محمد درودیان درباره ملاحظات ناظر بر نگارش کتاب «جنگ ایران و عراق، موضوعات و مسایل» به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، گفت: برای طراحی کتاب، سه مساله وجود داشت؛ گفتمان موجود در کشور، نیاز دانشگاه برای پرداخت به موضوع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و تجربیاتی که من در حوزه مطالعات جنگ تحمیلی داشتم.
وی درباره گفتمان موجود در جامعه اظهار کرد: رویکرد موجود به جنگ، ناظر به ابعاد سیاسی، فرهنگی است؛ به این معنا که دشمنان ما به دلیل نارضایتی از انقلاب اسلامی ایران، همگام با هم به کشورمان حمله کردند. بنابراین رویکرد سیاسی به جنگ شامل تحلیل مسایل و پیامدهای سیاسی جنگ در چارچوب پیوستگی جنگ با انقلاب است. در بُعد فرهنگی، معنوی نیز به دلیل انقلاب مردمی و نقش باورهای اعتقادی در دفاع و روحیه ایثارگرانه مردم، وجه فرهنگ و معنویت مورد توجه است.
این پژوهشگر تاریخ جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، درباره کتاب‌هایی که در حوزه دفاع مقدس ارایه می‌شود، گفت: بخشی از آثار منتشر شده، درباره عملیات‌هاست که میان ارتش و سپاه درباره میزان نقش آن‌ها در عملیات‌ها، اختلاف‌های مفهومی، روشی و آماری وجود دارد. بخش دیگری از آثار جنگ هم خاطره‌نگاری است که از سوی دفتر ادبیات و هنر مقاومت ارایه می‌شود و بیشتر در باره تجربیات درونی هر فرد از لحظات اسارت، خط مقدم جنگ و یا در شهرهاست.
وی سپس به تجربیات خود از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران اشاره کرد و ادامه داد: من هم به عنوان راوی در کنار فرماندهان، در برخی عملیات‌ها حضور داشته‌ام و مشاهدات خاص خودم را نگاشته و آن‌ها را به همراه برخی از برداشت‌های سیاسی و با رویکرد توصیفی و مستند در کتاب‌های مختلف نوشته‌ام.
درودیان با بیان این‌که «کتابی که می‌خواستم برای دانشگاه تالیف کنم، نمی‌توانست با تکیه بر هیچ یک از رویکردهای موجود و یا تجربیاتم تالیف شود» افزود: دانشگاه محیطی علمی، آموزشی و عقلانی است که در آن، مطالب باید مبتنی بر روش دقیق علمی و به شکل منظم ارایه شود. بنابر این، نمی‌توان جنگ را برای دانشجویان به صورت شعاری و یا تبلیغاتی بررسی کرد. از سوی دیگر، دانشجویان کنونی در دانشگاه‌ها به دلیل شرایط سنی، جنگ را درک نکرده‌اند، بنابراین باید برای توضیح مسایل جنگ، از استدلال و تحلیل به صورت روشمند استفاده کرد.
وی رویکرد خود برای تدوین کتاب «جنگ ایران و عراق، موضوعات و مسایل» با توجه به ملاحظات یاد شده را «مساله محور» عنوان کرد و ادامه داد: کوشیدم از گفتمان موجود در جامعه و تجربیاتم در جنگ تحمیلی فاصله بگیرم. معتقدم که در نگاه مساله محور، نیازی به رعایت تسلسل تاریخی با توصیف جزییات نیست. یعنی نیازی نیست که مباحث را به صورت تاریخی، از آغاز تا انتها شرح داد. در کتاب «جنگ ایران و عراق، موضوعات و مسایل» موضوع‌ها و مسایل جنگ گزینش و با روش استدلالی تحلیل شده است.
مولف مجموعه کتاب «سیری در جنگ ایران و عراق» درباره نحوه فصل‌بندی کتاب «جنگ ایران و عراق، موضوعات و مسایل» توضیح داد: در فصل اول کتاب به «روش شناسی» با توضیح و تعریف چیستی روش، همچنین تعریف موضوع‌ها و مسایل پرداخته‌ام. در فصل دوم «مبانی نظری جنگ ایران و عراق» تبیین شده است. این فصل با توجه به نظریه «کارل فون کلازویتس» که به پیوستگی جنگ و سیاست می‌پردازد و با بهره‌گیری از مطالعات و مشاهداتی که داشتم، در چهار محورِ «قبل از جنگ»، «در حین جنگ»، «پایان جنگ» و «پس از جنگ» تنظیم شده است.
وی افزود: کتاب در ادامه بحث، موضوع‌ها و مسایل جنگ را در سایر فصل‌ها و در چارچوب مبانی نظری بررسی کرده است. فصل سوم کتاب با موضوع «روند شکل‌گیری جنگ»، فصل چهارم کتاب با عنوان «تهاجم نظامی عراق به ایران»، فصل‌های پنجم تا هفتم با عنوان‌های «آزادسازی مناطق اشغالی»، «تداوم جنگ در خاک ایران» و «پایان جنگ» تألیف شده است.
این پژوهشگر حوزه تاریخ جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در ادامه، درباره ساختار هر فصل برای بررسی جنگ گفت: در ابتدای هر فصل یک پرسش طرح شده است، سپس رویکردهای موجود به آن موضوع مورد اشاره قرار گرفته و سپس، موضوع‌ها و مسایل در آن فصل، در پاسخ به پرسش آغازین فصل، بررسی شده است. در ادامه پس از یک جمع بندی در پایان فصل، چند پرسش آموزشی، از متن کتاب نوشته شده است.
کتاب «جنگ ایران و عراق؛ موضوعات و مسایل» را انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) در قطع وزیری و 290 صفحه روانه بازار نشر کرده است.
وی درباره گفتمان موجود در جامعه اظهار کرد: رویکرد موجود به جنگ، ناظر به ابعاد سیاسی، فرهنگی است؛ به این معنا که دشمنان ما به دلیل نارضایتی از انقلاب اسلامی ایران، همگام با هم به کشورمان حمله کردند. بنابراین رویکرد سیاسی به جنگ شامل تحلیل مسایل و پیامدهای سیاسی جنگ در چارچوب پیوستگی جنگ با انقلاب است. در بُعد فرهنگی، معنوی نیز به دلیل انقلاب مردمی و نقش باورهای اعتقادی در دفاع و روحیه ایثارگرانه مردم، وجه فرهنگ و معنویت مورد توجه است.
این پژوهشگر تاریخ جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، درباره کتاب‌هایی که در حوزه دفاع مقدس ارایه می‌شود، گفت: بخشی از آثار منتشر شده، درباره عملیات‌هاست که میان ارتش و سپاه درباره میزان نقش آن‌ها در عملیات‌ها، اختلاف‌های مفهومی، روشی و آماری وجود دارد. بخش دیگری از آثار جنگ هم خاطره‌نگاری است که از سوی دفتر ادبیات و هنر مقاومت ارایه می‌شود و بیشتر در باره تجربیات درونی هر فرد از لحظات اسارت، خط مقدم جنگ و یا در شهرهاست.
وی سپس به تجربیات خود از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران اشاره کرد و ادامه داد: من هم به عنوان راوی در کنار فرماندهان، در برخی عملیات‌ها حضور داشته‌ام و مشاهدات خاص خودم را نگاشته و آن‌ها را به همراه برخی از برداشت‌های سیاسی و با رویکرد توصیفی و مستند در کتاب‌های مختلف نوشته‌ام.
درودیان با بیان این‌که «کتابی که می‌خواستم برای دانشگاه تالیف کنم، نمی‌توانست با تکیه بر هیچ یک از رویکردهای موجود و یا تجربیاتم تالیف شود» افزود: دانشگاه محیطی علمی، آموزشی و عقلانی است که در آن، مطالب باید مبتنی بر روش دقیق علمی و به شکل منظم ارایه شود. بنابر این، نمی‌توان جنگ را برای دانشجویان به صورت شعاری و یا تبلیغاتی بررسی کرد. از سوی دیگر، دانشجویان کنونی در دانشگاه‌ها به دلیل شرایط سنی، جنگ را درک نکرده‌اند، بنابراین باید برای توضیح مسایل جنگ، از استدلال و تحلیل به صورت روشمند استفاده کرد.
وی رویکرد خود برای تدوین کتاب «جنگ ایران و عراق، موضوعات و مسایل» با توجه به ملاحظات یاد شده را «مساله محور» عنوان کرد و ادامه داد: کوشیدم از گفتمان موجود در جامعه و تجربیاتم در جنگ تحمیلی فاصله بگیرم. معتقدم که در نگاه مساله محور، نیازی به رعایت تسلسل تاریخی با توصیف جزییات نیست. یعنی نیازی نیست که مباحث را به صورت تاریخی، از آغاز تا انتها شرح داد. در کتاب «جنگ ایران و عراق، موضوعات و مسایل» موضوع‌ها و مسایل جنگ گزینش و با روش استدلالی تحلیل شده است.
مولف مجموعه کتاب «سیری در جنگ ایران و عراق» درباره نحوه فصل‌بندی کتاب «جنگ ایران و عراق، موضوعات و مسایل» توضیح داد: در فصل اول کتاب به «روش شناسی» با توضیح و تعریف چیستی روش، همچنین تعریف موضوع‌ها و مسایل پرداخته‌ام. در فصل دوم «مبانی نظری جنگ ایران و عراق» تبیین شده است. این فصل با توجه به نظریه «کارل فون کلازویتس» که به پیوستگی جنگ و سیاست می‌پردازد و با بهره‌گیری از مطالعات و مشاهداتی که داشتم، در چهار محورِ «قبل از جنگ»، «در حین جنگ»، «پایان جنگ» و «پس از جنگ» تنظیم شده است.
وی افزود: کتاب در ادامه بحث، موضوع‌ها و مسایل جنگ را در سایر فصل‌ها و در چارچوب مبانی نظری بررسی کرده است. فصل سوم کتاب با موضوع «روند شکل‌گیری جنگ»، فصل چهارم کتاب با عنوان «تهاجم نظامی عراق به ایران»، فصل‌های پنجم تا هفتم با عنوان‌های «آزادسازی مناطق اشغالی»، «تداوم جنگ در خاک ایران» و «پایان جنگ» تألیف شده است.
این پژوهشگر حوزه تاریخ جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در ادامه، درباره ساختار هر فصل برای بررسی جنگ گفت: در ابتدای هر فصل یک پرسش طرح شده است، سپس رویکردهای موجود به آن موضوع مورد اشاره قرار گرفته و سپس، موضوع‌ها و مسایل در آن فصل، در پاسخ به پرسش آغازین فصل، بررسی شده است. در ادامه پس از یک جمع بندی در پایان فصل، چند پرسش آموزشی، از متن کتاب نوشته شده است.
کتاب «جنگ ایران و عراق؛ موضوعات و مسایل» را انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) در قطع وزیری و 290 صفحه روانه بازار نشر کرده است.
نظر شما