به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، كتاب حاضر كه مجموعه‌ اشعار مولف است، شامل پنديات، مناجات، مصيبات، مولودي پنج تن، نوحه سينه‌زني و زنجيرزني مي‌شود.

شعرای مشهور اهل‌بیت(عليهم‌السلام) در طول چهارده قرنی كه از اسلام می‌گذرد، با زبان ماندگار شعر در مدح و رثای اهل‌بیت(ع) به‌ويژه درباره حماسه عاشورای حسینی و مظلومیت‌های اهل‌بیت(عليهم‌السلام) به سرودن شعر پرداخته و به نشر فضایل و مناقب ائمه معصومین(ع) در قالب شعر، جامه عمل پوشانده‌اند.

شعرای دوستدار اهل‌بیت(عليهم‌السلام) از همان قرون ابتدائی اسلام و در دوران سیاه استبداد اموی و عباسی، همواره حاكمان خود‌سر و هوسران و غاصب را به‌شدت نكوهیده و به افشاگری آنان پرداخته و رهبران راستین و مظلوم خویش را ستوده و در این راه غرامت‌های سنگین پرداخته‌اند. هاشمیات كُمیت، مراثی دعبل و مدایح سیداسماعیل حمیری و ... نمونه‌هایی از این دسته است.

شعرای دوستدار اهل‌بیت در عهد امامان معصوم(عليهم‌السلام) تنها به جنبه بُكائی شعر اكتفا نمی‌كردند، بلكه فریاد می‌زدند، می‌خروشیدند و گوش دشمن را می‌خراشیدند. می‌كوشیدند تا خفتگان را بیدار و بی‌خبران را آگاه كنند. می‌كوشیدند كه مكتب زندگی‌بخش اهل‌بیت(ع) را احیا كنند و نقاب تزویر را از چهره‌ زشت دشمنان حق و عدالت به یك سو نهند. لذا در این مبارزه، بسیاری از شاعران اهل‌بیت(عليهم‌السلام)، سال‌هايی از عمر خود را به آوارگی یا در زندان گذرانیده‌اند یا همواره دار خویش را بر دوش داشته‌اند، چنان كه دعبل خزاعی گفته است: «پنجاه سال است كه دار خویش را بر دوش خود حمل می‌كنم.»

شاعران اهل‌بیت(عليهم‌السلام) از آن جا كه در خلال مدح آل‌محمد(ص) حقایق دین و صفات لازم حاكم دینی را یاد می‌كردند و با ذكر صفات اسلامی امامان و مقایسه و تحقیر زمامداران، دل‌ها را به حق و حكومت حق توجه می‌دادند، برای حكومت‌های فاسد، خطری بزرگ محسوب می‌شدند و از جانب حاكمان، تحت تعقیب و آزار بودند و حتی به قتل می‌رسیدند. در این زمینه، شاعران عرب هم از لحاظ كثرت و هم از لحاظ محتوای سخن، بر شاعران فارسی‌گوی برتری دارند، نظير برخی از شعرای مشهور كه اشارتي به آنها و عملكردشان می‌شود.
 
ابوالمستهل كمیت‌بن زید اسدی (60 ـ 126 قمري): یكی از بهترین شاعران و از نخستين شعرایی است كه در مدح و منقبت اهل‌بیت(عليهم‌السلام) شعر گفته و در این راستا متحمل سختی و مشقت نیز شده است. او اول كسی است كه استدلال و احتجاج در شعر را به شیعه آموخت و نیز نخستین سراینده هاشمیات است.
 
ابوعلی دعبل خزاعی (148 ـ 246 قمري): از بزرگان شعرای عرب در دوره عباسیان بوده و عالمی بلند مرتبه و آشنا به ایام‌العرب و طبقات‌الشعراء، متكلم ماهر و فصیح و خبره در انواع شعر بود كه حضور سه امام شیعه یعنی امام كاظم، امام رضا و امام جواد(علیهم‌السلام) را درك كرد و دیوان شعری دارد كه در آن بیشتر به مدح اهل‌بیت‌(علیهم‌السلام) می‌پردازد. قصیده تائیه از معروف‌ترین قصاید این شاعر اهل‌بیت به حساب مي‌آيد كه آن را برای امام رضا(ع)خوانده است. 

ابوهاشم (ابوعامر) اسماعیل‌بن محمد معروف به سیدحمیری (105 ـ 173 قمري): از ادبا و شعرای مشهور عرب و از بزرگان شعرای اهل‌بیت‌(علیهم‌السلام) به‌شمار می‌آید. سید حمیری كه ابتدا از خوارج بود، وقتی كه بی‌اساس بودن این گروه برایش روشن شد، به فرقه «كیسانیه» رو آورد و در این عقیده نیز نتوانست دوام بیاورد و در نهایت نور حقیقت در دلش روشن شد و به حقانیت شیعه امامی پی‌برد و شیعه امامی شد و شرف حضور به محضر امام صادق و امام كاظم(علیهماالسلام) نائل شد و با آن حضرات ملاقات كرد. از سید حمیری دیوان شعری باقی است كه در مدح و مراثی اهل‌بیت(علیهم السلام) سروده است. 

حارث‌بن ابی‌العلاء سعیدبن حمدان مكنی به ابوفراس از ادیبان بزرگ و شعرای اهل‌بیت(علیهم‌السلام): اشعار اين شاعر قرن چهارم هجری در ساده و روان‌ بودن و جذابیت، معروفند و اغلب در حماسه و مباهات سروده شده‌اند. وي در مدح اهل‌بیت عصمت(علیهم‌السلام) قصائد بسیاری سروده است. قصیده «میمیه» او كه به شافیه نیز معروف است، در منقبت اهل‌بیت‌(علیهم‌السلام) و مظلومیت خاندان رسالت و ظلم بنی‌عباس انشاء شده و دارای 54 بیت است كه در نهایت شهرت و دارای تمام فصاحت و بلاغت سروده شده است. 

شیخ صفی‌الدین حلی (677 ـ 752 قمري): ادیب و شاعر بزرگ شیعه و از شاگردان علامه حلی و جزو دانشمندان شیعه محسوب می‌شود و یكی از شاعران بزرگ شیعه است كه در سده هشتم اسلامی در مدح و منقبت پیامبر(ص) و ائمه معصومین(علیهم‌السلام) اشعار بسیاری سرود. 

شیخ تقی‌الدین ابراهیم‌بن علی معروف به كفعمی (840 ـ 900 قمري): از مشاهیر علما لبنان و از ادبای بزرگ عصر خود بود و دیوان شعری در مدح و رثای اهل‌بیت و ائمه معصومین(علیهم‌السلام) دارد.
 
عطار نیشابور (فرید‌الدین عطار نیشابوری، متوفای 627 قمري): شاعر معروف فارسی‌گوی ایران، اگر چه خیلی‌ها بر این اعتقادند كه او سنی بوده، ولی اشعاری كه در كتاب «مظهرالعجایب» وی درباره ائمه اهل‌بیت(علیهم السلام) به‌ويژه حضرت علی(ع) گفته است، گویای علاقه او به اهل‌بیت(علیهم السلام) است. عطار این كتاب را در شأن انسان كامل، نوشته و مصداق آن را حضرت امیرالمومنین امام علی(ع) كه مظهر كامل كمال انسانی و انسان كامل است، قرار داده. در واقع این كتاب در شأن امام علی(ع) است و از نظر عطار این كتاب بهترین و ارزشمند‌ترین اثر وی محسوب مي‌شود.
عطار در این كتاب ارادت كامل خود به حضرت علی و ائمه طاهرین(علیهم‌السلام) را به نحوی نشان می‌دهد. با این كه عطار و شعرای معاصر او مانند مولوی، حافظ، سعدی، سنایی، نظامی و ... در زمانی زندگی می‌كردند كه شیعه و دوستداران اهل‌بیت به راحتی نمی‌توانستند اظهار عقیده كنند و از طرف حكام وقت در تنگنا بودند، دیوان‌ها و كتاب‌هاي آنان مملو از اشعاری است كه در عظمت مقام و مرتبت اهل‌بیت(ع) و نقش آنها در نظام هستی سروده‌اند.
 
كمال‌الدین محتشم كاشانی (متوفای 996 قمري): از شعرای دوره صفوی است و با توجه به این كه در این دوره فضای مناسبی برای شیعه به‌وجود آمده بود و از طرفی هم پادشاهان صفوی در این دوره مذهب شیعه را در ایران رسمی و از آن حمایت كردند، شعرای مهمی پا به عرصه وجود گذاشتند و به‌ويژه درباره اهل‌بیت رسالت(علیهم‌السلام) شعرها سرودند كه از معروف‌ترین آنها محتشم كاشانی است كه مرثیه دوازده‌بند او شاید در ادبیات فارسی نخستين نمونه از این نوع شعر باشد. با آن كه قرن‌ها از سرودن آن می‌گذرد و هزاران شاعر به پیروی از وی به تركیب‌بندهای مختلف پرداخته‌اند؛ به جرأت می‌توان گفت كه هنوز هیچ‌كدام به گیرائی و تأثیر عمق آن در روح نمی‌رسد. 

شیخ محمد حسین غروی اصفهانی (معروف به کمپانی): وي عالم و حکیم دوره اخیر عالم تشیع است. در فلسفه، حکیمی عرفان مشرب و در اخلاق و سیر سلوک به مقام مشهور رسیده بود. دیوان اشعار او حاوی اشعار زیبا در مدح اهل‌بیت(علیهم‌السلام) و موضوعات دیگر است. از این عالم بزرگوار همچنين 10 کتاب و رساله بر جای مانده است. 

درباره اديبان و شاعران شيعه مذهب ايراني بايد گفت كه از آغاز گسترش زبان فارسي با اين كه مذهب رايج و غالب در ايران تسنن بوده، كمتر ديوان يا كتابي موجود است كه در آن نويسنده يا شاعر به پيشوايان مذهب شيعه توجه نشان نداده باشد. از جمله بيشتر سرايندگان فارسي زبان از آغاز تاكنون از سخنان حضرت امير(ع) در اشعار خود استفاده و جمله‌هاي كوتاه سخنان آن حضرت را در آثار خود ترجمه كرده و به كار گرفته‌اند.

شاعران پارسي زبان شيعه كه درباره پيامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) شعر سروده‌اند و اظهار ارادت كرده‌اند، بسيارند و براي جلوگيري از طولاني شدن سخن، به ذكر نام چند تن از از اين بزرگواران اكتفا مي‌شود. از سرايندگان نخستين فارسي زبان، رودكي، كسايي‌مروزي، فردوسي، خواجه ابوالهيثم حسن جرجاني، غضايري رازي، ناصرخسرو، سنايي، خاقاني، قوامي رازي، امامي هروي، فخرالدين عراقي، سلمان ساوجي، خواجوي كرماني، سعيد هروي، حسن كاشي، شيخ بهاالدين عاملي معروف به شيخ بهايي را نام برد. در اين عصر نيز شاعران بسياري در مدح و منقبت اهل‌بيت(عليهم‌السلام) شعر سروده‌اند.

 در قرن هفتم مناقب‌خواني در بين شاعران شايع شد. حتي برخي از سرايندگان سني مذهب در اين مقوله طبع آزمايي كردند. سيف‌الدين محمد فرغاني، شاعر حنفي مذهب، مرثيه زيبايي با اين مطلع درباره فاجعه كربلا سرود:
         اي قوم در اين عزا بگرييد          بركشته كربلا بگرييد
اگر قرار باشد اهم آنچه را كه محتواي مراثي و مدايح محسوب مي‌شود، به صورت اجمالي و فهرست‌وار بيان شوند مي‌توان به اين موارد اشاره كرد: 
1- بيان اهداف پيامبر(ص) وائمه اطهار(ع) و دعوت شيعيان به شناخت اين بزرگواران و اهداف و آثارشان.
2- اشاره به آيات قرآن و احاديث براي مدح و بيان عظمت شان و حقانيت پيامبر(ص) و ائمه اطهار(ع).
3- طرح مسائل اعتقادي شيعه مانند: مبحث غيبت امام زمان(عج) و...
4- طرح مسائل عرفاني مانند: فنا و بقا، وحدت وجود و...
5- اشاره به ماجراهاي تاريخ اسلام مانند: حماسه عاشورا و...
6- ذكر مصائب اهل‌بيت(ع) و اظهار ارادت نسبت به اين مفاخر آدم و عالم.

مولف كتاب «ديوان هدايت» سروده غلامحسن (رهگذر) ماريان نيز در مقدمه خود يادآور مي‌شود: «شيوه اين جلد كتاب كه به نام ديوان هدايت (ديوان رهگذر) به رشته تحرير درآمده، شامل مصائب، مناجات، پنديات، مولودي پنج تن آل‌عبا و نوحه‌هاي سينه‌زني و زنجيرزني با اسلوب جديد و قديم و حماسي است.»

چاپ نخست كتاب «ديوان هدايت» در شمارگان 2000 نسخه، 343 صفحه و بهاي 25000 ريال راهي بازار نشر شد.