به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، جلد نخست کتاب «آسیب‌شناسی جریان‌های تفسیری» در قالب هفت بخش نشان داد که جامعه علمی کشور اقبال قابل توجهی به چنین آثاری دارد و در گروه‌های آموزشی رشته علوم قرآن و تفسیر به ویژه در مقطع تحصیلات تکمیلی نیاز چنین مطالبی کاملا محسوس است.
جلد دوم کتاب «آسیب‌شناسی جریان‌های تفسیری» در ادامه مجلد نخست به رشته تحریر درآمده است و در 9 بخش به محتوای جریان‌های تفسیر معتزلی، تفسیر اشعری، تفسیر فقهی، تفسیر ادبی سنتی، تفسیر ادبی معاصر، تفسیر فلسفی، تفسیر اجتماعی عقلی، روشنفکری التقاطی ایران در تفسیر قرآن و هرمنوتیک در تفسیر قرآن می‌پردازد.
در بخش هشتم (بخش نخست از جلد دوم) مباحثی درباره سیر تاریخی جریان کلامی معتزله، اصول فکری کلامی جریان معتزله، فهم‌پذیری عام قرآن، عقل گروی در بررسی و نقد احادیث، آسیبهای مبنایی، نفی حقیقت‌گروی در زبان تمثیلی قرآن، نگرش تک بعدی و ناقص به معارف دینی قرآنی و آسیبهای غایی ارایه می‌شوند.
در بخش نهم جلد دوم این کتاب سخن از معرفی کلی جریان، سیر تطور کلامی پس از ابوالحسن اشعری، نگاه به کلام آیات، نادیده‌انگاری جایگاه اهل بیت(ع) در منابع تفسیری، تلقی حجیت عام روایات صحابه، تنزل جایگاه رفیع معارف قرآنی، نفرت‌پراکنی و ایجاد تفرقه در صفوف مسلمانان و دمیدن روح تسلیم در برابر حاکمان جور بر پیکره جامعه اسلامی به میان می‌آید.
مخاطبان این اثر در بخش دهم با مبانی تفسیر فقهی در عصر پیامبر(ص)، تفسیر فقهی در مکتب خلفا و پیروان ایشان، شیوه در تفسیر فقهی نبوی، پیروان مکتب اهل بیت(ع)، مکتب خلفا، رویگردانی از رهنمودهای تفسیر اهل بیت(ع)، حجت دانستن قول صحابه، جعل حدیث و قرائت انگاشتن تفسیر آشنا می‌شوند.
در فصل یازدهم کتاب حاضر مطالبی درباره علوم ادبی، تعریف تفسیر ادبی و انواع آن، ادبی بودن متن قرآن، شاخه‌های سه‌گانه تفسیر ادبی در آثار گذشته، تفسیر لغوی، آثار بلاغت عربی، آثار مربوط به اعجاز قرآن، مبانی تفسیر ادبی، کمرنگ شدن بُعد اجتماعی آیات، وحیانی بودن الفاظ قرآن مجید، تناسب و پیوستگی اجزای متن، تحمیل وجوه شاذّ اعرابی بر آیات، دور شدن از اهداف تفسیر و اهتمام به طرح و بررسی کافی و ترجیح معنای صحیح عرضه می‌شوند.
تعریف تفسیر ادبی، گرایش افراطی به تفسیر علمی و عصری در دوره معاصر، آشنایی با شیوه مطالعات خاورشناسان در حوزه‌های قرآنی، ادبی بودن متن قرآن کریم، ناکارآمدی تفسیر ترتیبی، اسطوره‌ای خواندن قصه‌های قرآن، دلایل سیاق آیات بر نفی و انکار اساطیر بودن قرآن و قابلیت نداشتن متن قرآن برای استناد تاریخی، از جمله موضوعات فصل دوازدهم کتاب به شمار می‌آیند.
در فصل سیزدهم هم درباره فارابی و تفسیر فلسفی قرآن، اکتفا به ابزارهای عقلی در تفسیر قرآن، کمرنگ شدن ابعاد هدایت عام، تقدم در روش تفسیر نوع نگرش به آیات، تکیه به روایات غیرمعتبر، تقدم در شرح و بسط و مستدل کردن مفاد آیات و روش تطبیق به جای تفسیر ارایه می‌شود.
فصل چهاردهم کتاب به موضوعاتی با عناوین «رکن عقلی جریان، حوزه شیعی، تلقی تمثیلی از زبان قرآن در مفاهیم فراطبیعی و برخی قصص نامتعارف، روش ناصواب در اخذ سیاق، متکی به نظریه تناسب و وحدت موضوعی در قرآن و نگرش تشبیهی و حس‌گرایانه به واقعیات فراطبیعی عالم شهود» توجه می‌شود.
در فصل پانزدهم این کتاب مباحثی درباره «حوزه زبان قرآن، روش التقاطی در تفسیر قرآن، تفسیر غیب، تفسیر دنیا و آخرت، جریان روشنفکری دینی، روش التقاطی در تفسیر قرآن، گرایش‌های گزینش یا حداقلی در معرفی دین و گسست از عالمان دین» مورد بررسی قرار می‌گیرند.
مخاطبان کتاب در فصل آخر مطالبی را درباره اندیشه‌های هرمنوتیک مجتهد شبستری، قرآن به مثابه حصولی فرهنگی و متنی تاریخ‌مند، پیامدهای تفسیری تاریخی و فرهنگی دانستن متن وحیانی و سّر لزوم بحث از سرشت کلام‌الهی را مطالعه می‌کنند.
در بخشی از این نوشتار آمده است: «تفسیر قرآن کریم در گذر زمان همواره مایه دلمشغولی مکتب‌های گوناگون اسلامی با نگرش‌ها و مشرب‌های مختلف فکری بوده که جریان‌های متنوع تفسیری را پدید آورده است. هرچند این تنوع و گونه‌گونی از منظری نمایش شکوه و عظمت این کتاب آسمانی و ابعاد و لایه‌های به هم تنیده معارف است اما نگاه‌های یک‌سو و گاه بی‌ضابطه در بستر این جریان‌ها، برای اندیشمندان متعهد به صیانت مقاصد والای الهی، همواره مایه نگرانی بوده است.»
کتاب حاضر به عنوان منبع مطالعاتی درس‌های مکاتب، جریان‌ها و روش‌های تفسیری برای دانش‌پژوهان رشته الهیات، علوم قرآنی و حدیث در مقاطع تحصیلات تکمیلی و نیز دیگر علاقه‌مندان به مطالعات تفسیرپژوهی تهیه شده است.
نخستین چاپ جلد دوم کتاب «آسیب‌شناسی جریان‌های تفسیری» با شمارگان یک هزار نسخه، در 625 صفحه و به بهای 160 هزار ريال از سوی نشر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه روانه بازار کتاب شده است.
دوشنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۲ - ۱۱:۴۵
نظر شما