به گزارش خبرگزاري كتاب(ايبنا)، يكي از موضوعات مهم در عرصه دين‌پژوهي، «كاركرد دين در زندگي بشر» است. برخي معتقدند كه دين در زندگي انسان، هيچ نقشي ندارد! عده‌اي براي آن، نقش حداقلي و فردي قائل‌اند؛ اما همه متفكران نيك‌انديش، نقش و كاركرد دين را براي انسان در همه عرصه‌هاي زندگي فردي و اجتماعي سازنده و تكامل‌آفرين دانسته‌اند.

بحث ميزان توانايي دين براي پاسخ‌گويي به نيازهاي بشر و سامان بخشي به حيات انسان در بين مسلمانان، به گونه‌اي خاص سابقه طولاني دارد. ولي موضوع «كاركرد دين» در گذشته به صورت مستقل مطرح نبوده، بلكه در ضمن مسائل ديگر مانند هدف بعثت و آثار ايمان بيان شده است؛ مثلا در بحث جهت‌گيري دعوت انبيا؛ متكلماني مانند بحراني در «قواعد‌المرام» و فاضل مقداد در «اللوامع» و طبري و نوري در «كفايةالموحدين»، محمدرضا مظفر در «عقايد‌الاماميه» و علامه طباطبايي در «تفسير الميزان» با ارائه نظريه‌اي جامع‌نگر گفته‌اند كه «نبي» براي اصلاح امور مردم در زندگي دنيوي و اخروي مبعوث شده است.

براساس مطالب كتاب، در غرب و در جهان مسيحيت، وقتي سخن از دين به ميان مي‌آيد، مراد، دين مسيحيت است كه به دليل عمل كرد نادرست كليسا در قرون وسطا، جدايي دين از شئون دنيوي و بركنار كردن آن از صحنه حيات اجتماعي مطرح مي‌شود، اما با تعجب مي‌بينيم برخي از روشن‌فكران مسلمان، بي‌توجه به تفاوت ماهوي اسلام و مسيحيت، به جدا انگاري دين از شئون دنيوي حكم مي‌كنند و افرادي مانند علي عبدالرزاق در بين اهل‌سنت در اواخر خلافت عثماني و دكتر سروش و مهندس بازرگان در ايران اسلامي، با نقش ميانجي‌گري ميان اسلام و سكولاريسم مي‌گويند شكل زندگي را دين نمي‌دهد و قائل به حداقلي دين مي‌شوند.

با توجه به اين كه در دو سده اخير با بحث جاي‌گزين كردن كاركردهاي علوم گوناگون مانند روان‌شناسي و جامعه‌شناسي، اين علوم به صورت رقيب دين مطرح شد و از اين نظر مي‌توان مدعي شد كه بحث كاركرد دين و امكان رقابت با آن، مساله جديد كلامي است. هرچند درباره مسائلي مثل قلمرو دين، انتظار بشر از دين و جامعيت اسلام، كتاب‌ها و مقالات مختلفي منتشر شده است، اما متاسفانه در حوزه كاركرد دين در زندگي بشر، كتابي مستقل به نگارش در نيامده است ولي به صورت پراكنده و در قالب پاسخ به شبهات، مقالات متعددي ارائه شده است.

طرح اين مساله در گذشته، بيشتر جنبه اثباتي داشت به طور مثال، بوعلي براي اثبات دخالت اسلام در يك حوزه از حيات بشري به لزوم بعثت، استدلال كرده است، اما امروز بيشتر جنبه سلبي دارد؛ يعني انكار دخالت دين در برخي از حوزه‌هاي حيات بشري به خاطر پيشرفت چشم‌گير دانش و احساس بي‌نيازي بشر از دين الهي.

به عقيده نويسنده، موضوع پژوهش در اين اثر، كار كرد دين در زندگي بشر است. اين موضوع هر چند با مقوله انتظار بشر از دين يا قلمرو دين ارتباط پيدا مي‌كند، اما از نظر ماهوي با آن دو متفاوت است، انتظار بشر از دين به بيان نيازهاي انسان به دين مي‌پردازد و در قلمرو دين، دامنه نيازها تبيين مي‌شود. انتظار ما از دين يعني اين كه دين چه مي‌تواند بكند و اصلا براي چه آمده است. قلمرو دين يعني دين به چه موضوعاتي پرداخته است و آيا دين براي هدايت انسان در زندگي معني فردي و خصوصي آمده است يا براي هدايت انسان در همه ابعاد زندگي، اما موضوع پژوهش حاضر، بررسي كاركرد و نقش دين در زندگي فردي و اجتماعي بشر است؛ يعني دين چه خدمتي به انسان مي‌كند و چه تاثيري بر زندگي او خواهد داشت؟ پس موضوع پژوهش، متاخر از مساله «هدف از دين و قلمرو دين» است و تا هدف دين و قلمرو آن مشخص نشود؛ فوائد دين معلوم نخواهد شد. از اين‌رو به مناسبت ارتباط موضوع با موارد مطرح شده به طور اجمال به آنها نيز توجه مي‌شود.

در دهه‌هاي اخير، به ويژه پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران و فروپاشي نظام كمونيستي و ابطال نظريه «افيون بودن دين» و تجربه موفق حضور دين در عرصه‌هاي مختلف و تاكيد معمار بزرگ انقلاب اسلامي، حضرت امام خميني(ره) بر جامعيت اسلام و پيوند ناگسستني دين و سياست، موضوع كاركرد دين به صورت جدي در جامعه ما مطرح شد. از سوي ديگر بعضي از روشن‌فكران، با پشتوانه تجربي رويارويي با مسيحيت، به مبارزه با جامعيت اسلام پرداخته و با طرح انديشه «تفكيك دين از سياست» و تفكر «سكولاريسم» و عرفي شدن دين و دخالت حداقلي دين، شبهاتي را در جامعه و محافل علمي منتشر كردند كه ضرورت پاسخ‌دهي به آن شبهات و طرح مباني متفكران و دين‌پژوهان متعهد در يك مجموعه، بيش از گذشته احساس مي‌شود. بديهي است اگر به روش عقلي صرف به موضوع نگريسته شود، مساله، فلسفي مي‌شود و اگر به روش درون‌ديني (نقلي) بررسي شود، مساله، كلامي خواهد بود و از آن جا كه مستقيما با نگرش كاركردگرايانه در ارتباط است، در مباحث روان‌شناسي دين و جامعه‌شناسي دين قرار مي‌گيرد.

لذا هدف از اين تحقيق، آشكار كردن كارايي دين در عصر حاضر و نتايج حضور دين در عرصه‌هاي مختلف و اثبات حداكثري دين و پاسخ به شبهات و اشكالات مطرح شده و ابطال نظريه حداقلي دين و نظريه سكولاريسم و جدايي دين از سياست و غيره مي‌باشد. هدف اين كناب، نشان دادن نتايج دين در عرصه فردي و اجتماعي است.

نويسنده اين كتاب، روش تحقيق خود را چنين توضيح مي‌دهد: «روش ما در تحقيق، كتابخانه‌اي است. ما به روش درون‌ديني، از خود دين مي‌خواهيم برنامه خود را براي زندگي بشر ترسيم نمايد تا از اين طريق به كاركرد دين پي ببريم. البته در بخش‌هايي از بحث كه به جامعيت و هدف دين مرتبط مي‌شود از برهان عقلي نيز استفاده كرده‌ايم.»

اثر حاضر در چهار بخش و هفت فصل سامان يافته است.

در انتهاي اين اثر علاوه بر كتابنامه، نمايه‌اي از آيات و روايات نيز درج شده است.

چاپ دوم كتاب «كاركرد دين در زندگي بشر» در شمارگان 2000 نسخه، 276 صفحه و بهاي 39000 ريال راهي بازار نشر شد.