به گزارش خبرگزاري کتاب ايران(ايبنا)، پس از دو كتاب «قرآن در اسلام» و «شيعه در اسلام» سومين اثر از اين مجموعه كه به پيشنهاد يكي از استادان مغرب زمين توسط علامه طباطبائي نوشته شده، کتاب «گلچيني از معارف تشيع» است كه دربردارنده متوني از دعاها و معنويات ائمه تشيع، همراه با شرح حال مختصري از امامان شيعه(ع) و متن عهدنامه مالك اشتر است.

با وجود مطالعات، تحقيقات و ترجمه‌هاي بي‌شماري كه شرق‌شناسان غربي از منابع گوناگون اسلامي از قرن 19 انجام داده‌‌اند، توجه بسيار كمي به مجموعه گفته‌هاي ديني (احاديث)، خطابه‌ها، دعاها، مثل‌ها و توضيحات آموزشي شده است. 

اگرچه محتواي بخشي از مجموعه احاديث شيعه، مجموعه احاديث سني را هم دربرمي‌گيرد و در تداوم مطالعه احاديث تسنن، مجموعه احاديث شيعه نيز مورد مطالعه قرار گرفته‌‌اند و به صورت غيرمستقيم با آن سروكار داشته‌‌اند، اما ازآن جا كه احاديث شيعه ويژگي خاص خود را دارند، هيچ رابطه و مطالعه غيرمستقيم از محتوا و مفهوم آن، نمي‌تواند ترجمه و تحليل مستقيم اين مجموعه را دربربگيرد. در حقيقت، كمي تعجب‌آور است كه با وجود اهميت بسيار زياد احاديث شيعه مانند ديگر رشته‌هاي علوم عقلاني در گسترش الهيات و قوانين (حقوق) شيعه و گذشته از نقش آن در تقوا و زندگي معنوي گفته‌هاي امامان شيعه(عليهم‌السلام) تاكنون به انگليسي ترجمه نشده و حتي در كل و به عنوان گروهي جدا از متون مذهبي از يك طبيعت الهام شده در بين مفاهيم عمومي اسلام هم مورد مطالعه قرار نگرفته است.

كتاب حاضر، تلاش پيشتازانه براي ارايه نمونه‌اي از اين مجموعه عظيم متون به دنياي گفتار انگليسي است. در مذهب شيعه، احاديث همراه با كتاب وحي (قرآن) اساس همه علوم ديني را دربرمي‌گيرد كه شامل شريعت، زندگي معنوي در دو جنبه عقلاني و دنيايي است. هيچ جنبه‌اي از حقيقت زندگي و تاريخ تشيع بدون ملاحظه اين منبع معرفتي كه مجموعه‌اي از متون الهام شده است، جامع نيست. 

در مذهب تسنن، حديث به سخنان پيامبر گرامي اسلام(ص) محدود مي‌شود. در حقيقت، كلمه حديث به سخنان شخص پيامبر(ص) اشاره دارد، نه به شخص ديگري، اما در تشيع اگرچه تمايز مشخصي بين احاديث پيامبر(ص) و سخنان ائمه(عليهم‌السلام) وجود دارد، اما هر دو در يك مجموعه قرار مي‌گيرند. به اين معنا كه از منظر تشيع، عصر تبليغي اسلام از دوره‌اي نسبتا كوتاهي از دوران تبليغي اديان فراتر رفته است. البته دليل اين ديدگاه به خاطر مفهوم امام در انديشه تشيع است.

مفهوم تخصصي كلمه امام در تشيع متفاوت است از آن چه در اصطلاح عمومي زبان عربي استفاده مي‌شود چون امام به معناي رهبر است. امام در نظريه سياسي تسنن به معناي خليفه است، اما به طور تخصصي در مذهب تشيع، امام به كسي گفته مي‌شود كه در خود نور محمدي داشته باشد كه از فاطمه (دختر رسول خدا) و علي‌بن ابي‌طالب (نخستين امام) به ديگر امامان مي‌رسد و به امام مهدي(عج) كه از نظرها غايب است و روزي ظهور خواهد كرد، ختم مي‌شود. به دليل وجود چنين نوري، امام به عنوان معصوم (بي‌گناه) شناخته مي‌شود و داراي اطلاعات كاملي از دستورهاي باطني، مانند امور ظاهري است. ائمه(عليهم‌السلام) مانند زنجيره‌اي از نورند كه از «خورشيد نبوت» كه اصل آنهاست، ساطع مي‌شوند و هرگز از اين خورشيد جدا نمي‌شوند. هرچند كه آنها مي‌گويند از گنجينه خطاناپذير حكمت اشراقي نشات گرفته است و از آن جا كه آنها ادامه حقيقت دروني پيامبر(ص) محسوب مي‌شوند، سخنانشان به او برمي‌گردد. به همين دليل گفتار آنها در مذهب تشيع، ادامه حديث نبوي شمرده مي‌شود؛ چنان كه نور وجود آنها همان تداوم نور نبوي است.

«گلچين ادبي شيعه» يا «گلچيني از معارف شيعه» سومين و آخرين كتاب از مجموعه‌اي است كه براي شناخت تشيع و معرفي آن به مردم اروپا و آمريكا پس از دو كتاب «قرآن در اسلام» و «شيعه در اسلام» توسط استاد علامه سيد محمدحسين طباطبائي تهيه و تاليف شده است.

اصل طرح و اجراي اين مجموعه به پيشنهاد «دكتر كنيث مورگان» و دانشگاه كالگيت آمريكا و به وسيله استاد دكتر سيدحسين نصر از شاگردان و علاقه‌مندان علامه طباطبائي ‌‌سالياني پيش سامان گرفت. دو كتاب نخستين، به زبان‌هاي متعديدي از جمله فارسي، انگليسي و عربي بارها در ايران، اروپا، آمريكا و كشورهاي عربي چاپ و منتشر شدند، اما كتاب سوم كه در واقع به زبان انگليسي تهيه و تنظيم شده، تاكنون به زبان فارسي درنيامده و منتشر نشده است.

همانطور كه اشاره شد، تنظيم كننده و مترجم اين اثر به انگليسي، دكتر ويليام چيتيگ است. او در سال 1943 ميلادي در شهر Milford آمريكا در يك خانواده مذهبي پروتستان به دنيا آمد و پس از تحصيلات مقدماتي در اوهايو، دوره ليسانس رشته تاريخ را گذراند. وي در سال 1966 به ايران آمد و 12 سال در ايران به تحصيل ادبيات و زبان فارسي پرداخت و درجه دكتري در ادبيات را از دانشگاه تهران گرفت و سپس در دانشگاه صنعتي شريف به تدريس پرداخت و به موازات آن از محضر استاداني مانند علامه طباطبائي، استاد جلال‌الدين آشتياني، بديع‌الزمان فروزانفر، جلال‌الدين همايي و دكتر سيدحسين نصر استفاده كرد. چيتيگ پس از مدت‌ها به آمريكا برگشت و در دانشگاه ايالتي نيويورك به عنوان استاد به تدريس اديان در گروه مطالعاتي تطبيقي مشغول شد و ‌اكنون نيز در دانشگاه‌هاي مختلف آمريكا، تدريس مي‌كند.

بر اساس مطالب كتاب، چيتيگ اين‌گونه مي‌گويد: «به شدت نگران آينده‌ام بودم. تصميم گرفتم يك سال ديگر را در خارج بگذرانم. كجا بهتر از دانشگاه آمريكايي بيروت؟ در اين مرحله، مشغول مطالعه تاريخ بودم. لذا در بيروت به سراغ تاريخ اسلام رفتم. از اين مسير بود كه با عرفان آشنا شدم. وقت زيادي را صرف مطالعه عرفان كردم و مقالاتي نوشتم. اين مطالعات، مرا به اين فكر انداخت كه شايد انتخاب درستي كرده‌ام كه به سراغ چنين موضوع غريبي رفته‌ام و به قول "آنه ماري شيمل" به سراغ "مرغ بسم‌الله" آمده‌ام. در يافتن حقيقت، نه خانواده، نه دوستان و جامعه، هيچ‌كدام مرا هدايت نكردند.
در ارتباط با عرفان و مطالعات عرفاني بود كه دريافتم بايد از واقعيات مرسوم كمي فاصله بگيرم. لذا تصميم گرفتم بعد از فارغ‌التحصيلي به ايران بروم. در بيروت كساني بودند كه به من اطمينان مي‌دادند، در سفر به ايران مي‌توانم در مورد عرفان و فلسفه اسلامي مطالعه كنم. در حقيقت اين يك تصميم شخصي بود و بعدا فهميدم كه تصميم من درست بوده است و از اين راه، مسير خود را هم پيدا كرده‌ام...»

چيتيگ علاوه بر ترجمه صحيفه سجاديه، ادعيه ديگري نيز مانند دعاي عرفه، دعاي صباح، دعاي كميل، دعاي مشلول و چند ادعيه ديگر از ائمه اطهار(عليهم‌السلام) را ترجمه و منتشر كرده كه مي‌توان آنها را آثار معنوي تاثيرگذار و ماندگار در دنياي غرب دانست. علاوه بر اين‌ها، چيتيگ بخشي از اشعار عرفاني امام خميني(ره) را هم با همكاري «پي كلوسسن» در سال 1989 ميلادي ترجمه و در آمريكا منتشر كرد.
ترجمه رساله «محمد در آيينه اسلام» علامه طباطبائي و بخشي از كتاب‌ها و مقالات دكتر سيدحسين نصر، از ديگر كارهاي فرهنگي چيتيگ‌اند.

مجموعه كتاب‌ها و رساله‌هاي تاليفي و ترجمه‌اي او كه اغلب در زمينه مسائل فلسفي ـ عرفاني‌اند، بالغ بر 25 جلدند . مقالات تحقيقي وي نيز در همين زمينه‌ها بالغ بر 50 مقاله است. چيتيگ ده‌ها سخنراني را نيز در محافل فرهنگي و دانشگاهي آمريكا، اروپا و آسيا در كارنامه خود دارد كه هريك به نوبه خود، در معرفي تشيع و عرفان شيعي ارزشمند بوده است.

از مهم‌ترين آثار او، ترجمه صحيفه سجاديه است كه با عنوان زبور اسلام The Psalms of Islam بارها در اروپا و آمريكا به چاپ رسيده است. چيتيگ در مقدمه مشروح بر آن، كوشش كرده جنبه‌هاي معنوي و به قول او «رحماني» ادعيه از ديدگاه شيعه را براي خوانندگان غربي روشن سازد. 

دكتر مهدي محقق در مقاله‌اي با اشاره به خدمات فرهنگي چيتيگ، درباره تاثير معنوي ترجمه صحيفه سجاديه در غرب مي‌نويسد: «او در معرفي پيامبر اكرم(ص) و امام حسين(ع) و امام زين‌العابدين(ع) به غرب سهم بسزايي داشته است. ترجمه او از زبور آل محمد(ع) ـ‌يعني صحيفه سجاديه‌ـ جا و مكانتي شايسته در غرب يافت و برخي از كشيشان واتيكان، شيفته مناجات و ادعيه آن امام همام شدند و از آن، در اذكار و اوراد خود اقتباس كردند.» 

چيتيگ از هنگامي كه در تهران اقامت داشت، به پيشنهاد استاداني نظير جلال‌الدين آشتياني و دكتر سيدحسين نصر به ترجمه و نشر كتاب‌هاي فلسفي ـ‌ عرفاني پرداخت كه ترجمه «محمد در آيينه اسلام» از علامه طباطبائي در همين راستا بود‌. چيتيگ پس از مراجعت به آمريكا هم علاوه بر تدريس، همچنان به كار فرهنگي ترجمه متون شيعي ادامه داد و كتاب گلچين ادبي شيعه (A shi'te Anthology) را منتشر كرد كه ترجمه فارسي آن «گلچيني از معارف شيعه» نام گرفت كه تاليفي از علامه طباطبائي است و بارها در انگلستان، آمريكا و پاكستان و ايران به چاپ رسيده است.

دكتر سيدحسين نصر در بخشي از پيشگفتار اين اثر مي‌نويسد: «كتاب حاضر، سومين جلد از سري مجموعه سه‌گانه‌اي است كه سال‌ها پيش با كمك و حمايت پروفسور كنيث مورگان و پس از آن دانشگاه كالگيت پيشنهاد، طراحي و برنامه‌ريزي شد تا يك كار آكادميك در اين زمينه به عمل آيد و هدف آن معرفي مذهب تشيع از منظر شيعه، به جهان غرب بود. جلد اول اين سري با عنوان شيعه در اسلام نوشته علامه سيد محمدحسين طباطبائي است كه اين جانب آن را به انگليسي ترجمه و منتشر كرده‌ام. جلد دوم اين سري با عنوان قرآن در اسلام نيز نوشته علامه طباطبائي است كه به فارسي در تهران چاپ شد. و بيشتر آن را ما به انگليسي ترجمه كرديم اما ترجمه آن كامل نشد... بنابراين ديگر امكان انجام ترجمه انگليسي جلد دوم را آن طور كه برنامه‌ريزي كرده بوديم، در حال حاضر نداريم.
كتاب حاضر، جلد سوم و آخرين بخش از اين سري است. پس از يك دوره طولاني مطالعه و بررسي كردن، علامه طباطبائي از ميان حجم بسيار زياد مجموعه احاديث و ادعيه، اين كتاب را گلچين كرده است. وظيفه‌اي كه به هركس توصيه مي‌كند اين است كه متون اشراقي، اين دانش عظيم را تنها براي خود نگه ندارد. يكي از كساني كه در اتمام اين گلچين فعاليت كرد دكتر ويليام چيتيگ بود كه در تهران اقامت داشت و در پروژه‌هاي تحقيقاتي مختلفي با ما همكاري مي‌كرد. او وظيفه دشوار ترجمه متون سخت و پيچيده عربي به انگليسي را برعهده گرفت. به خاطر سابقه نداشتن ترجمه اين متون به زبان‌هاي اروپايي و طبيعت خود متون، دكتر چيتيگ با وظيفه‌اي بسيار سنگين و دشوار روبه‌رو بود. اين تنها دانش بسيار وسيع دكتر از عربي و فارسي و آگاهي وي از موضوع و تركيب آن با صبري عظيم و تحقيق موشكافانه بود كه وي را در انجام اين مسووليت سخت و دشوار، موفق ساخت. بايد به ايشان به خاطر انجام چنين وظيفه بزرگي به هر طريق تبريك گفت.»

چاپ دوم کتاب «گلچيني از معارف تشيع» با شمارگان 8000 نسخه، 184 صفحه و بهاي 32000 راهي بازار نشر شده است.