به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست نقد و بررسی «کتاب آه» ویرایش ترجمه فارسی «نفس المهموم» شیخ عباس قمی عصر امروز (5 دی) در حسینیه خیمه برگزار شد. حجت‌الله جودکی، منتقد نشست و یاسین حجازی ویراستار کتاب در این جلسه سخنرانی کردند.

جودکی در ابتدا گفت: کار آقای  حجازی برای بازپیرایی و ویرایش «کتاب آه» ارزشمند است. این اثر ویرایشی از ترجمه فارسی «نفس المهموم» نوشته شیخ عباس قمی با ترجمه علامه شعرانی است و  انتقاداتی به ترجمه علامه شعرانی دارم که متوجه ویرایش آقای حجازی از این اثر نیست.

وی افزود: مرحوم شعرانی مانند مرحوم شیخ عباس قمی محدث بود. شیخ عباس قمی کتاب‌های زیادی دارد که برخی از آن‌ها به شدت عقلانی و برخی از آن‌ها عامیانه‌ترند و از میان کتاب‌های او، آن‌ها که عامیانه‌ترند بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. مرحوم شعرانی ترجمه دقیقی  از «نفس المهموم» ارایه کرده است، اما برخی از قسمت‌های آن را نیز به اختیار خود حذف و نظرات خود را اضافه کرده که این عمل وی قابل نقد است.

جودکی کتاب «نفس المهموم» را در دو بخش قابل بررسی دانست و گفت: شیخ عباس قمی در بخش نخست کتاب روایاتی را نقل می‌کند که برگرفته از مقاتل معتبرند و در بخش دوم به نقل روایاتی می‌پردازد که متعلق به مقاتل دست چندم هستند. یعنی وی روایاتی را نقل می‌کند که خود به بی‌اعتباری آن‌ها واقف بوده؛ اما به هر حال آن‌ها را نقل کرده است. نقد من به آقای حجازی به عنوان ویراستار ترجمه فارسی این اثر این است که چرا روایات بی‌اعتبار را بار دیگر ذکر کرده است.

وی افزود: شیخ عباس قمی در این اثر تاکید دارد که عمر سعد پس از پایان روز عاشورا بر هشتادوهشت تن از کشته شدگان لشکرش نماز خواند و آن‌ها را دفن کرد و کشته‌های لشکر امام حسین(ع) را به حال خود رها ساخت، اما آقای حجازی اشاره‌ای به تعداد این کشته‌شدگان نکرده است.

این پژوهشگر به زحمات ویراستار ترجمه این اثر اشاره کرد و گفت: بهتر بود ویراستار محترم از ذکر تحریفات خودداری می‌کرد تا «کتاب آه» به اثری کاملا علمی تبدیل می‌شد، زیرا در غیر این صورت کتاب به اثری عامه‌پسند تبدیل می‌شود که مورد اقبال روضه‌خوانان قرار خواهد گرفت!

جودکی در ادامه سخنانش به مقاتلی که درباره واقعه کربلا نوشته شده‌اند اشاره کرد و گفت: تاکنون بیش از 15 هزار مقتل نوشته شده‌ که من آن‌ها را در سه دسته تقسیم‌بندی می‌کنم؛ دسته نخست مقاتل متعلق به قبل از قرن پنجم قمری هستند که از همه قابل اعتمادترند. دسته دوم مقاتل برگرفته از مقاتل مشهور پیش از خود هستند که تا اندازه‌ای با ذهنیات نویسنده درآمیخته‌اند و تحریف در آن‌ها وارد شده است. دسته سوم مقاتل، بسیار تحریف شده‌‌اند.

وی درباره دلیل تحریف زیاد مقاتل دسته سوم گفت: نویسندگان این مقاتل فاصله زمانی بسیاری با واقعه کربلا داشتند و علاوه بر این، شیعیان به دلیل حب زیاد به اهل بیت(ع) در وصف یاران امام حسین(ع) و دشمنان‌شان تا اندازه‌ای دچار غلو شدند.

جودکی سپس با اشاره به مقتل «روضه الشهداء» آن را در دسته سوم مقاتل جای داد و گفت: نثر و نظم این اثر بی‌نهایت زیباست، اما به لحاظ تاریخی از بی‌ارزش‌ترین مقاتل است. «روضه الشهداء» به دلیل نثر و نظم زیبایی که دارد بیشتر مورد توجه عامه قرار گرفته و به مانیفست روضه‌خوانی تبدیل شده و اساسا لفظ «روضه‌خوانی» از همین کتاب گرفته شده است.

وی مقتل المخنف را صحیح‌ترین و معتبرترین مقتل دانست و گفت: این اثر بین سال‌های 120 تا 130 قمری نوشته شده و به دلیل نزدیکی زمانی به واقعه عاشورا و نقل از شاهدان این واقعه از اعتبار زیادی برخوردار است. البته این اثر بسیار مورد تحریف قرار گرفته و مطالب زیادی به آن افزوده شد، به گونه‌ای که آن‌چه امروز به نام مقتل المخنف موجود است با اصل آن تفاوت زیادی دارد. من با استفاده از منابع متعدد تلاش کردم اصل این اثر را احیا کنم که حاصل آن نیز منتشر شده است.

جودکی یادآوری کرد: شیخ عباس نیز در ابتدای کتابش از المخنف و صحت آن تجلیل می‌کند. به اعتقاد من نیز این مقتل اعتبار زیادی دارد زیرا هیچ مطلب خلاف عقلی در آن دیده نمی‌شود.

سپس حجازی، ویراستار این اثر ضمن پذیرش نقدهای جودکی در سخنانی گفت: بدون این‌که قصد تواضع داشته باشم معتقدم که اصل کتاب «نفس المهموم» از ویراسته من از ترجمه فارسی این اثر بهتر است. من تنها قصد داشتم که خوانش آسان‌تری از این اثر به دست دهم، زیرا مقاتل امام حسین(ع) متن دشواری برای مخاطبان امروز دارند و همچنین طرح جلد و نحوه چاپ آن‌ها نظر مخاطب عام را جلب نمی‌کند.

وی افزود: با ویراستن ترجمه این اثر خواستم ضمن عرضه کتاب در ظاهری امروزی‌تر آن را به نثر امروزی نیز درآورم که خواندن آن را آسان کند. نتیجه این تلاش خود را نیز دیده‌ام، بارها از دیگران شنیده‌ام که در یک نشست، تا 300 صفحه از این کتاب را خوانده‌اند.

ویرایش ترجمه فارسی «نفس المهموم» با عنوان «کتاب آه» توسط نشر جام طهور در 579 صفحه، زمستان 1387 منتشر شده است.