خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) ـ پنجم مرداد ماه امسال، مصادف با چهارمين روز از نهمين سال گراميداشت هفته جهانی مساجد، با عنوان "مسجد، بسيج و دفاع‌مقدس" نامگذاري شده است. ايبنا به همين مناسبت، مروري بر وضعيت و كيفيت كتاب‌هاي منتشر شده درباره نقش مسجد در دفاع‌مقدس دارد.
بر اساس منابع موجود در كتابخانه جنگ حوزه‌هنري، كتاب‌هاي معدودي به صورت تخصصي به موضوع پرداخته‌اند كه "نقاشي ديواري مسجد جامع خرمشهر" اثر ناصر پلنگي، يكي از اين كتاب‌هاست. پلنگي، تصاوير حماسي كشيده شده بر ديوارهاي مسجد جامع خرمشهر را در اين اثر به نمايش گذاشته است.
جداي از مجموعه زندگي‌نامه شهداي برخي مساجد كشور مانند "نردبان توحيد: يادنامه شهداي مسجد سنگي" و "گلبرگ‌هاي ياس: مجموعه زندگي‌نامه شهداي پايگاه مقاومت بسيج شهيد محمد سليماني"، كتاب "ايثار و شهادت در آينه مسجد" نوشته نورعلي عباس‌پور، به تببين جايگاه مسجد از دوران صدر اسلام تا انقلاب اسلامي و دفاع‌مقدس پرداخته و ارزش‌هاي مشترك مسجد و بسيج را مورد تحليل قرار داده است.
اما اين سوال مطرح مي‌شود كه آيا اين آثار انگشت‌شمار، براي به نمايش گذاشتن نقش مسجد در سال‌هاي جنگ‌تحميلي كافي‌اند؟ اين در حالي است كه افكار عمومي، بر نقش بي‌بديل مساجد در جمع‌آوري كمك‌هاي مردمي و اعزام نيروها به جبهه‌هاي جنگ، اذعان دارند.
مسجد؛ كانون فعاليت‌هاي فرهنگي از زمان جنگ تاكنون
سردار علي ناظري، معاون فرهنگي سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع‌مقدس سپاه و بسيج، مساجد در دوران انقلاب و دفاع‌مقدس را مهم‌ترين پايگاه فرهنگي و عقيدتي محسوب كرد و گفت: در زمان جنگ، تجهيز نيروها و همچنين تقويت روحي و فكري رزمندگان در مسجد انجام مي‌شد و اين محفل انس تاكنون نيز دوام داشته است.
وي با اشاره به فعاليت‌هاي اين سازمان در حوزه كتاب و كتابخواني در پايگاه‌هاي بسيج مساجد با همكاري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي خاطرنشان كرد: سال گذشته، هزار نمايشگاه كتاب دفاع‌مقدس و جنگ نرم را در هزار پايگاه بسيج برگزار كرديم كه با استقبال مخاطبان مواجه شد.
معاون فرهنگي سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع‌مقدس سپاه و بسيج در ادامه و در پاسخ به سوال خبرنگار ايبنا مبني بر برنامه‌هاي اين سازمان براي تببين نقش مساجد در دوران جنگ تحميلي در قالب كتاب، تاكيد كرد: در حال حاضر، مشغول نگارش مجموعه كتاب‌هايي با محوريت نقش استان‌هاي مختلف در دفاع‌مقدس هستيم كه كتاب "بهار 82: كارنامه تاريخي استان همدان در جنگ تحميلي" نوشته گلعلي بابايي، جزو نخستين آثار اين پروژه بوده كه سال گذشته منتشر شده است.
ناظري ادامه داد: مساجد در زمينه اعزام و پشتيباني نيروها، نقشي محوري داشتند و به همين سبب، تاثير مسجدها در پيشرفت دفاع‌مقدس، ناخودآگاه و به صورت مستقيم يا غيرمستقيم در اين كتاب‌ها بازگو شده و خواهد شد.
وي يادآوري كرد: تاكنون، پروژه خاصي براي برجسته‌سازي و تمركز بر معرفي نقش مساجد در دفاع‌مقدس نداشته‌ايم. شايد بعدها پس از انتشار كامل مجموعه كتاب‌هاي نقش استان‌ها در دفاع‌مقدس، بخش‌هاي مرتبط با مساجد را انتخاب و در قالب يك كتاب، منتشر كنيم.
لزوم پژوهش درباره مساجد شاخص و موثر در دفاع مقدس
حجت‌الاسلام والمسلمين محمدمهدي بهداروند، محقق و نويسنده دفاع‌مقدس نيز مقوله نقش مسجد در دفاع‌مقدس را جزو موضوعات مغفول مانده جنگ در حوزه كتاب خواند و گفت: مسجد، منشا حماسه، عقلانيت و مكان اعزام نيروها و گرايش مردم به بسيج و سپاه در 8 سال دفاع‌مقدس بوده است.
وي با اشاره به برخي از مساجد شاخص جنگ مانند "مسجد جامع خرمشهر" و "مسجد امام‌حسن (ع) ذوالفقاريه آبادان"، آنها را نقطه حياتي حوادث جنگ ارزيابي و تصريح كرد: حقايق ناگفته‌اي از وقايع رخ داده در اين مسجدها باقي مانده كه مطرح نشده‌اند. اين كم‌كاري، به خاطر قصور متوليان حوزه تدوين تاريخ دفاع‌مقدس و محققان و پژوهشگران است.
نويسنده كتاب "اين‌جا گلف است" يادآوري كرد: اگر مسجد نبود، چه اتفاقي براي جنگ رخ مي‌داد؟ بخش زيادي از روح حماسي و معنوي رزمندگان در مسجد به وجود آمده و متاسفانه هيچ كتابي درباره خاطرات مربوط به مسجد در جنگ منتشر نشده است. مداواي زخمي‌ها، نگهداري شهدا و برخي جلسات، در مساجد انجام مي‌شدند و تمامي اين زوايا توانايي پردازش دارند.
بهداروند در پاسخ به سوال خبرنگار ما درباره موانع، فرصت‌ها و نيازهاي يك محقق براي نگارش كتاب درباره نقش مسجد در دفاع‌مقدس، اظهار داشت: مساجد مانند يگان‌هاي نظامي، داراي سند و مدرك نيستند. يعني مدارك مكتوبي درباره مسجد در جنگ وجود ندارد. اما محقق مي‌تواند با استفاده از تحقيقات ميداني و كتابخانه‌اي، به تدوين چنين اثري اقدام كند.
اين روحاني نويسنده دفاع‌مقدس، در پايان با اشاره به بيان نكاتي درباره مسجد و جنگ در برخي از كتاب‌هاي منتشر شده در حوزه‌هنري، تاكيد كرد: اين كتاب‌ها منابع خوبي براي معرفي نقش مساجد در دفاع‌مقدس خواهند بود و اميدوارم كه كتاب ويژه‌اي درباره تاريخچه مساجد شاخص و موثر در جنگ نوشته شود.
سه‌شنبه ۴ مرداد ۱۳۹۰ - ۱۴:۵۰
نظر شما