به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، دكتر محمود روح‌الاميني زاده متولد پنجم مهرماه 1307 در كرمان، در دومين همايش چهره‌هاي ماندگار به‌عنوان چهره‌ ماندگار در رشته‌ مردم‌شناسي معرفي شد. او در سال 1334 ليسانس ادبيات فارسي و سال 1339 ليسانس علوم اجتماعي خود را از دانشگاه تهران گرفت و در همان سال براي ادامه‌ تحصيل به فرانسه رفت و توانست در سال 1347، از دانشگاه سوربن فرانسه مدرك دكتري خود را در رشته‌ مردم‌شناسي بگيرد.

از جمله كتاب‌هاي منتشر شده توسط اين استاد رشته‌ مردم‌شناسي به «گردش با چراغ» (در مباني انسان‌شناسي)، «زمينه‌ فرهنگ‌شناسي»، «در گستره‌ فرهنگ»، «به شاخه نباتت قسم» (باورهاي عامه درباره‌ فال حافظ)، «نمودهاي فرهنگي، اجتماعي در ادبيات فارسي»، «آيين‌ها و جشن‌هاي كهن در ايران امروز» و «فرهنگ و زبان گفت‌وگو» (به روايت تمثيل‌هاي مثنوي مولوي) مي‌توان اشاره كرد.

كتاب «آيين‌ها و جشن‌هاي كهن در ايران امروز» را بايد اثري ماندگار و منبعي پايه‌اي در شناخت فرهنگ عامه دانست. او در اين اثر ابتدا به جشن‌ها و آيين‌هايي مي‌پردازد كه در سراسر ايران رواج دارند و از گذشته‌هاي دور به يادگار مانده‌اند؛ همانند نوروز، يلدا و مهرگان.

«التفهيم» و «آثار الباقيه» از ابوريحان بيروني، «مروج‌الذهب» مسعودي، «شاهنامه» فردوسي، «زين‌الاخبار» گرديزي، «تاريخ بيهقي» و كتاب‌هاي ديگر منابع كهني محسوب مي‌شود و هر كدام از اين منابع، دربردارنده آگاهي‌هاي سودمندي درباره جشن نوروزند. روح‌الاميني بر ارزشمندي آن كتاب‌ها و منابع براي نويسندگان و پژوهشگران تاكيد مي‌ورزد. سپس از منابع جديد ياد مي‌كند و ارزيابي از آن‌ها به‌دست مي‌دهد.

در بخش ديگر به آن دسته از جشن‌ها توجه كرده است كه در گذر زمان فراموش شده‌اند، اما نشانه‌هايي از آن آيين‌ها و شادماني‌ها، در گوشه‌هايي از سرزمين ما به‌جاي مانده است؛ همانند جشن سده و جشن تيرگان. هر كدام از اين جشن‌ها قدمت و پيشينه‌اي درازدامن دارند و هنوز برخي از ايرانيان آن را پاس مي‌دارند، اما بخش ديگري از پژوهش استاد روح‌الاميني، مخصوص آيين‌هايي است كه ريشه‌اي مذهبي دارند و چه بسا نتوان نام «جشن» بر آن‌ها گذاشت.

در بخش «درآمد» كتاب، روح‌الاميني درباره جشن‌ها آگاهي‌هايي به‌دست مي‌دهد و زمينه‌هاي اجتماعي و سير تاريخي آن‌ها را برمي‌شمارد. پيوند و ارتباطي كه هر كدام از آن آيين‌هاي كهن با اسطوره‌هاي ديني داشته‌اند، بخشي ديگر از پژوهش نويسنده است. او به فصل‌ها و آغاز سال نيز توجه مي‌دهد و از تكنولوژي صنعتي و تاثير آن بر برگزاري جشن‌ها نيز غافل نمي‌ماند.

بخش عمده‌اي از اين كتاب، همان‌گونه كه انتظار مي‌رود، به جشن نوروز اختصاص يافته است. روح‌الاميني از پيدايش نوروز و روايت‌هاي اسلامي درباره آن آگاهي‌هايي در اختيار خواننده قرار مي‌دهد و از مراسم و آيين‌هايي سخن به ميان مي‌آورد كه با نوروز پيوند مي‌يابند؛ همانند مير نوروزي كه سنتي ديرپا بوده است، چهارشنبه سوري كه خود تاريخچه‌اي خواندني دارد، خانه تكاني، كاشتن سبزه سفره هفت سين و بسياري نكات ديگر كه خواننده را با تاريخ نوروز و حلقه‌هاي به هم پيوسته مراسم آن آشنا مي‌سازد.

جشن‌هاي مهرگان، يلدا و تيرگان نيز هر كدام بخشي از كتاب «آيين‌ها و جشن‌هاي كهن در ايران امروز» را تشكيل مي‌دهند. نويسنده در بحث از جشن تيرگان از اسطوره آرش ياد مي‌كند و نشانه‌هاي اين جشن را در مازندران جست‌وجو مي‌كند و مي‌يابد.

به همين گونه جستاري خواندني درباره جشن سده مي‌آورد و از واژه «سده» و شيوه برگزاري اين جشن و ريشه‌هاي آن در دين زرتشتي ياد مي‌كند و بازمانده‌هاي جشن سده را در كرمان كنوني پي كاوي مي‌كند.

زنده ياد محمود روح‌الاميني، پدر مردم‌شناسي ايران در تحقيق خود، آن جايي كه به نوروز و آيين‌هاي آن مي‌پردازد، از منابع تاريخي و ادبي ياد مي‌كند كه در آن‌ها نشانه‌هايي از اين جشن را مي‌توان يافت. اين منابع، ما را با سرچشمه و سير تاريخي جشن كهن نوروز آشنا مي‌كنند.

ارزش كتاب روح‌الاميني را بايد در اين نكته دانست كه او بسياري از مطالب كتاب خود را بر پايه پژوهش‌ها و مشاهدات شخصي فراهم آورده است. اهميت چنين پژوهشي از ديد محققان فرهنگ عامه پنهان نيست و به ماندگاري آن آيين‌ها در حافظه جمعي مردم كمك مي‌كند. ضمن آن‌كه به ثبت بخشي از فرهنگ مردم نيز كه چه بسا در معرض فراموشي يا دگرگوني قرار دارند، مي‌انجامد.

استاد محمود روح‌الاميني كه ساليان بسياري درباره فرهنگ و آيين‌هاي ايراني تحقيق و مطالعه كرده بود، سه‌شنبه 17 اسفندماه 1389، بر اثر سكته مغزي چشم از گيتي فرو بست و به جهان مينوي شتافت.