به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست نقد و بررسی كتاب «در تمام طول شب» نوشته احمدرضا بهرام‌پور با حضور محمد دهقانی، سعید سبزیان و جمعی از علاقه‌مندان این حوزه برگزار شد.
کتاب «در تمام طول شب» پژوهشی در دیدگاه‌های نیما درباره نظریه شعر، نوآوری و شعر شاعران است. نویسنده در این كتاب كوشیده است تا با بررسی اشعار، نامه‌ها، مقالات و یادداشت‌های نیما، به دیدگاهی منسجم‌تر و مشخص‌تر از نظریات او دست یابد. كتاب چهار فصل مروری بر آثار منثور نیما، نیما و نظریه شعر(امكان‌ها و تنگناها)، نیما و نوآوری و نیما و شعر شاعران را شامل می‌شود.
در ابتدای این نشست، دهقانی عنوان کتاب را تاحدودی مبهم خواند و گفت: روی جلد کتاب عنوان «بررسی آراء نیما یوشیج» آمده است اما این عنوان نشان نمی‌دهد که آراء نیما در چه حوزه‌ای بررسی می‌شود. در چنین مواردی مخاطب به مقدمه کتاب مراجعه می‌کند. اما در مقدمه نیز اهداف متفاوتی برای تالیف این کتاب ذکر شده و به درستی انگیزه نگارش آن‌را مشخص نمی‌کند.
وی مهم‌ترین رکن یک کتاب پژوهشی و دانشگاهی را زبان آن کتاب برشمرد و اظهار داشت: کتاب ضعف‌های تالیفی دارد که با ویرایش به آسانی قابل رفع بوده‌اند. اما متاسفانه در نشر ما ویراستار هیچ جایگاه مشخصی ندارد. از سوی دیگر زبان دانشگاهی و پژوهشی ما به سمت زبان ژورنالیستی و نه به معنای ایده‌آل آن سوق یافته است که این امر به کار ضربه می‌زند.
این منتقد در ادامه برخی از ایرادات نگارشی کتاب را با ذکر نمونه‌های آن معرفی و تصریح کرد: در ادعاهای مطرح شده در این کتاب ابهام وجود دارد و همچنین این ادعاها بی‌دلیل ذکر شده‌اند.
وی در بخش دیگر از سخنانش تشریح کرد: نیما انسان بزرگی در حوزه شعر بود اما به‌طرز عجیبی دچار خودبزرگ‌بینی بوده است به‌طوری که به خودش اجاز می‌دهد با چند سطر نظریه فروید را نقد کند. اگر نیما زبانش مبهم است به این دلیل نیست که زبان فارسی قابلیت‌های لازم را ندارد بلکه علت این امر ضعف زبان نیماست.
دهقانی تفکر و زبان را با یکدیگر وابسته خواند و یادآور شد: فردی که تفکر ندارد، زبان هم ندارد و فردی که زبان ندارد از تفکر نیز بی‌بهره است.
وی ادامه داد: شاید نیما در زبان طبری، زبان مادری‌اش و همچنین در حوزه شعر بسیار قدرتمند بوده است. این موضوع که تا چه حد ساختارهای نحوی زبان طبری در زبان شعری نیما تاثیر داشته است باید بررسی شود؛ چراکه بسیاری از ابهامات نیما مربوط به نحوهای زبان او و نه الفاظش است. اما نثرش ضعف‌های تالیفی بسیاری دارد. اینکه بگوییم این آثار عامدانه مبهم اند بهانه‌ای است برای پوشاندن ضعف و ناتوانی نویسنده در نوشتن.
این مدرس دانشگاه درباره نقاط قوت این کتاب توضیح داد: مولف به خوبی در برخی از بخش‌های این کتاب انتقاد کرده است. اینکه مولف جرات نقد کردن داشته و ایرادات نیما را مطرح کرده، ستودنی است. از سوی دیگر کتاب تصویر منسجم و مشخصی از آراء و نظریات نیما را در اختیار خوانندگان قرار می‌دهد. اگر چه این تنها تصویری نیست که ما می‌توانیم از این نظریات داشته باشیم. به عبارت دیگر این تنها مدل فکری نیما نیست و می‌توان مدل‌های فکری دیگری را نیز در نظر گرفت.
وی در پایان سخنانش اظهار داشت: رساله‌های دانشگاهی زمانی‌که تبدیل به کتاب می‌شوند باید تغییراتی در زبان و شکل آن‌ها ایجاد کرد تا از ساختار خشک آکادمیک خارج شوند و رنگ و بویی جذاب‌تر به خود بگیرند. البته این کار را ویراستاران هم می‌توانند انجام دهند اگر کتاب چندین مرتبه از صافی ویراستاری بگذرد.
سبزیان: سرفصل‌های کتاب زمینه‌ساز تحقیقات بعدی است
سبزیان دیگر منتقد این نشست با تاکید بر این امر که کتاب بحث‌هایی را باز می‌کند که می‌تواند زمینه‌ساز تحقیق‌ها و پژوهش‌های بعدی باشد، گفت: کتاب با پیش فرض بزرگ بودن نیما آغاز می‌شود و پایان می‌یابد. اینکه مباحثی متفاوت درباره نیما مطرح شده حیرت‌انگیز است اما این مباحث به‌طور ناقص و سطحی در این کتاب مطرح می‌شوند. هر فصل یا زیر فصل از این کتاب می‌تواند موضوع یک کتاب باشد.
وی ادامه داد: دامنه گسترده این کار سبب می‌شود نویسنده در تنگنا باشد و نتواند درباره تمامی مسائل بحث کند. به عنوان مثال در بخشی از کتاب، شاملو را متاثر از نیما معرفی کرده است. اما این تاثیرپذیری باید با ذکر مثال و بررسی مفاهیم، مضامین، تصاویر و زبان شعری این دو شاعر مشخص می‌شد.
این منتقد بحث مطرح شده درباره نظریه شعری نیما در این کتاب را جالب خواند و توضیح داد: خلاصه مباحثی که درباره این موضوع مطرح می‌شود، به شناخت بیشتر خواننده از نیما کمک می‌کند. اما گاه جهت‌گیری‌های مشخصی از سوی مولف درباره اعتقادات فکری و نظام فکری نیما در این کتاب مطرح شده است.
وی یکی از نکات مثبت این کتاب را مطرح کردن بحث نسبیت تفسیر معرفی و تصریح کرد: نیما معتقد است نباید شعر را با دیدگاهی واحد تفسیر کرد و بايد توان پذیرش مجهول‌ها را داشته باشیم. این بحث امروزه ارزشمند است و می‌تواند در جهت بحث‌های پساساختارگرایی به‌کار گرفته شود.
بهرام‌پور: نگاه انتقادی به آراء نیما داشتم
بهرام‌پور، مولف این کتاب سخنانش را با ارائه توضیحاتی درباره کلیت این کتاب آغاز کرد و گفت: نیما 1500 نوشته منثور از قبیل نامه، مقاله، یادداشت شخصی، یادداشت‌های روزانه، نقد و نظر و خاطره دارد. اما تاکنون مقالات محدودی درباره آثار منثور او نوشته شده است.
وی درباره گویا نبودن عنوان کتاب اظهار داشت: از آن‌جا که نیما در عرصه شعر فعال بوده، پس اغلب آراء و نظریه‌های او درباره ادبیات مطرح شده است. تاکید اصلی من نیز در این کتاب بر ادبیات بود البته از منظر دیدگاه‌های تاریخی، اجتماعی و سیاسی تا جایی که امکان داشت به اندیشه‌های او پرداختم.
مولف این کتاب در بخش دیگري از سخنانش، نقاط مثبت کتاب را از دیدگاه خودش مطرح کرد و توضیح داد: نقل قول‌ها در این کتاب به صورت حادثه‌ای و اتفاقی ذکر نشده‌اند. بسیاری از افراد گاه یک نظر و سخن از شاعر یا نویسنده را مبنای نگارش یک مقاله قرار داده‌اند. این در حالی‌است که باید تاریخ نگارش و سیر تفکر آن شخص را نیز در نظر داشت. من در این کتاب سعی کردم نگاه انتقادی به آراء نیما داشته باشم و حتی گاهی خلقیات او را نیز نقد کردم.
وی در پایان یادآور شد: هرچند برای نیما احترام ویژه‌ای قائلم و به آثار او علاقه‌مندم اما شیفته او نبوده‌ام و بر همین اساس در کتاب حاضر او را نقد کرده‌ام. همچنین دنباله‌رو تمامی نظریات نیما نبوده‌ام و این دیدگاه را تنها در مواقعی که نظری موافق نظر او داشته‌ام، مطرح کرده‌ام.
نشست نقد و بررسی کتاب «در تمام طول شب» نوشته احمدرضا بهرام‌پور، صبح امروز(26 مرداد) از ساعت 10 تا 11 و 30 در دفتر انتشارات مروارید برگزار شد.
سه‌شنبه ۲۶ مرداد ۱۳۸۹ - ۱۳:۲۱
نظر شما