به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين نشست عصر روز گذشته(29 خرداد) با حضور دكتر نعمت‌الله فاضلي، دانش‌آموخته انسان‌شناسی از انگلستان و عضو هیات علمی دانشگاه علامه‌طباطبایی، سعيد ذكايي، عضو هیات علمی دانشگاه علامه‌طباطبایی و جامعه‌شناس شهري، دكتر عبدالله گيويان، مترجم كتاب و از مدرسان و پژوهشگران جامعه‌شناسي و خديجه معصومي، دبير جلسه، در سراي اهل قلم برگزار شد.
اين برنامه با ارايه توضيحاتي در معرفي اثر، نويسنده، مترجم و ناشر كتاب توسط دبير جلسه آغاز شد. خديجه معصومي، كتاب «سرشت نمادین اجتماع» اثري از «آنتونی پی. کوهن» از مدرسان جامعه‌شناسي و مردم‌شناسي دانشگاه منچستر را كتابي خواند كه با «اجتماع» به عنوان سازه‌اي نمادين برخورد كرده است و براي اعضا، حسي از يك كليت را به وجود مي‌آورد.
سپس دكتر نعمت‌الله فاضلي، نويسنده و مدرس جامعه‌شناسي، با تاكيد بر اين كه كتاب حاضر سرمشقي براي معرفي انسان‌شناسي در ايران است، اظهار داشت: متاسفانه انسان‌شناسي و مردم‌شناسي در ايران به خوبي معرفي نشده‌اند و خوشبختانه اين اثر به دست مترجمي به زبان فارسي درآمد كه هويتي جامعه‌شناسانه دارد و در روند كارهاي پژوهشي و ترجمه‌هاي خودش مسير مشخصي در برخورد با جامعه‌شناسي زدگي را مي‌پيمايد و نگاهي كيفي و تفصيلي به مباحث جامعه‌شناسي دانشگاهي دارد. اين امر در بازگردان صحيح اثر تاثير به‌سزايي دارد.
وي با اشاره به مشكلاتي كه در بُعد روش، طرح مساله و تشخيص مشكلات جامعه ايران با آن مواجهيم، گفت: با وجود تعدد كتاب‌هاي اين حوزه و دانشگاه‌هايي كه به اين امر مي‌پردازند، همچنان قدرت فهم و توصيف جامعه را به دست نياورده‌ايم. اين كتاب و روش‌هاي عنوان شده در آن، قدرت بررسي اين وضعيت در ايران را دارند. متاسفانه اغلب روشنفكران ما فهم نادرستي از تجدد دارند يا با چنان غروري سخن سخن خود را مطرح مي‌كنند كه فرصتي براي بيان حقيقت نمي‌گذارند.
دكتر فاضلي شرح اسطوره‌هاي غلط را نيز از جمله ويژگي‌هاي آثار كوهن دانست و بيان داشت: كوهن ايده مشهوري دارد كه در اين كتاب نيز ديده مي‌شود. به اعتقاد وي، گذشته براي جامعه امروز يك منبع است نه يك مرجع. يعني ما با بازگشت به گذشته، اموري را انتخاب و در بستر امروز آنها را احيا مي‌كنيم. در چنين وضعيتي، مرجع اصلي ما زمان حال و آينده است. بخشي از اهميت كتاب كوهن در تعريف تازه‌اي است كه او از «نماد» ارايه مي‌دهد. به اعتقاد وي، نمادها حامل معنا نيستند، بلكه نمادها توسط انسان‌ها معنا پيدا مي‌كنند. بر اين اساس، نمادها ابزاري‌اند كه توسط آنها معنا را توليد مي‌كنيم. ما در زندگي به صورت دائم مانند مورخان در حال بازآفريني گذشته‌ايم، احساسي كه مترجم كتاب آن را از واژه «نوستالژيك» به «احساس حسرت‌باري نسبت به گذشته» تعبير كرده است.
سپس دكتر سعيد ذكايي، استاد دانشگاه، با اشاره به اين كه قصه اجتماع، قصه‌اي پر پيچ و خم و مهم در مطالعات اجتماعي است، عنوان كرد: در اين كتاب، كوهن اجتماع را به عنوان نوعي تعلق و دلبستگي مي‌داند و بيشتر از آن كه اجتماع را در قالب مكان توصيف كند، آن را معنا مي‌داند. به اعتقاد وي، واقعيت اجتماع در دركي است كه اعضاي جامعه از زندگي كردن، كمك گرفتن از ديگران، انديشيدن، حساس شدن و ... دارند و در حقيقت، اين تعبير وي به مفهوم سرمايه اجتماعي كنوني بي‌شباهت نيست.
اين جامعه‌شناس شهري، آراي كوهن در اين كتاب را نقدي بر جامعه‌شناسي پارسونزي خواند كه جايگاه محكمي در اين علم به ويژه ايران يافته است و گفت: اين كتاب آموزه‌هاي جالبي را براي خوانندگان در پي دارد كه از آن ميان مي‌توان به اين موضوع اشاره كرد كه قشربندي را در كوچك‌ترين ميدان‌ها مي‌توان ديد. اين كتاب نقدي بر جهاني شدن و جهاني‌سازي دارد. به اعتقاد كوهن، هر جا علم وارد مي‌شود، انديشه‌اي هست و مُهر بومي بر آن خواهد خورد. اين اثر در حقيقت، نقدي بر كلاسيك‌هاست و ما را از بسياري كليشه‌ها دور مي‌كند كه كمترين آنها اجتناب از قوميت‌محوري است.
دكتر ذكايي در پايان سخنان خودش با اشاره به برخي نقدها كه بر اين اثر وارد است، يادآور شد: به دليل اندك آشنايي كه با مكتب شيكاگو دارم، بايد گفت با توجه به آراي كوهن درباره اين مكتب، برخي انتقادات وي درباره پاره‌اي از آثار اين حوزه تيز و گزنده‌اند. شايد اينجا قدري كم لطفي و بي انصافي شده باشد. نقد ديگر اين است كه مثال‌هاي كتاب كمتر در محتواي شهري اند و نمونه‌هاي فوق‌العاده موجز و مختصري از مردم‌شناسي را شاهديم كه معناشناسي را همراه دارند.
در ادامه، دكتر عبدالله گيويان، مترجم كتاب، با اشاره به سرنوشت جالب توجهي كه بازگردان اين اثر در مسير نشر خود پيموده است، گفت: متاسفانه جاذبه‌اي كه پيشوند «جامعه‌شناسي» براي گونه‌هاي مختلف پژوهشي يا حتي مصادر پيدا كرده است، نوعي پوشش بر همه جهل‌هاي ماست كه مي‌خواهيم جامعه‌شناسي‌هاي گوناگون را بسازيم.
وي بحث رابطه انسان و معنا را از جمله ويژگي‌هاي اين اثر برشمرد و اظهار داشت: كاربرد اين كتاب در حوزه مطالعات ارتباطات است. يكي از اصلي‌ترين كليدهاي نظريه‌پردازي در حوزه علوم ارتباطات، آن هم در مفهوم بومي، همين اجتماع است.
گيويان در پايان اظهار داشت: اين كتاب و انديشه داخلي آن و كارهاي كوهن يكي از مفرها و ابزارهاي كمكي است كه مي‌توانيم در فضاي فكري‌مان با كمك آن با شجاعت بگوييم دانش، بومي مي‌شود و اين امكانپذير است.
دوشنبه ۳۰ خرداد ۱۳۹۰ - ۱۱:۵۰
نظر شما