حميدرضا جمالي مهموئي درباره ضرورت دستيابي به كتابخانه ديجيتال در ايران، به خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، گفت: دلایل متعددی برای این ضرورت وجود دارد. هدف از ارايه اطلاعات در دنیای امروز که تحت سیطره فناوری است و عصر اطلاعات نیز نامیده میشود، دسترسی پیوسته به اطلاعات لازم بدون مانع مکانی و زمانی است.
وي ادامه داد: کتابخانه دیجیتال به این امر کمک میکند؛ چرا که موانع زمانی و مکانی را از سر راه بر میدارد و افراد در هر زمان و در هر مکان به اطلاعات دسترسی خواهند داشت.
وي افزود: از سوی دیگر، خدمات در کتابخانه دیجیتال دارای ویژگیها و ارزش افزودهای است که کاربران نیز طالب آنها هستند. سهولت دسترسی، امکانات گسترده جستوجو، گاه در اختیار داشتن نامحدود نسخهای از منبع اطلاعاتی و بسیار موارد دیگر از نيازهاي کاربران است و کتابخانه دیجیتال پاسخگوی این نيازهاست.
جمالي تاكيد كرد: تغییرات رفتار اطلاعاتی کاربران یکی از محرکهای تحول در حوزه کتابخانههای دیجیتال و پیشرفتهای آن محسوب ميشود.
عضو هيات تحريريه فصلنامه علمي پژوهشي پژوهشنامه، پردازش و مديريت اطلاعات در ارزيابي خود از وضعيت فعلي كتابخانههاي ديجيتالي در ايران نيز اظهار كرد: درک درستی از کتابخانه دیجیتال در ایران وجود ندارد، حتی اجماعی نیز بر درک ناقصی از آن نیز وجود ندارد و به عبارتی هر کسی از ظن خود یار آن است.
وي بيان كرد: عمده آن چیزی که در ایران به اسم کتابخانه دیجیتال عرضه میشود، حاصل فعالیتهایی در حوزه گردآوری اطلاعات و ارايه آن به شکل رایانهای است، بدون این که به مبحث سازماندهی توجه شایسته شود و یا مهمتر از آن اساساً کاربران کتابخانه در ملاحظات متولیان آن کتابخانه دیجیتال اهمیتی داشته باشند.
وي با بيان اينكه حوزههای مرتبط با کتابخانه در کشور از یک مشکل بزرگ رنج میبرند و آن کمتوجهی مسوولان به کتابخانه و کتابدار است، گفت: یکی از مشکلات تأسیس کتابخانههای دیجیتال، این است که گاه بدون همکاری و همفکری کتابداران تأسیس میشوند.
اين استاد كتابداري اضافه كرد: مشکل اصلی دیگر این است که در فرایند تأسیس اکثر کتابخانههای دیجیتال، آن چیزی که نادیده گرفته میشود، هدف نهایی است. یعنی فرایند تأسیس و اداره کتابخانه دیجیتال به گونهای است که نیازهای واقعی کاربران فراموش میشود.
وي در پاسخ به اين سوال كه آيا كتابخانههاي ديجيتالي در ايران به استانداردهاي جهاني نزديكند يا خير؟ اظهار كرد: در حوزههای فنی شاید تا حدودی این طور باشد، مثلاً در حوزه نرمافزارهای مرتبط با کتابخانههای دیجیتال، به ویژه از این جهت که بخش خصوصی متولی آن بوده و اتفاقاً بعضی از این شرکتها تعامل خوبی با کتابداران داشتهاند، شاید در این زمینه خیلی عقب نباشیم.
جمالي تاکید كرد: در حوزه خدمات و استانداردهای مرتبط با خدمات، هنوز نیاز به تلاش فراوانی است.
عضو هيات علمي دانشگاه خوارزمي، راهكارهايي براي افزايش سطح كيفي كتابخانههاي ديجيتالي كرد و گفت: کتابخانهها باید کاربرمحور باشند. توجه به کاربر و نیازها و انتظارات وی و تلاش برای برآورده کردن آنها عامل بسیار قوی برای بهبود کیفیت است. حتی گاه باید تلاش کرد تا یک گام از کاربر جلوتر بود.
وي با اشاره به اينكه دیجیتالسازی تنها یک راه براي تهیه منابعی است که در کتابخانه دیجیتال ارايه میشوند، افزود: به عنوان مقایسه، مثل این است که بگوییم آیا خرید مقدار زیادی کتاب و انبار کردن آنها در یک محل برای تأسیس کتابخانه کفایت میکند. بدیهی است که نه. بنابراين جمعآوري منابع اطلاعاتي و ديجيتاليسازي آن تنها براي تاسيس كتابخانه ديجتالي كفايت نميكند.
وي درباره اينكه چرا تجربههايي چون كنسرسيوم مشترك محتواي ملي در ايران به خوبي پيش نرفته است معتقد است یک مشکل اصلی در کشور ما تداخل و همپوشانی وظایف و نقشی است که بر عهده سازمانهای مختلف دولتی قرار دارد یا دست کم تداخل و همپوشانی در نقشی که خود این سازمانها برای خود قايلاند.
جمالي در همين باره توضيح داد: این مساله در باطن فضای رقابتی ناسالم ایجاد میکند هرچند که در ظاهر ممکن است این سازمانها مایل به همکاری با هم باشند.
وي تاكيد كرد: نکته دیگر این است که ما ایرانیها تجربه و مهارت چندانی در حوزه مدیریت پروژههای بزرگ نداریم و کارهای کلان که نیاز به کار تیمی و مشارکت چند سازمان دارند به نحو مطلوب به نتیجه نمیرسند.
به گفته اين استاد كتابداري، دولت مسوولیت تدارک زیرساخت را به عهده دارد. زیرساختهای مخابراتی قوی برای اینترنت پرسرعت و مطمئن یکی از زیرساختهایی است که دولت باید فراهم کند. اگر چه عرضه خدمات اینترنت بهتر است خصوصی باشد اما زیرساختش را باید ابتدا دولت فراهم کند.
وي به عنوان نکته پايانی اظهار كرد: حوزه دیگر توجه حمایت مالی از طرحهایی است که اهمیت فرهنگی دارند و بخش خصوصی به تنهايي تمایلی به سرمایهگذاری در آن نخواهد داشت. به عنوان مثال اگر در حوزه نسخههای خطی قرار است کاری صورت گیرد، دولت باید حمایت کند در غیر این صورت بخش خصوصی تمایلی برای کار در این حوزه نخواهد داشت.
دوشنبه ۱۳ شهریور ۱۳۹۱ - ۰۹:۵۷
نظر شما