در بخش ابتدایی جلسه هر یک از نویسندگان و فعالان حوزه ادبیات کودک و نوجوان استان قم به طرح پیشنهادها و نظرهای خود درخصوص بهبود وضعیت این حوزه پرداختند.
حجت‌الاسلام عبدالله حسن‌زاده آملی از فعالان باسابقه حوزه کودک و نوجوان شهر قم، تأسیس بنیادی ویژه ادبیات دینی کودک و نوجوان در قم را پیشنهاد کرد و گفت: ادبیات کودک و نوجوان مجموعه‌های متولی متنوعی دارد؛ اما با توجه به نیروهایی که در قم هستند و دوستانی که در تهران تمایل به کار مذهبی دارند پیشنهاد می‌کنم یک بنیاد دینی برای ادبیات کودک و نوجوان در قم راه بیفتد تا بتوان آثار باکیفیت‌تری تولید کرد. در زمینه آثار دینی کودک و نوجوان دیده‌ام که تمام منابعی که بر اساس آن بعضی آثار نوشته شده‌اند، دست‌چندم بوده‌اند. منبع دست‌چندم یعنی حدیثی که در منبع دست‌اول چهارخط بوده، در منابع دست‌چندم چندین‌خط شده است و هر کس، نظر و دیدگاه خود را ضمیمه حدیث کرده است. برای رفع این مشکل مهم، پیشنهادم تأسیس یک بنیاد دینی برای ادبیات کودک و نوجوان است.
محمود پوروهاب، نویسنده و شاعر کودک و نوجوان به اهتمام و توجه بیشتر جشنواره شعر فجر به حوزه شعر کودک و نوجوان اشاره و بیان کرد: به آثار کودک و نوجوان نباید نگاه کمّی داشت و باید کیفیت‌شان را در شعر فجر بررسی کرد. به نظر من در شعر فجر باید دبیر و داوران شعر کودک و نوجوان از حوزه بزرگسال جدا باشند و اشعار این حوزه دقیق‌تر بررسی شوند.
احمد مدقق، نویسنده اهل افغانستان ساکن در ایران، توجه به اشتراکات فرهنگی ایران و افغانستان را ضروری دانست و عنوان کرد: ما درباره اشتراک تمدنی بین ایران و افغانستان بسیار سخن زدیم و صحبت‌های پرزرق‌و‌برقی گفته‌ایم؛ اما مواجهه‌‌مان با این فرهنگ مشترک، مواجهه درستی نبوده و نتیجه‌ای نداشته است. در ایران و افغانستان ندیده‌ام که از ظرفیت‌های همدیگر چنان استفاده کنند. یکی از پل‌هایی که می‌توانیم بزنیم در عرصه ادبیات کودک و نوجوان است که پاکیزه است و می‌تواند کمتر دچار آسیب‌های سیاست‌زدگی شود. ما در این زمینه کاری عملی انجام داده و مجله «کاغذپران» را راه انداخته‌ایم که یکی از مهم‌ترین رویکردهای محتوایی‌اش، بازخوانی دوباره مسئله مهاجرت است؛ چرا که به نظر من نگاه هنر در ایران به مهاجرت بیشتر نگاه ناامیدانه و هجران است و خوب است که در عرصه کودک و نوجوان، فضای امیدآفرینش را بیشتر کنیم.
تقی متقی، شاعر کودک و نوجوان بر ترجمه آثار کودک و نوجوان ایرانی به زبان‌های دیگر تأکید و بیان کرد: در عرصه ادبیات- هم خردسال و هم کودک و نوجوان- احساسم این است که ما در کار ترجمه داشته‌های خودمان خیلی اهتمام نداشته‌ایم. درواقع مسئله برعکس بوده است. ما از آثار دیگران خیلی ترجمه می‌کنیم؛ ولی باید فکری برای آثار خودمان کنیم. باید جایی را تأسیس کرد یا به آن مأموریت داد که از مترجمان کاربلد استفاده شود و آثار خوب ادبی‌مان را ترجمه و به کشورهای دیگر معرفی کنند. اگر هم کارهایی شده است جزیره‌ای و فردی بوده است. به‌نظرم وظیفه دولت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که کاری در این زمینه کند.
همراه با نوقلم‌های ادبی
مریم بصیری، نویسنده و مدرس ادبیات کودک و نوجوان مسئله نوقلم‌ها را مطرح کرد و گفت: درخواست دارم برای تازه‌کارها بیشتر وقت بگذاریم. من بیشتر زمانم را در این راه گذاشته و سعی کرده‌ام افرادی را در این زمینه تربیت کنم. امیدوارم مسئولان و بزرگان این حوزه و نویسندگان دیگر به نویسندگان نوقلم بیشتر کمک کنند که درنهایت آثارشان راحت‌تر منتشر شود.
علی‌اصغر عزتی‌پاک، نویسنده و مدرس داستان‌نویسی ادبیات کودک را مهم‌تر از نوجوان دانست و در این‌باره توضیح داد: پیشنهادم این است تا جایی که می‌توانیم سرمایه‌گذاری‌هایمان را بر حوزه کودک بگذاریم؛ چرا که خانواده‌ها و خود کودکان، این حوزه را پذیرفته‌اند و با آن چالشی ندارند. امروزه نوجوانان با ادبیات نوجوان رابطه خوبی ندارند و بیشتر به آثار عامه‌پسند و بزرگسال توجه دارند. موضوع دیگر این است که درخواست دارم بسترها را همچنان آماده نگه دارند؛ کانون برای تألیف کار کند، سوره مهر و انتشارات مدرسه و کتابخانه‌های مدارس و غیره از کتاب‌های تألیفی و کار نویسندگان حمایت کنند.
سیاست‌گذاری‌ها در حوزه ادبیات کودک و نوجوان بهتر شود
محمدباقر انصاری، مدیر مؤسسه بوستان کتاب خواستار سیاست‌گذاری‌های بهتری در حوزه کودک و نوجوان شد و گفت: تولید محتوای ادبیات کودک و نوجوان در قم آن‌قدر بالاست که می‌تواند نیاز خارج از این شهر را هم برآورده کند. مسئله مهم این‌جا بحث حمایت است و امیدوارم سیاست‌گذاری‌ها بهتر شود تا راه تولید ادبیات کودک و نوجوان هموارتر شود. همچنین امیدوارم کارگروه حقوقی و چیزی مثل پلیس کتاب داشته باشیم که بتوانیم اگر تخلفی صورت گرفت- مثلا در سایت‌ها کتابی به رایگان در اختیار مردم قرار گرفت- به راحتی شکایت کنیم و پیگیری شود.
مریم زندی، شاعر کودک و نوجوان که از مدرسان دوره آموزشی شعر و داستان کودک و نوجوان «قاصدک» نیز بود هدف این دوره برای تربیت نسل جدید شاعران و نویسندگان را ارزشمند برشمرد و بیان کرد: جای خالی نسل جدید دهه ۷۰ و۸۰ در ادبیات کودک و نوجوان احساس می‌شد. ادبیات کودک و نوجوان به اندازه کافی مظلوم است و نسل جدید هم دوست دارند ادبیات بزرگسال بخوانند. دوره «قاصدک» را برای ادبیات کودک و نوجوان قدم مبارکی می‌دانم و استعدادهای خوب و بسیار علاقه‌مندی بین شرکت‌کنندگان از شهرهای مختلف دیدم که حیف بود دیده، کشف و آموزش داده نشوند. امیدوارم تا چاپ اثرشان حمایت شوند.
مرضیه نفری، نویسنده ادبیات کودک و نوجوان نیز گفت: با توجه به ظرفیتی که استان قم دارد، برگزاری نمایشگاه کتاب ویژه کودک و نوجوان می‌تواند در معرفی آثار کمک کند. همچنین در محتواهای تولیدشده‌مان نیاز مخاطب کمتر دیده می‌شود و بهتر است به موضوعاتی که آنها به دنبالش هستند در داستان‌ها و کتاب‌هایمان بپردازیم.
امروزه ادبیات نوجوان بسیار مهم شده است
مسعود پیر مرادیان، مدیرمسئول نشر معارف توجه بیشتر به نوجوانان را لازم دانست و گفت: ما باید نشر نوجوان را از کودکان جدا ببینیم؛ زیرا آنها اقتضائاتی متفاوت دارند. حضور آنها در فضای مجازی که پس از کرونا ناگهان پررنگ‌تر شد، آنها را با مسائل مختلف مواجه کرد. بنابراین با نوجوانان باید طور دیگری رفتار کنیم و مسائل‌شان را نیز طور دیگری ببینیم.
زهرا عبدی، نویسنده کودک و نوجوان به عنوان آخرین صحبت‌کننده بیان کرد: امیدوارم در کنار پرورش استعدادهای جدید، از پیشکسوتان حوزه ادبیات کودک و نوجوان بویژه زنان نویسنده و شاعر هم تجلیل و قدردانی شود و از آنها حمایت شود تا بیشتر در این زمینه کار کنند و نوشتن را کنار نگذارند.
پس از اتمام صحبت‌های حاضران در جلسه هم‌اندیشی، یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ضمن تشکر از دست‌اندرکاران برگزاری دوره آموزشی «قاصدک» گفت: می‌دانیم نویسندگی با سه‌روز و یک هفته اتفاق نمی‌افتد؛ دست‌کم آنها باید چندین‌سال به صورت مداوم تحت آموزش باشند تا راه بیفتند. ان‌شاءالله با همین رویکرد و روحیه کار ادامه پیدا کند تا تعدادی نویسنده و شاعر به ظرفیت نویسندگان کشورمان اضافه شود.
در تألیف متون آموزش نویسندگی ضعیف عمل شده است
وی بر لزوم تألیف کتاب‌های آموزشی تأکید کرد: ما باید متون آموزشی برای نویسندگی تولید کنیم؛ زیرا در این زمینه ضعف داریم. از نویسندگان حاضر در جلسه می‌خواهم تجربه‌شان را در عرصه نویسندگی و شاعری به محتوای آموزشی مکتوب یا چندرسانه‌ای تبدیل کنند.
احمدوند راه‌اندازی مجموعه‌ای در قم برای ادبیات دینی کودک و نوجوان را پیشنهاد خوبی دانست و گفت: می‌توان به طرحی رسید که یک بنیاد، انجمن، خانه یا مؤسسه در این حوزه تأسیس شود که بتوانیم از آن حمایت کنیم؛ البته نباید وابسته به دولت باشد تا در هر دوره تغییراتی در آن اتفاق بیفتد.
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ درباره چالش شعر کودک و نوجوان در جشنواره شعر فجر عنوان کرد: با این نکته موافق هستم که شعر کودک و نوجوان در جشنواره شعر فجر مغفول مانده است؛ امیدواریم در جشنواره امسال وضعیت آن بهتر شود و اتفاق متفاوت‌تری برایش رخ دهد.
یاسر احمدوند مسئله تعامل ادبی ایران و افغانستان را مهم برشمرد و بر حمایت از تلاش‌های افراد این حوزه بویژه مجله «کاغذپران» تأکید کرد.
وی در ادامه ضمن بیان اینکه با کلیت مسئله ضرورت ترجمه آثار ایرانی به زبان‌های خارجی موافق است، نظر خود را این‌طور توضیح داد: اما جزئیات زیادی دارد که باید بررسی شوند. نکته مهم این است که این مسئله را باید ناشران پیگیری کنند. بیشتر ناشران کودک و نوجوان نگاه بین‌المللی ندارند. این کار حاکمیتی و دولتی نیست که اثر ناشران را به زبان‌های دیگر ترجمه و منتشر کند. ما صرفا از طریق نمایشگاه‌های خارجی می‌توانیم حمایت کنیم که این مرحله دوم است و مرحله اول اهتمام و تلاش خود ناشران برای ترجمه و تولید آثارشان به زبان دیگر است.
احمدوند افزود: توجه به نوقلم‌ها هم موضوع مهمی است و ما برای دریافت پیشنهادهای اجرایی و عملیاتی آمادگی داریم.
یاسر احمدوند در پایان تأکید کرد: نوجوانان کتابخوان زیادی در کشور داریم؛ اما محتوای مناسب برای آنها کم تولید می‌شود. ناشران و نویسندگان و فعالان این حوزه باید بیشتر و بهتر برای نوجوانان اثر ادبی تولید کنند.
جلسه هم‌اندیشی فعالان حوزه ادبیات کودک و نوجوان استان قم با حضور یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی رمضانی، مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، غلامرضا طریقی، مشاور مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، حامد محقق، معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران، سیداحمد میرزاده، دبیر علمی دوره آموزشی «قاصدک»، امیرعلی عموزاده، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم، محمد غفاری، مدیر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان استان قم، حجت‌الاسلام عبدالله حسن‌زاده آملی، محمود پوروهاب، تقی متقی، احمد مدقق، علی‌اصغر عزتی‌پاک، علی باباجانی، سیدسعید هاشمی، سیدناصر هاشمی، محمدمهدی نوری، مسعود پیر مرادیان، محمدباقر انصاری، سعید قاسمی، مریم بصیری، مریم زندی، مرضیه نفری، زهرا عبدی، کبرا بابایی و صفا امیری برگزار شده است.
نظر شما