سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): کتاب «شهرها، مکان‌هایی پر از نماد (نظریه فضای شهری و فرهنگ)» نوشته پیتر ناس و ترجمه امین عندلیب‌الوارسی و حانیه عندلیب‌الوارسی به بررسی نمادین شهرها و تأثیرات آن بر فرهنگ و تعاملات اجتماعی می‌پردازد. نویسنده در این اثر به تحلیل دقیق ابعاد مختلف شهری می‌پردازند و از زوایای مختلف، نمادها و آیین‌های موجود در شهرها را مورد بررسی قرار می‌دهند.

کتاب با طرح این پرسش آغاز می‌شود که چگونه نمادها در شکل‌گیری و تعریف هویت شهری نقش دارند. آن‌ها به این نکته اشاره می‌کنند که شهرها به عنوان مکان‌هایی متشکل از تعاملات متنوع انسانی، باید از جنبه‌های مختلف بررسی شوند. در حالی که تمرکز اصلی بر بعد اقتصادی، اجتماعی و اداری شهرها وجود دارد، این کتاب بر اهمیت بعد فرهنگی و نمادین شهرها تأکید دارد. با افزایش تراکم جمعیت و گسترش شهرنشینی، نویسندگان بر این نکته تأکید می‌کنند که فهم عمیق‌تری از بعد نمادین شهرها می‌تواند به بهبود شرایط اجتماعی و اقتصادی کمک کند.

از ویژگی‌های مهم این اثر، توجه به تحولات اخیر در مطالعات انسانی و شهری است. در دهه‌های گذشته، گرایش به بوم‌شناسی نمادین شهری به شدت افزایش یافته و این مطالعه بر روی معنا و توزیع نمادها در محیط‌های شهری متمرکز شده است. نویسندگان به بررسی مفهوم نماد و تفاوت آن با نشانه پرداخته و تأکید می‌کنند که نمادها به معنای عمیق‌تری از واقعیت اشاره دارند و دارای ارزش‌های بیرونی هستند. کتاب همچنین به تأثیر مطالعات انسان‌شناسی شهری، به‌ویژه کارهای کوین لینچ در اثر معروف «تصویر شهر» اشاره می‌کند. لینچ با طرح سه مفهوم هویت، تمایز و ساختار در عناصر شهری، تأثیر بسزایی بر شناخت نمادها و معناهای مرتبط با شهرها گذاشته است. با این حال، نویسندگان نقدی بر روش لینچ دارند و معتقدند که معنا باید در مطالعات نمادگرایی شهری مورد توجه قرار گیرد. آن‌ها با ارائه شواهد، به این نتیجه می‌رسند که معانی مرتبط با محیط شهری به شدت تحت تأثیر شرایط اجتماعی و فرهنگی قرار دارند.

در ادامه، نویسنده به مفاهیم نشانه‌شناسی و فرآیند دلالت در فضای شهری پرداخته و تفاوت بین شهر واقعی و ابرشهر را توضیح می‌دهد. در این زمینه، نظریه ابرشهر مطرح می‌شود که بیانگر این است که جنبه‌های نمادین یک شهر می‌توانند مستقل از واقعیت وجود داشته باشند و به نوعی زندگی خود را تشکیل دهند. این موضوع به شدت در حوزه بازاریابی شهری و برندسازی شهرها مورد توجه قرار گرفته است، زیرا شهرها به دنبال تمایز از یکدیگر هستند.

کتاب به دنبال بررسی انواع مختلف نمادهاست. نویسنده ۴ نوع مادی، گفتمانی، نمادین و رفتاری را نماد معرفی می‌کند. این تقسیم‌بندی به درک بهتر از نمادگرایی شهری کمک می‌کند و نمونه‌هایی از هر یک از این دسته‌ها ارائه می‌دهد. از جمله، نمادگرایی مادی به بررسی جلوه‌های ظاهری شهرها، مانند معماری، مجسمه‌ها و چیدمان شهری می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این عناصر در شکل‌دهی هویت شهری مؤثرند. نمادهای گفتمانی نیز شامل تصاویری هستند که روایت‌های مختلفی از شهر را به نمایش می‌گذارند و به تصویرسازی هویت‌های مختلف قومی و اجتماعی کمک می‌کنند.

نمادهای رفتاری، مانند آیین‌ها، جشنواره‌ها و تظاهرات، بر ابعاد اجتماعی و فرهنگی زندگی شهری تأکید دارند و به شکلی ملموس‌تر، احساسات و تجربیات ساکنان را در فضاهای عمومی بازتاب می‌دهند. کتاب به بررسی جنبه‌های احساسی نمادگرایی شهری پرداخته و با نمونه‌هایی از شهرهای مختلف، نشان می‌دهد که چگونه این نمادها بر زندگی روزمره ساکنان تأثیر می‌گذارند.

کتاب «شهرها، مکان‌هایی پر از نماد» به نقد و بررسی رابطه بین فضا، نمادها و فرهنگ شهری می‌پردازد و به تحلیل تأثیرات تاریخی و اجتماعی نمادگرایی در شکل‌گیری هویت شهرها می‌پردازد. نویسندگان به‌ویژه بر اهمیت تعاملات فرهنگی و اجتماعی در تولید معانی شهری تأکید می‌کنند و در این راستا از روش‌های مختلف پژوهشی، از جمله مصاحبه‌ها و نقشه‌های ذهنی، بهره می‌برند. این کتاب به‌طور کلی به درک عمیق‌تری از دینامیک‌های پیچیده شهری و چگونگی تأثیرگذاری آن بر زندگی روزمره شهروندان کمک می‌کند.

پیتر ناس همچنین در پایان مقدمه، نگاهی اجمالی به فصول مختلف کتاب می‌اندازند و هر فصل را با توجه به موضوعات خاص آن معرفی می‌کنند. به‌طور کلی، «شهرها، مکان‌هایی پر از نماد» اثری است که در پی بررسی و تحلیل عمیق نمادها و آئین‌های شهری به شکلی جامع و چندجانبه است و به خوانندگان کمک می‌کند تا درکی عمیق‌تر از فرهنگ و هویت شهری پیدا کنند. این کتاب می‌تواند منبع ارزشمندی برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان به مطالعات شهری و فرهنگی باشد و به غنای ادبیات این حوزه افزوده است.

کتاب «شهرها، مکان‌هایی پر از نماد (نظریه فضای شهری و فرهنگ)» نوشته پیتر ناس و ترجمه امین عندلیب‌الوارسی و حانیه عندلیب‌الوارسی در نوبت اول ۱۴۰۳ با ۳۶۴ صفحه و ۱۰۰ نسخه به قیمت ۱۸۰ هزار تومان به همت انتشارات خانه شهرسازان ایران منتشر شده است.