تاکنون درباره امام حسین(ع) و قیام بینظیر ایشان در واقعه کربلا کتابهای فراوانی نوشته شدهاند و ابعاد گوناگون آن از زوایای متفاوت بررسی شدهاند. کتاب «فلسفه نهضت حسینی» با ترجمه و توضیح سید هادی خسروشاهی از جمله آثار قابل اعتنای این حوزه به شمار میآید.-
از آثاری که در این راستا به قلم متفکران و نویسندگان اهل تسنن به رشته تحریر درآمده است، میتوان به مقالات چهار تن از بزرگان اهل سنت به نامهای سید ابوالاعلی مودودی، سید قطب، ابوالکلام آزاد و اقبال لاهوری اشاره کرد. مقالههای این افراد با ترجمه و توضیحات استاد سید هادی خسروشاهی در قالب کتابی با عنوان «فلسفه نهضت حسینی» جمعآوری و از سوی نشر کلبه شروق منتشر شده است.
این کتاب از جهات متعدد اثری قابل توجه به شمار میآید؛ نخست اینکه سید هادی خسروشاهی با استفاده از تجربیات فراوانش در عرصه تالیف و ترجمه، توانسته از نظر شکلی و ساختاری، مکتوبی مناسب تولید کند؛ به این معنا که نخست با نگارش مقدمهای شیوا، مخاطب را با سابقه نهضت حسینی و نگارش افراد با سلایق و رویکردهای گوناگون با واقعه کربلا آشنا میکند و سپس نویسندگان مقالات کتاب را به شکلی جامع در بخشهای مجزا معرفی میکند.
این نوع نگارش و شکلبندی کتاب باعث میشود مخاطب به خوبی دریابد علاوه بر اینکه با چه موضوعی روبهرو است، به درک صحیحی از جایگاه نویسندگان مقالات هم آگاه شود.
متاسفانه گاهی دیده میشود که برخی آثار به ویژه آنها که از زبانی دیگر به فارسی برگردانده میشوند، حداکثر به ارایه بیوگرافی مختصری درباره نویسنده یا نویسندگان آن اثر مکتوب میپردازند که آن هم نتیجه ترجمه مقدمه کتاب اصلی است. این موضوع باعث میشود که مخاطب ایرانی کتاب، به اندازه کافی از نویسنده یا نویسندگان کتاب شناخت پیدا نکند.
واقعیت این است که مقدمه نویسنده خارجی یا ناشر اصلی کتاب، اغلب به گونهای است که معرفی موجزی از خالق اثر را بیان میکند. شاید به این دلیل که وی در کشور خود شناخته شده است یا به دلیل وجه مشخص بینالمللی او، ضرورتی احساس نمیشود که بیشتر درباره وی یا عملکرد و طرز تفکرش بحث شود.
درباره کتاب «فلسفه نهضت حسینی» شاید بتوان ادعا کرد که شخصیتی مانند اقبال لاهوری برای همه ایرانیان شناخته شده است اما شاید بسیاری از دوستداران مکتوبات دینی هنگام مواجه با این کتاب، اطلاعات کافی درباره شخصیتی مانند مولانا ابوالکلام آزاد نداشته باشند؛ هرچند که او نیز از علمای سرشناس است.
نکته دیگر اینکه در اغلب کتابهایی که دربرگیرنده مجموعه مقالاتند، حداکثر به معرفی مختصر نویسنده مقاله اکتفا می شود، در حالی که وجود تصویری از وی، میتواند به برقراری ارتباط بیشتر مخاطب با مقاله و نویسنده آن کمک کند. این موضوع مهم در کتاب «فلسفه نهضت حسینی» لحاظ شده است و هر مقاله با تصویری تمام صفحه از نویسنده آن آغاز میشود که این راه هم باید به حساب ویژگی کتاب گذاشت.
جدا از ساختار شکلی کتاب، میتوان این اثر مکتوب را از جهات دیگر هم بررسی کرد. نخست اینکه کتاب «فلسفه نهضت حسینی» هرگز یک اثر به اصطلاح «سختخوان» نیست. با وجود این که خسروشاهی در حوزه نگارش، قلمی بسیار توانا دارد و نویسندگان مقالات هم افرادی کاملا از نظر علمی در سطح بالاییاند اما به راحتی میتوان دریافت که قصد مترجم کتاب که توضیحات ارزشمندی را به این کتاب افزوده، ارایه مکتوبی عامه فهم است. در این راستا، کمتر جمله طویلی در این اثر وزین به چشم میخورد که به علت اطناب کلام، فهم مطلب را بر مخاطب سخت کند.
نکته دیگر، ارایه موضوعی به عظمت امام حسین (ع) و فلسفه قیام کربلا؛ آن هم در قالب کلامی ساده و رسا است. گاهی دیده میشود که برخی نویسندگان با نیت اینکه مطلبی را کاربردی و عامه فهم ارایه کنند، سطح نگارشی خودشان را تنزل میدهند و در نتیجه، نه به هدف مورد نظرشان دست مییابند و نه اینکه مکتوبی قابل اعتنا را ارایه میکنند. استاد خسروشاهی در این کتاب اهمیت موضوع و وزین بودن مقالات را هرگز فدای سادهنویسی نکرده و در انتخاب واژهها و کلمات، شأن علمی مطلب را رعایت کرده است.
یکی از ایرادات کتاب «فلسفه نهضت حسینی» هم این است که تعداد کلمات به اصطلاح «بولدشده» یا نوشته شده با قلم متفاوت با سایر کلمات کتاب، در هر صفحه بسیار زیاد است و این موضوع باعث میشود هم قدری تمرکز خواننده از بین برود و هم اینکه صفحات کتاب را از نظر ساختاری و زیباشناسی با افت مواجه کند. با توجه به اینکه این اثر در راستای شناساندن فلسفه نهضت امام حسین(ع) از نگاه علمای اهل تسنن است، بسیار بدیهی است که برخی کلمات نظیر ابوبکر، عثمان و نظیر اینها درشتتر چاپ شوند اما انجام چنین کاری به کرات در یک صفحه و آن هم روی برخی کلمان نظیر اسامی شهرها و کشورها قدری اضافه به نظر میرسد.
به عنوان اشارهای کوتاه به مطالب کتاب «فلسفه نهضت حسینی» هم باید گفت که پس از مقدمه خواندنی استاد خسروشاهی، ابتدا هریک از نویسندگان مقالات کتاب به تفیکیک و تفصیل معرفی شدهاند و آنگاه کتاب در چهار بخش با عنوانهای «چرا امام حسین(ع) شهید شد؟» به قلم سید ابوالاعلی مودودی، «تاریخ حادثه کربلا» به قلم مولانا ابوالکلام آزاد، «سرّ حادثه کربلا» به قلم محمد اقبال لاهوری و «سیاست حسینی» به قلم سید قطب آورده شده است.
کتاب «فلسفه نهضت حسینی» با شمارگان هزار نسخه، در 160 صفحه و به بهای 32 هزار ریال از سوی نشر کلبه شروق منتشر شده است.
نظر شما