به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، نشست بررسي اين اثر با حضور عليرضا صدرا، نويسنده كتاب و عضو هيات علمي دانشگاه تهران و شريف لكزايي، عضو هيات علمي پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، عصر ديروز (چهارشنبه) در سراي اهل قلم خانه كتاب برگزار شد.
در اين نشست ياسر هدايتي دبيري جلسه درباره علت برگزيدن اين كتاب براي بررسي در سراي اهل قلم گفت: اين كتاب در حوزه پيوند ميان فلسفه و سياست و آن چه به عنوان فلسفه سياسي اسلامي مي‌شناسيم، نوشته شده است. پژوهشگاه‌هايي در قم از جمله پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي كه ناشر اين كتاب نيز محسوب مي‌شود، در سال‌هاي اخير اقدام به پژوهش و انتشار كتاب در اين حوزه كرده‌اند. اين كتاب نيز يكي از همين آثار است.
وي افزود: صدرا در اين اثر، رويكرد ويژه‌اي به موضوع مورد بحث خود دارد. ما اصولا سياست را مفهومي سكولار و در حوزه دانش‌هاي نوين مي‌شناسيم، در حالي كه صدرا سخن متفاوتي را در اين باره طرح مي‌كند.
سپس عليرضا صدرا، نويسنده كتاب گفت: حكمت در شرق زاده شد و ايرانيان آن را تئوريزه كرده و حكمت جاويدان ناميدند. فارابي نيز زادگاه حكمت را شرق مي‌داند و هانري كربن اين امر را تاييد مي‌كند. حكمت جاويداني كه سنت‌گرايان معاصر به دنبال احياي آنند و همين حكمت است. حكمت متعالي ادامه حكمت جاويدان ايران به شمار مي‌آيد.
وي افزود: يونانيان حكمت را از وعظ و خطابه خارج كردند و آن را به زبان علمي تبديل كردند كه اين امر در ارتقاي مواريث و حفظ آنها نقش مهمي داشت.
صدرا به بازتوليد اين جريان در سال‌هاي بعد توسط فارابي اشاره كرد و گفت: به گفته كربن، فارابي بار ديگر حكمت را به موطنش بازگرداند. فارابي اين حكمت را با عنوان «حكمت فاضله» كه آن را شامل علوم اجتماعي و سياسي مي‌دانست، تبيين كرد. به گفته او، علم مدني يا همان سياست، جامع علوم ديگر است.
اين پژوهشگر حكمت مشاء سينوي و اشراق سهروردي را دو انشعاب از حكمت فاضله فارابي برشمرد و گفت: ملاصدرا با تجميع اين آموزه‌ها و افزودن كلام، اخلاق و عرفان به آنها، حكمت متعالي را تاسيس كرد. در واقع، حكمت متعالي در اين سير، نقطه تعادل حكمت است. ملاصدرا تعريفي از حكمت ارايه مي‌كند كه در آن نگاه متعالي به سياست و حكمت وجود دارد. او در «اسفار» اين ديدگاه را مطرح كرد.
وي با اشاره به ارتباط تنگاتنگ حكمت متعاليه با سياست گفت: آيت‌الله جوادي آملي، سراسر حكمت متعاليه را سياست مي‌داند، اما اگر اين نظر را نپذيريم، دست‌كم بايد قبول كنيم كه حكمت متعالي معطوف به سياست است. حكمت متعالي مي‌كوشد تعادل، تعالي و توسعه را در جامعه برقرار كند.
عضو هيات علمي دانشگاه تهران به عملي شدن حكمت متعالي توسط امام خميني(ره) اشاره كرد و گفت: ايشان ابعاد عملي حكمت متعالي را باز كردند و آن را در قالب نظريه حكومت اسلامي كه بر مبناي حكمت متعاليه است، عملي كردند.
وي حكمت متعاليه را نقطه تعادل كل جريان حكمي دانست و گفت: حكمتي كه امام(ره) مطرح كردند، تفسير عملياتي حكمت متعاليه و تحقق عملي بخشيدن به آن بود.
صدرا ادامه داد: در اين كتاب، حكمت صدرا را حكمت متعالي مي‌ناميم، به اين معنا كه او حكيمي است كه از منظر حكمت به سياست نگاه مي‌كند، اما امام خميني(ره) يك سياست‌مدار است كه به حكمت مي‌نگرد و دنبال كاربردي كردن آن است.
سپس لكزايي، عضو هيات علمي پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي گفت: به نظر مي‌رسد در دهه اخير با دشوراي‌هايي در حوزه علوم انساني مواجهيم كه بخشي از آن به حوزه علوم سياسي نيز سرايت كرده است، چرا كه ما همچنان فاقد توليد نظريه در باب سياستيم. با پيروزي انقلاب اسلامي فضاي جديدي براي گسترش علوم بومي ايجاد شد و كتاب دكتر صدرا در همين جريان قابل بررسي است.
وي افزود: طرح پژوهشي حكمت سياسي متعاليه در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي كه اين كتاب يكي از كتاب‌هاي حاصل از آن است، با اين دغدغه شكل گرفت كه از طريق آن بتوانيم پشتوانه‌هاي فلسفي و سياسي براي جامعه‌مان پي‌ريزي كنيم، پشتوانه‌هايي كه از سنت ديرپاي ما شكل گرفته‌اند.
لكزايي انجام چنين پروژه‌اي را به معناي ناديده گرفتن دستاوردهاي غربيان در اين حوزه ندانست و گفت: با انجام پژوهش‌هاي بومي امكان تعامل ميان شرق و غرب برقرار شده و سنت گفت‌وگو شكل مي‌گيرد. همچنين چنين پژوهش‌هايي، در بازشناسي، بازنگري و بازسازي سنت فكري گذشته ما موثر خواهند بود. در اين بازنگري مي‌توان نگاهي انتقادي داشت. اين كتاب نيز محصولي از بازشناسي، بازنگري و بازسازي سنت فكر گذشته ما به شمار مي‌آيد. در واقع، اين طرح پژوهشي مي‌كوشد ظرفيت‌هاي حكمت متعاليه را براي ورود به جامعه حياتي ما بررسي كند.
وي افزود: همواره از حكمت متعاليه به عنوان فلسفه محض نام برده شده است، در حالي كه كتاب مورد بررسي در اين نشست، گامي براي تبيين فلسفه سياسي براي جامعه‌اي است كه در آن زندگي مي‌كنيم.
سپس صدرا در پاسخ به سوال هدايتي مبني بر اين كه آيا ظرفيت طرح اين بحث در قالب يك نظريه جامع وجود دارد گفت: هر مكتبي نظير حكمت متعاليه شامل نظريات، نظر، قضايا و اجزا و اين اثر نيز يكي از كتاب‌هاي مجموعه حكمت سياسي متعاليه است و در آينده مفهوم‌شناسي سياسي امام خميني(ره)، فارابي، خواجه‌نصير، ابن سينا و افلاطون و ارسطو ارايه مي‌شود. از تركيب اين مجموعه، دانشنامه‌اي شامل مفاهيم كليدي علم حكمت سياسي در تمامي تمدن‌ها ارايه مي‌شود.
وي افزود: مفاهيم اين كتاب به صورت دسته‌بندي در سه بخش پايه مفاهيم، مفاهيم پايه و مفاهيم اصلي ارايه شده‌اند. در كتاب ديگري، مفاهيم عمومي در انديشه ملاصدرا و نسبت آنها با سياست بررسي مي‌شوند. مفاهيمي در انديشه صدرا وجود دارند كه شايد به ظاهر ارتباطي با سياست نداشته باشند، اما مي‌توان اين ارتباط را ايجاد كرد. براي مثال، اگر از دريچه دو مفهوم اعتبارات ماهيت و اصالت وجود، به پديده‌هاي سياسي نگاه كنيم، بسياري از مشكلات جهان معاصر در حوزه سياست را حل كرده‌ايم. اين دو مفهوم، وحدت در عين كثرت را توجيه مي‌كنند و بر اين اساس، تفاوت دموكراسي‌ها در كشورهاي مختلف توجيه مي‌شود.
پنجشنبه ۲ تیر ۱۳۹۰ - ۱۳:۱۳
نظر شما