به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، سازمان ثبت احوال کشور در تاریخچه خود با نام «ثبت احوال از گذشته تا امروز» نوشته است: ثبت احوال به‌صورت یکپارچه و منسجم در جهان به قرن نوزدهم میلادی بازمی‌گردد. در ایران همزمان با نوسازی و مدرنیزاسیون و نیاز به شناسایی اتباع برای ایجاد ارتش منظم و اخذ مالیات تاسیس ثبت احوال در دستور کار قرار گرفت از این رو در جلسه 30 آذر 1297 هجری شمسی به تصویب هیات وزیران رسید و با صدور نخستین شناسنامه برای دختری به نام فاطمه ایرانی در سوم دی‌ماه 1297 در تهران فعالیت خود را آغاز کرد.

پیش از سال 1295 هجری شمسی ثبت وقایع حیاتی چون ولادت و وفات براساس اعتقادات مذهبی و سنت‌های رایج در کشور، با نگارش نام و تاریخ ولادت مولود در پشت جلد کتاب‌های مقدس چون قرآن مجید انجام می‌شد و از افراد متوفی نیز جز نام و تاریخ وفات آنان که بر روی سنگ قبر آن‌ها نوشته می‌شد اثری نمی‌ماند. با گسترش فرهنگ و دانش بشری و نیز توسعه روز افزون شهرها و روستاها و افزایش جمعیت کشور، نیاز به سازمان و تشکیلاتی برای ثبت وقایع حیاتی ضرورتی اجتناب ناپذیر بود. به تدریج فکر تشکیل سازمان متولی ثبت ولادت و وفات و نیز صدور شناسنامه برای اتباع کشور قوت گرفت. ابتدا سندی مشتمل بر 41 ماده در سال 1297 هجری شمسی به تصویب هیات وزیران رسید و اداره‌ای با نام اداره سجل احوال در وزارت داخله (کشور) وقت به وجود آمد، پس از تشکیل این اداره نخستین شناسنامه به شماره 1 در بخش دو تهران صادر شد.

اکنون سازمان ثبت احوال وظیفه گردآوری چهار دسته اطلاعات اصلی جمعیتی را برعهده دارد، ثبت تولد (ولادت)، ثبت مرگ، ثبت ازدواج و ثبت طلاق. صدور کارت شناسایی ملی همراه با شماره ملی و کد پستی ۱۰ رقمی برای افراد بالای پانزده سال ایران نیز از دیگر وظایف این سازمان است.

در پایگاه اطلاع‌رسانی این سازمان کتاب الکترونیکی به نام «فرهنگ نام و نام‌گزینی» وجود دارد که علاوه بر مراجعه مستقیم افراد گوناگون، منبعی برای تولید آثار متعددی در این زمینه شده است. اطلاعات این کتاب بر اساس واپسین تغییرات و دستورالعمل‌های سازمان ثبت احوال روزآمد می‌شود و می‌تواند منبع مطمئنی برای افرادی باشد که جویای نام‌هایی هستند که مورد تایید این سازمان است.

علاوه بر این فرهنگ که اغلب نام‌های ایرانی و اسلامی را دربردارد، آثار متعددی نیز از سوی ناشران گوناگون در سراسر کشور منتشر می‌شوند که از سوی افراد مختلفی بر اساس فرهنگ‌نامه‌ها گردآوری شده‌اند. این ناشران آرای جالب توجهی درباره این دسته از آثار دارند، این گزارش با معرفی برخی از این کتاب‌ها، آرای برخی از فعالان این عرصه را بازگو می‌کند.

کتاب‌های مختلفی در این زمینه در بازار نشر وجود دارند که با اسامی نظیر «فرهنگ‌ نام‌ها»، «فرهنگ اسامی»، «فرهنگ اسامی اصیل ایرانی»، «اسامی زیبا»، «رازهای نامگذاری اسامی ایرانی»، «نام‌ها و نام گذاری‌ها» و «همه نام‌ها» با گردآوری افراد مختلف ارایه می‌شوند. باوجود تعدد این دسته از آثار و این که اغلب ناشران حوزه علوم اجتماعی دست کم یک تا دو عنوان از این نوع آثار را به چاپ رسانده یا در فهرست کاری خود دارند، نحوه ارایه اثر تاثیر فراوانی در اقبال مخاطبان دارد، چرا که این آثار، محتوایی بسیار نزدیک به هم دارند.

علیرضا غفورزاده، مدیر فروش انتشارات اشارات طلایی با اشاره به اقبال خوب بازار کتاب از این آثار گفت: بر اساس تجارب شخصی‌ام معتقدم قشر خاصی این کتاب‌ها را تهیه می‌کنند، افرادی که ارادت خاصی به نامگذاری ائمه اطهار بر فرزندان خود دارند، کمتر به این دسته از کتاب‌ها مراجعه می‌کنند با وجود اين نمی‌توان گفت که کتاب‌های مرتبط با اسامی و فرهنگ، نام‌ها مخاطبان مذهبی را ندارند.

وی والدینی را که می‌خواهند از جدیدترین اسامی یا معنای آن‌ها باخبر شوند در کنار نسل جوان جامعه که علاقه‌مندند از معنای نام خود اطلاعات بیشتری کسب کنند، مخاطبان اصلی این فرهنگ‌ها دانست و بیان کرد: با آن که مبنای اصلی تمامی این کتاب‌ها اسامی هستند که ثبت احوال کشور تایید کرده‌ است، ناشران بعد از گردآوری آثار و برای دریافت مجوز، کتاب را به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارایه می‌کنند در این مرکز نیز بر اساس آخرین مصوبات ثبت احوال این آثار مجوز نشر می‌گیرند. 

استقبال از اسامی ایرانی و نام‌هاي مذهبي 
اکنون موجی از کتاب‌های «فرهنگ نام» در بازار نشر وجود دارد که محتوایی بسیار نزدیک به یکدیگر دارند؛ در چنین فضایی رقابت ناشران در نحوه عرضه اثر، شکل ظاهری و صفحه‌بندی کتاب است. غفورزاده معتقد است که در بازار کتاب کنونی اغلب مخاطبان از کتاب‌های فرهنگ اسامی ایرانی و اصیل استقبال می‌کنند.

بسیاری از فرهنگ‌های موجود برای بازچاپ نیازمند اعمال آخرین تغییرات اسامی هستند که هرچند وقت یکبار از سوی سازمان ثبت احوال عنوان می‌شوند. رضا کریمی، مدیر مسوول انتشارات نسیم حیات ضمن تاکید بر این مطلب عنوان کرد: فرهنگ اسامی و نام‌ها هم در شمار نیازهای مطالعاتی جامعه‌اند و مردم برای انتخاب اسامی زیبا و آگاهی از معانی آن‌ها به مطالعه این آثار نیز نیاز دارند.

وی با اشاره به این که اغلب افراد دوست دارند از معنای نام خود باخبر شوند، گفت: این فرهنگ‌ها در کشور ما به دو دسته کلی یعنی «فرهنگ اسامی اسلامی» که برگرفته از القاب، اسامی و صفات ائمه اطهار(ع) هستند و کتاب‌های «اسامی ایرانی» که اغلب نام‌های ایرانی به ویژه اسامی کهن را دربردارند، تقسیم می‌شوند.

وی افزود: البته جدای از اسامی دینی که بر اساس ریشه واژگان در ادیان گوناگون تنظیم شده است، فرهنگ اسامی نیز در بازار کتاب جای دارند که بر اساس نام‌های مناطق جغرافیایی کشور یا گویش‌های محلی تنظیم شده‌اند به عنوان نمونه برخی فرهنگ اسامی آذری و کردی از نام‌های گوناگون جغرافیایی برگرفته شده است. 

کریمی عنوان کرد: همچنان که در روایات اسلامی هم آمده است، نام افراد می‌تواند تاثیر به‌سزایی در شکل‌گیری شخصیت آن‌ها داشته باشد از این رو از سوی بزرگان بر انتخاب نام نیکو برای فرزندان تاکید فراوانی شده است.

مدیر مسوول انتشارات نسیم حیات ادامه داد: ممکن است افرادی نامی را بر اساس شنیده‌های خود انتخاب کنند، از آن‌جایی که توجه به معنای اسامی اهمیت بسیاری دارد، باید والدین برای یافتن معنای اسمی که می‌خواهند برای فرزندان خود برگزینند به فرهنگنامه‌ها مراجعه کنند.
 
وضعیت موجود کتاب‌های این حوزه از سلیقه گردآورندگان در انتخاب و تنظیم اسامی و تایید نهایی آن‌ها از سوی سازمان ثبت احوال کشور حکایت می‌کنند. داستانی که در هر دوره‌ای نام‌های خاصی را بر سر زبان‌ها می‌اندازد و به اصطلاح در این حوزه نیز جريان‌سازي می‌کند.