خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- «مبعث» روزی است که خاتم پیامبران از سوی خداوند برای هدایت بشر مبعوث شد، همان روز که محمد(ص) در غار حرا، ندای «بخوان-بخوان» جبرئیل را شنید و پاسخ گفت که خواندن بلد نیستم، لیک این‌گونه خواند: اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ . و آن‌چنان که پروردگار جهان اراده کرد، محمد امین، آخرین رسول الهی شد. 

تاکنون درباره حضرت محمد(ص) کتاب‌ها و رسالات گوناگونی به رشته تحریر درآورده شده است، گویی در طول ادوار مختلف هر نویسنده‌ای که حتی اندکی از ایشان شناخت داشته، در پی آن بوده که دِین قلم‌اش را به ایشان ادا کند و این چنین شد که در طول تاریخ، نوشته‌ها و کتاب‌های فراوانی درباره پیامبر اسلام(ص) نوشته شد. 

با این تفاسیر و به زعم بسیاری از نویسندگان، هنوز ابعاد مختلفی از زندگی پیامبر(ص) وجود دارد که آن‌چنان که باید، به آن‌ها پرداخته نشده است، از جمله مطالب مرتبط با مبعث رسول خدا(ص).

در این راستا با توجه به این‌که در سالروز مبعث رسول گرامی اسلام، محمد(ص) قرار داریم، با حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر ابولفضل ساجدی، دانشیار گروه کلام موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و مدیر قطب علمی فلسفه دین اسلامی، به گفت وگو پرداخته است که نتیجه آن را با هم می‌خوانیم.

تاکنون درباره زندگانی پیامبر اسلام(ص) کتاب‌های مختلفی با رویکردهای متفاوت نوشته شده‌اند اما به نظر می‌آید همچنان جای کار در این زمینه وجود دارد. به نظرتان کدام حوزه از زندگی پیامبر(ص) مغفول مانده است؟ 

در بحث بعثت آن‌چنان که باید، کار نشده است، به این مفهوم که بعثت پیامبر(ص) در بخش‌هایی کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ برای مثال، جامعه پیش از بعثت پیامبر(ص) در مقایسه روان‌شناختی، جامعه‌شناختی، سیاسی و اقتصاد در زمان قبل و بعد از بعثت، نمودی کاملا متفاوت با آن جامعه‌ای داشت که بعد از بعثت شکل گرفت. همچنین در حوزه بررسی اثراتی که وقایع بعد از بعثت بر کل جریان اسلام گذاشت، جای کار بیشتری دارد. 

به هرحال، بعد از گذر قرن‌ها از آن واقعه عظیم، سوال آن است که چرا در جامعه صنعتی امروز همچنان نیازمند پیام بعثتیم. شاید یکی از دلایل آن، در جنبه انسان‌سازی بعثت نهفته باشد. تا پیش از بعثت جامعه عربستان، بویی از انسانیت نبرده بود و فاصله طبقاتی در جامعه آن زمان حکمفرما بود. حضور پیامبر(ص) در چنین شرایطی رسوم جاهلی مانند برده‌داری را از میان برداشت و همه انسان‌ها را در یک سطح و پایه معرفی کرد و تمایز آنان را تنها در تقوایشان معرفی کرد. اکنون هم دقیقا جامعه جهانی امروز سعی دارد بگوید که انسان‌ها همه با یکدیگر برابرند و عامل تمایزشان تنها در به نوع عملکرد آن‌ها و حرکت‌شان در مسیر خوبی یا بدی است.

من معتقدم می‌توان موضوع بعثت را از بُعد چگونگی تاثیرگذاری بر جامعه آن زمان بررسی کرد. البته به این موضوع تاکنون به طرق مختلفی پرداخته شده است اما بررسی ابعاد جامعه‌شناختی و روان‌شناختی و تاثیر بعثت پیامبر(ص) موضوعی است که همچنان جای کار بیشتری در حوزه تحقیق و پژوهش و کتاب دارد. 

اما در روزگار فعلی و با توجه به شرایط جامعه امروز که شما هم به آن اشاره داشتید، چه‌طور می توان شخصیت حقیقی پیامبر(ص) را به جهانیان معرفی کرد؟ 

ما باید ابعاد معنوی، رحمانی و به ویژه خصائص اخلاقی پیامبر(ص) را که برای مردم دنیا بیان نشده‌اند،  متناسب با جامعه امروز جهان ارایه کنیم و باید توجه داشته باشیم که در برخی مواقع، جهان غرب به پیامبر(ص) نگاه مناسبی ندارد، و همین امر نشان می‌دهد که تا چه اندازه پیامبر اسلام(ص) مظلوم واقع شده است، بنابراین، در این روزگار وظیفه اندیشمندان آن است که چهره واقعی پیامبر(ص) را معرفی کنند و این غربت را که ناشی از تندروی‌های برخی مسلمان‌نماهاست، از میان ببرند. 
متاسفانه غرب اسلام را به همین افراد می‌شناسد و ما وظیفه داریم که شخصیت والای پیامبر اسلام(ص) را از طریق رسانه‌های دیداری و شنیداری و با ترجمه‌های قوی، به مردم جهان معرفی کنیم.
 
در این روند که به آن اشاره کردید، کتاب چه نقشی می‌تواند داشته باشد؟ 

کتاب قطعا عاملی است برای معرفی اندیشه‌ها اما در جهان امروز حتی همین کتاب هم رویکردی متفاوت یافته است؛ به این مفهوم که از کتاب کمتر به شکل سنتی آن استفاده می‌شود و بیشتر افراد با مراجعه به فضای مجازی متن مورد نظر خود را مطالعه می‌کنند. بنابراین، باید از طریق اینترنت و تاکید دارم با ترجمه‌های قوی، حقیقت زندگی و هدف پیامبر(ص) به جهانیان معرفی شود. 

رسانه‌ها می‌توانند تاثیری شگرف داشته باشند اما تولید محتوای مرتبط با تاریخ اسلام همواره در نگاه نخست به زعم بسیاری بر عهده حوزه‌های علمیه است، چراکه این مساله جزء مواردی محسوب می‌شود که در حوزه‌ها مداوم مطرح می‌شوند. شما نقش حوزه‌های علمیه را در معرفی جایگاه پیامبر اسلام(ص) و به ویژه وجوه مغفول مانده از مبعث را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
 
قطعا حوزه‌های علمیه نقشی به‌سزا دارند. ما رشد قابل توجهی را در تحقیقات صورت گرفته در حوزه‌های علمیه شاهدیم و می‌بینیم که به صورت گسترده‌ای درباره پیامبر(ص) اسلام کار شده است اما همچنان معتقدم با توجه به فضای امروز جهان، این مفاهیم با بهره‌گیری از ابزار هنر نتیجه خواهد داد؛ مانند این‌که بیاییم و از زندگی پیامبر اسلام(ص) و وجهه‌های آن فیلم و سریال بسازیم. نکته دیگر این‌که باید تولیداتی که برای خارج از کشور در حوزه رسانه، فیلم و کتاب ارایه می‌شوند، با زبانی متفاوت از آن‌چه که در داخل است، همراه با با متنی قابل فهم ارایه شوند، یعنی با ترجمه قوی پیامبر(ص) را به جهانیان بشناسانیم.