مرتضي نورمحمدي در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) اظهار داشت: مقوله فرهنگ و امنیت از حوزه‏هایی است که به جرأت می‏توان ادعا کرد متون دانشگاهی و فاخر درباره آن بسیار کم تولید شده است. نقش فرهنگ در سیاست‏های امنیتی کشورها، شیوه تأثیرگذاری فرهنگ در تصمیم‏گیری‏ها و نیز حوزه سیاست خارجی، از جمله مباحثی محسوب مي‌شود که در این کتاب به آن پرداخته شده است.

وي افزود: هر چند ممکن است درباره میزان دگرگونی در سیاست بین‏الملل پس از پایان جنگ سرد اغراق شده باشد، ولی بروز تغییرات بنیادین در ماهیت اروپا در این مقطع زمانی، غیرقابل ‏انکار بوده است. ما می‏توانیم اتحاد مجدد آلمان در سال 1990 را از پس‏لرزه‏های پایان جنگ سرد بدانیم، ولی تحولات کنونی در افزایش شمار اعضای ناتو و اتحادیه اروپایی از دیدگاه جنگ سردی، از اتحاد مجدد دو آلمان هرگز كمتر نيست. منطقه‏ای که پیش‌تر به دو اردوگاه متخاصم تقسیم شده بود، حالا دیگر با آهنگی اعجاب‏انگیز به یک اجتماع اقتصادی و امنیتی مبدل می‏شود. درست است که خشونت‏ها در یوگسلاوی و ناتوانی اروپا در واکنش کارآمد و مؤثر در قبال آن، خلاف این روند را نشان می‏دهد، اما با این حال، ظهور اروپای جدید همچنان دستاوردی خارق‌العاده و چشم‌گیر به شمار می‏آید.

نورمحمدي خاطر نشان كرد: شاید تعجب نداشته باشد که نظریه‏پردازان روابط بین‏الملل اختلاف ‏نظر عمیقی درباره نحوه تبیین یا حتی توصیف این دستاورد دارند. روند حوادث در اروپا در دنیای پس از جنگ سرد همواره واقع‏گرایان را غافلگیر ساخته است. آن‌ها پس از فروپاشی اتحاد شوروی تصور می‏کردند اروپا به عنوان یک نیروی توازن‌‏بخش در برابر ایالات متحده به صورت یک کلیت یکپارچه درخواهد آمد یا آلمان به تنهایی این نقش را ایفا خواهد کرد. واقع‏گرایان اغلب متفق‏القول بودند که اتحاد «فرا آتلانتیک» فرو خواهد پاشید و ناتو منحل خواهد شد. بنابراین، وقتی ناتو به حیات خود ادامه داد، برخی از واقع‏گرایان چنین استدلال کردند که نهادها اهمیتی ندارند. 

مترجم كتاب «فرهنگ و امنيت» تصريح كرد: برخی دیگر از واقع‏گرایان مدعی شدند که ایالات متحده از طریق ناتو راهبرد اطمینان‏بخش مجددي را برای منصرف‏سازی اروپایی‏ها از اتخاذ سیاست موازنه‏سازی در برابر آمریکا تعقیب می‏کند، اما پس از جنگ سرد، واقع‏گرایانی هم ظهور کردند که استدلال می‏کردند با از میان رفتن تهدید شوروی، رقابت‏های قدیمی در اروپا از زیر خاکستر بیرون خواهد آمد و این قاره یک بار دیگر در معضل امنیت غوطه‏ور خواهد شد، اما در عمل، تحولات اروپا به گونه‏ای دیگر ورق خورد. اعضای ناتو، این سازمان را به صورت یک اجتماع امن بازسازی و باز صورت‏بندی کردند، اجتماع امنی که جلوگیری از بروز منازعه نظامی میان اعضای خودش و پذیرش عضویت دشمنان سابق خواهان انتخاب هویتی سازگار با عضویت در یک اجتماع امن را سرلوحه اهداف خود قرار داد. در نتیجه، ناتو پا را از نقش سابق خود به عنوان یک سازمان دفاع دسته جمعی که اتحادی در برابر یک دشمن خارجی مشترک بود، فراتر نهاد.

نورمحمدي اظهار داشت: دشواری‏های فراروی واقع‏گرایان در زمانی که تغییرات شگرف در سیاست بین‎الملل در عصر پس از جنگ سرد وجود داشت، انگیزه‏‎ای عظیم به مکتب فکری نوظهور سازه‏انگاری دادند. تحليل جدید سازه‏انگاران خوش‏خیالی‏های اندیشه واقع‏گرایی را متزلزل ساخت. آنچه آن‌ها می‏خواستند نشان بدهند، این بود که ساختارهای بین‏المللی‏ که واقع‏گرایان آنها را جلوه‏های مادی جهان قلمداد می‏کردند، باید به عنوان ایده‏های بین‏الاذهانی که تصمیم‏گیران بین‏المللی به آن ها شکل می‏دادند و نظریه‏پردازان واقع‏گرا آن‌ها را باز تولید می‏کردند، مورد بازنگری قرار گیرند. به عبارت دیگر، واقع‏گرایان به بخشی از فرهنگ مسلّطی که دیدگاه متمایزی را درباره سیاست بین‏الملل در کل و امنیت بین‏المللی به طور خاص متجلی ساخت، شکل دادند، اما پایان جنگ سرد فرصت ایجاد تغییر در اندیشه‏های مسلط در زمینه امنیت را که تصمیم‏گیران بین‏المللی به آن ها پایبند بودند، فراهم ساخت و در این راستا، فرهنگ غالب را متحول كرد. 

وي افزود: با اشاره به اين‌كه هیچ تردیدی نیست که سازه‏انگاران فضای جدید مهمی را برای تفکر درباره سیاست بین‏الملل ایجاد کرده‏اند، اما سازه‏انگاران نیز در اغلب مواقع نتوانسته‏اند فهم کاملی از الزامات استدلال‏های خودشان در مورد اهمیت فرهنگ به دست دهند. نقطه عزیمت این کتاب این است که دیدگاه مادی‏گرا و خردگرا درباره امنیت از یک سنت فکری بسیار ریشه‏دار اروپایی نشأت می‏گیرد. بنابراین، اشتباه است که ما سازه‏انگاری را با واقع‏گرایی مقایسه کنیم، زیرا سازه‏انگاری باید بتواند رویکرد مادی‏گرایانه به امنیت را بپذیرد و تبیین کند. علاوه بر این، سازه‏انگاران باید بتوانند خود را با یک دیدگاه مادی‏گرا در مورد قدرت وفق دهند و در عین حال، این دیدگاه را در قالب برداشتی به مراتب وسیع‌تر درباره قدرت بگنجانیم. اگرچه سازه‏انگاران حرکت‏های مهمی در این جهت انجام داده‏اند، ولی در مجموع نتوانسته‏اند فهمی جامع در مورد قدرت ارایه دهند. این ناتوانی پیامدهای بسیار مهمی برای هرگونه تلاشی جهت فهم ماهیت متغيیر امنیت در سیاست بین‏الملل دارد. برای مثال، از این دیدگاه، سازه‏انگاران هنوز تبیین جامعی را برای نحوه بازصورت‏بندی امنیت و علل این بازصورت‏بندی در محیط پس از جنگ سرد ارایه نداده‏اند.

استاد دانشگاه علامه طباطبايي اظهار داشت: ویلیامز(نويسنده اثر) در تلاش برای رفع این نارسایی‏های موجود در سازه‏انگاری از چارچوب و ابزارهای تئوریک تحلیل «پیر بوردیو» (جامعه‏شناس فرانسوی) که فرهنگ را در مرکز چارچوب خود برای فهم کنش اجتماعی قرار داد، بهره می‏گیرد. «ویلیامز» بر بنیان‌هایی که «بوردیو» ارایه داده است، تکیه می‏کند و نشان می‏دهد چگونه فرهنگ جنبه مهمی از قدرت به شمار می‏آید و بر برداشت‏های غالب درباره معنای امنیت تأثیر می‏گذارد و پیامدهای بسیار پردامنه انتخاب این دیدگاه فرهنگی متمایز درباره قدرت و امنیت را نشان می‏دهد. 

مترجم كتاب «فرهنگ و امنيت» خاطرنشان كرد: اين اثر ارزیابی جدیدی را درباره رابطه میان اندیشه کانتی و نظریه صلح دموکراتیک ارائه می‏دهد و تبیین می‏کند که این رابطه پیچیده‏تر و جالب‏تر از آن است که اغلب بدان اذعان می‏شد. چارچوبی که وی ارایه می‏دهد، او را قادر می‏سازد پیوندهایی را که بین قدرت، شناسایی و هویت در اندیشه کانتی وجود دارد، نشان دهد و اهمیت آن‌ها را برای هرگونه فهم درباره نحوه قوام‏بخشی فرایند صلح دموکراتیک به یک اجتماع امن برملا سازد. اين كتاب نه تنها ماندگاری ناتو در دنیای پس از جنگ سرد، بلکه به طور خاص‏تر، گسترش آن را مورد توجه قرار می‏دهد تا کار بست‎پذیری اندیشه‏های خود درباره صلح دموکراتیک و جامعه امن در مقطع کنونی را نشان دهد و مشخص سازد که پایان جنگ سرد نه تنها فرصتی را برای اعضای این اتحاد غربی فراهم ساخت تا هویت خود را باز تعریف کنند، بلکه شکل جدیدی از قدرت فرهنگی را برای ناتو پایه‏ریزی كرد که باعث دگرگونی در هویت دولت‌های اروپای شرقی شد. 

نورمحمدي در پايان خاطرنشان كرد: اگرچه واقع‏گرایان این ارزیابی را نمی‏پذیرند، ولی بی‏تردید ناگزیرند به این استدلال قانع کننده را که پیوندی ناگسستنی میان فرهنگ و امنیت در هر دو عرصه سیاست بین‏المللی و ملی وجود دارد، توجه كنند. كتاب «فرهنگ و امنيت» اثري پژوهشي و تحقيقاني كه مي‌تواند مورد استفاده دانشجويان علوم سياسي قرار گيرد.

انتشارات پژوهشكده مطالعات راهبردي نخستين چاپ كتاب «فرهنگ و امنيت» تاليف «مایکل سی. ویلیامز» با ترجمه روح‏‎الله طالبی آرانی و مرتضی نورمحمدی را در شمارگان 3000 نسخه، 356 صفحه و قطع رقعي به‌زودي به چاپ مي‌رساند. اين كتاب در بيست و چهارمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران عرضه خواهد شد.

بيست و چهارمين نمايشگاه كتاب تهران از 14 تا 24 ارديبهشت‌ ماه در مصلاي امام خميني(ره) برگزار خواهد شد.