جعفر خيرخواهان، يكي از دو مترجم اين اثر، در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اظهار داشت: اين اثر توسط عجم اوغلو، اقتصاددان ترك‌تبار و همكار وي رابينسون، كارشناس علوم سياسي نوشته شده است.

وي اين اثر را كتابي محققانه و بسيار تاثيرگذار دانست و گفت: پرسش اساسي نويسندگان اين است كه «چگونه امكان دارد نظام ديكتاتوري كشورها به دموكراسي تبديل شود؟» آنان چارچوبي علمي براي ايجاد و تحكيم دموكراسي ارايه مي‌دهند و براي اين منظور از نظريه بازي استفاده فراوان مي‌كنند و همچنين از علم تاريخ نيز براي پشتيباني از نتايج مدل‌هاي خود كمك مي‌گيرند.

خيرخواهان ادامه داد: آنان براي ورود به مباحث كتاب از تجربه تاريخي چهار كشور بهره مي‌گيرند كه هر يك از آنها در چهار مسير متفاوت حركت مي‌كنند. اين كشورها مي‌توانند برخوردار از نظام ديكتاتوري يا دموكراسي باشند. پيش‌روي دايم به سوي دموكراسي، نوسان ميان دموكراسي و ديكتاتوري، ديكتاتوري باثبات و عملكرد عالي اقتصادي و سرانجام رژيم ديكتاتوري سركوب‌گر، نوع نظام اين چهار كشور را تشكيل مي‌دهند.

وي افزود: براي هر يك از اين چهار نظام به ترتيب انگلستان، آرژانتين، سنگاپور و رژيم آپارتايد مشخص شدند. انگلستان در روند حركت خود به سوي دموكراسي از سده سيزدهم ميلادي توانست دموكراسي را مستحكم كند. كشور دوم، آرژانتين است، اين كشور در ابتداي سده بيستم دموكراسي را ايجاد كرد، اما پس از آن به طور مدام بين كودتا و انقلاب در نوسان بود و اين به معناي تحكيم نشدن دموكراسي در اين كشور است.

خيرخواهان درباره نوع حكومت سنگاپور گفت: اين كشور كه به صورت ديكتاتوري اداره مي‌شود، توانست ثروت مردم را چنان افزايش دهد كه هيچ مخالفت جدي با نظام در ميان آنها شكل نگيرد. به عبارت ديگر مردم كشور سنگاپور از زندگي در رژيم ديكتاتوري راضي هستند. كشور چهارمي كه مورد بررسي نويسندگان كتاب قرار گرفته، رژيم آپارتايد آفريقاي جنوبي است. اقليت سفيدپوست اين كشور مجبور بودند به سركوب متوسل شوند تا اعتراض و شورش اكثريت سياه‌پوست را فرونشانند.

وي درباره مدل اقتصادي كه نويسندگان كتاب بر اساس آن پژوهش‌هايشان را استوار كردند، گفت: آنان از نظريه باز‌ي‌ها براي تحليل‌هايشان استفاده كردند. در جامعه گروه‌هاي متفاوتي وجود دارند كه در ساده‌ترين حالت مي‌توان آنها را در دو گروه فرادست و فرودست جاي داد. فرادستان در اقليت‌اند و فرودستان در اكثريت قرار دارند. البته نويسندگان در ادامه كتاب طبقه متوسطان را نيز به تحليل‌هايشان اضافه كرده‌اند.

خيرخواهان ادامه داد: فرادستان، ديكتاتوري و فقرا، ‌دموكراسي را ترجيح مي‌دهند، زيرا نظام ديكتاتوري، قدرت سياسي و منابع اقتصادي را به نفع فرادستان توزيع مي‌كند در حالي كه اين وضعيت در دموكراسي معكوس است.

اين مترجم درباره دليل رضايت دادن فرادستان در برخي مواقع به ايجاد دموكراسي در جامعه گفت: اوغلو و رابينسون معتقدند كه گاهي اوقات هزينه سركوب شورش‌ها و اعتراضات بسيار بالاست و همچنين وعده امتيازدهي نيز هميشه چاره‌ساز نخواهد بود. بنابراين آنان براي حفظ ثبات اجتماعي و از دست ندادن تمامي منافع‌شان، چاره‌اي جز ايجاد دموكراسي‌سازي ندارند. آنان در طي اين جريان، قدرت سياسي را به شكلي معتبر به اكثريت شهروندان انتقال مي‌دهند. براين اساس، دموكراسي زماني ايجاد مي‌شود كه انقلابيون و شورشيان پيروز شده، صحنه را در دست گيرند. آنان فرصت موقت به دست آمده (قدرت عملي) را به برتري دايمي (قدرت قانوني) تبديل مي‌كنند كه همان دموكراسي است.

وي در پاسخ به اين سوال كه چه شرايطي سبب تحكيم دموكراسي و بازنگشتن نظام‌ها به ديكتاتوري مي‌شود، گفت: نويسندگان كتاب شش عامل را در اين امر تاثيرگذار مي‌دانند؛ ساختار نهادهاي سياسي، ساختار اقتصادي، ماهيت بحران‌هاي سياسي و اقتصادي، ميزان نابرابري اقتصادي يا همان مبحث طبقه متوسط و همچنين شكل و دامنه جهاني شدن، شش عاملي هستند كه به تحكيم پايه‌هاي دموكراسي مي‌انجامند.

خيرخواهان يادآور شد: نويسندگان كتاب كوشيده‌اند اين مباحث پيچيده را تا حد امكان ساده كنند و در نتيجه مدام از ديدگاه «تيغ اوكام» استفاده مي‌كنند، يعني جزييات تاريخي كم‌اهميت را كنار مي‌گذارند.

وي با اشاره به ارايه تعاريفي از دموكراسي و ديكتاتوري در يكي از فصل‌هاي كتاب، گفت: اوغلو و رابينسون اين تعاريف را از ساير نظريه‌پردازان نقل كردند و تعريفي از خود ارايه نكرده‌اند. دو نوع رويكرد در اين دو تعريف وجود دارند كه بر مبناي آنها، كشورها دموكراسي‌اند يا ديكتاتوري. معتقدان به رويكرد دوم، كشورها را آبستن دموكراسي مي‌دانند كه مي‌توانند يك تا 9 ماه به دموكراسي نزديك باشند و بنابراين سطحي براي دموكراسي آنها نمي‌توان تعيين كرد.

كتاب «ريشه‌هاي اقتصادي ديكتاتوري و دموكراسي» با ترجمه جعفر خيرخواهان و علي سرزعيم، تا پايان هفته از سوي انتشارات كوير در بازار نشر توزيع مي‌شود.