‌رسد. در قرآن کریم این اصل، بسیار با اهمیت تلقی شده و پیامبر گرامی اسلام(ص) دستورهای الهی را در قالب معجره جاوید -‌قرآن‌- به تدریج به مردم ابلاغ کرده است. درباره این موضوع، بحث‌های قابل توجه‌ای وجود دارد که اثر حاضر به آنها پرداخته است: راز بعثت پیامبران، ویژگی‌هاي آنان، ضرورت معجزه، اعجاز قرآن، رابطه وحی، علم و عقل، خاتمیت و راز آن، ویژگی‌های فردی و اجتماعی پیامبر اسلام(ص) و...»
در انتهای این اثر، نمایه‌ای از آیات، روایات، اعلام و نمایه موضوعی نیز درج شده است.

چاپ نخست کتاب «وحی و نبوت در نگاه عقل و دین» در شمارگان 1200 نسخه، 388 صفحه و بهای 85000 ریال راهی بازار نشر شد.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها

اخبار مرتبط