مرتضی صفری، رماننویس تاریخی و پژوهشگر ادبی معتقد است که تاریخ، قدرت پنهان و اثرگذاری دارد که میتواند دستمایه خلق رمان و داستانهای ماندگار و افشاکننده شود. رمان «منصور» این نویسنده که داستانی درباره زندگی فرودسی است، به تازگی راهی بازار کتاب شده است._
وی یکی از راهحلهای مطمئن برای زدودن اخبار غلط از حافظه تاریخی جوانان را رماننویسی تاریخی دانست و گفت: بیشتر مورخان هرودوت یونانی را پدر علم تاریخ میدانند و برای فهم اتفاقات گذشته به خاطرات و کتابهای تاریخی وی مراجعه میکنند.
صفری ادامه داد: همانطور که میدانیم هرودوت سالهای زیادی در ایران بوده، اما پس از اینکه به یونان باز میگردد ناگهان ایران ستیز میشود و خاطرات خود را آمیخته با کینه در کتابهای متعددی مینویسد.
این پژوهشگر تاریخی و ادبی گفت: اگر خوب به کتابهای هرودوت نظر بیندازیم متوجه میشویم که آثار این مورخ یونانی بیش از اینکه تاریخی باشند، در حقیقت داستانهایی بهظاهر تاریخیاند و نویسنده وقایع را نه آنطور که بوده؛ بلکه آنطور که دوست داشته نوشته است.
وی تاکید کرد: هرودوت در کتابهایش آنقدر درباره ایرانیان بد گفته که این نقلقولهایش زبانزد مردم یونان شده و همین گفتهها طی زمان به عنوان سندهای تاریخی مورد استفاده همه ملل قرار گرفته است.
صفری عنوان کرد: این کتابها آنقدر اثر منفی روی اذهان گذاشتند که اسکندر مقدونی با وجود آن که 100 سال بعد از هرودوت به ایران تاخت، اما تحت تاثیر نوشتههای این مورخ یونانی قرار گرفت و آنقدر نسبت به مردم ایران بدبین بود که با یک بهانه کوچک پرسپولیس را بهآتش کشید. بهنظر من پیش از آنکه اسکندر خونخوار بخواهد پرسپولیس را به آتش بکشد، کتابهای مسموم هرودوت بودند که باعث آتشافروزی در ایران و از جمله تخریب تختجمشید شدند.
وی با یادآوری بخشهایی از نوشتههای وهمانگیز هرودوت گفت: مثلا این مورخ یونانی خشایارشاه را عامل آتشسوزی معبد آتن معرفی کرد، اما این موضوع واقعیت ندارد و معبد آتن به دست اسپارتها ویران شد؛ در حالی که متاسفانه هرودوت به عمد مرتکب خلافگویی شد و کینه خود را نسبت به ایرانیها نه تنها در دل یونانیها جای داد؛ بلکه آن را شعلهور هم کرد.
این پژوهشگر در ادامه توضیح داد: ما باید خودمان از نو وقایع تاریخی را بازسازی کنیم و نگارش رمانهای تاریخی بهترین راه برای تصحیح آثار تاریخی هستند.
وی گفت: منظور من این نیست که در تاریخ دستکاری کنیم؛ بلکه مقصود نوشتن داستانهایی از وقایع تاریخی است که احساس خوبی را به خواننده منتقل کنند.
صفری اظهار کرد: وقایع مطرح شده در کتابهای تاریخی موضوعاتیاند که نمیشود در آنها دستکاری کرد اما رمانهای تاریخی موضوعاتی هستندکه نویسنده مطابق آرزوها و امیدهایش مینویسد و مطابق میلش میتواند وقایع را تعریف کند.
وی بر لزوم بازخوانی کتابهای تاریخ و نگارش رمانهای تاریخی تاکید کرد و گفت: تاریخ علم مشکل است و به شکل تخصصی نوشته میشود، به همین دلیل مخاطبان آن متخصصان و پژوهشگران هستند، اما رمانهای تاریخی مخلوطی از ادبیات و تاریخ هستند که روان و دلپذیر نوشته میشوند و به مخاطبان عام اختصاص دارند. پس لازم است برای بالا بردن سطح آگاهی عمومی، رماننویسی تاریخی را در ایران گسترش بدهیم.
صفری گفت: پس از انتشار نخستین کتاب رمان تاریخیام با عنوان «شاهزاده امیتیس» در نمایشگاه کتاب تهران خانمی را دیدم که تعداد زیادی رمان تاریخی خریداری کرده بود، وی به من گفت که بعد از خواندن رمان «شاهزاده امیتیس» علاقهاش به موضوعهای تاریخی زیاد شده و تصمیم گرفته از این به بعد اوقات فراغتش را با خواندن کتابهای تاریخی سر کند.
وی عنوان کرد: کتاب قدرت عجیب و پنهانی دارد. ما ایرانیها که دارای یک پیشینه چند هزار ساله تاریخی هستیم، هنوز نتوانستهایم بهخوبی از نشانههای این قدرت در نوشتههای حکما و قدمای کشورمان استفاده کنیم؛ مثلا کتاب «شاهنامه» با وجود اینکه سرشار از معرفت و حکمت است، بسیاری از ایرانیها بهدلیل وجود عبارتهای سخت حتی یکبار هم این کتاب را نخواندهاند. اطلاعات بسیاری از مردم درباره شاهنامه، محدود به چند بیت شعری است که در کتابهای درسی مطالعه کردهاند.
صفری اظهار کرد: با توجه به حساسیتی که نسبت به درک واقعیتهای تاریخی دارم، هنگام نگارش رمان به محلهای واقعه تاریخی میروم و شخصا بهطور میدانی به تجسس و تحقیق آثار تاریخی بهجا مانده میپردازم.
وی گفت: هدفم از این تحقیقات میدانی فقط کنجکاوی در مورد وقایع تاریخی نیست؛ بلکه سعی میکنم حال و هوای افرادی را که در آنجا میزیستند بهخوبی درک کنم.
صفری درادامه درباره رمان منصور گفت: در رمان «منصور» به زندگی حکیم ابوالقاسم فردوسی پرداخته و سعی کردهام شرایط و احساس فردوسی را در زمان خلق شاهنامه درک کنم به «باژ»، «تابران» و «طوس» محل تولد تا مرگ این حکیم و ادیب بلندآوازه رفتم و مجموعهای از یافتههایم را در قالب رمان مطرح کردم.
وی بیان کرد: بهاعتقاد من خیلی مهم است که رماننویس تاریخی از دفتر کارش خارج شود و با حضور در مکانهایی که سوژه داستانش زندگی کرده به تحقیق و تفحص بپردازد.
صفری گفت: از آنجا که ممکن است خواننده رمانهایم طی مطالعه با سوالهایی روبهرو شود، در بخشهای پایانی کتابهایم شماره تلفن و آدرس پست الکترونیکیام را نوشتم تا جوابگوی پرسشهای خوانندگانم باشم.
مرتضی صفری، نویسنده و پژوهشگر 43 ساله ساکن قزوین است.
از وی تاکنون رمانهای تاریخی با نامهای «شاهزاده امیتیس»، «من پارمیس هستم فرزند بردیا»، «پریساتیس و شمشیر خدایان»، «منصور»، «زوال ملکطاووس»، «داستانهای کهن پنج قصه 1»، «داستانهای کهن پنج قصه 2»، «داستانهای کهن پنج قصه 3»، «داستانهای کهن پنج قصه 4»، «داستانهای کهن پنج قصه 5»، داستان« عزیزجان» و سه سفرنامه با عنوانهای «رویای شیرین از پاریس تا برلین»، «مدینه من مدینه تو» و «اقلیمی بهنام حسین(ع)» از سوی انتشارات سایه گستر قزوین منتشر شده است.
نظر شما