جشن آب‌ریزان (تیرگان) 

جشن تیرگان در کنار نوروز، مهرگان و سده، یکی از چهار جشن بزرگ ایرانیان است. جشن نوروز و مهرگان، براعتدال بهاری و پاییزی قرار دارند و تیرگان و یلدا، بر انقلاب تابستانی و زمستانی. در اثر نام‌گذاری روزهای ماه در دوران ساسانیان و قراردادن جشن‌ها بر پایه‌ی نام روز و نام ماه، به جز نوروز که بر پایه‌ی محاسبه‌ی دقیق اخترشناسان قرار دارد، به ویژه دو جشن تیرگان و مهرگان، از جای درست خود، به دور افتادند. از این رو جشن تیرگان نیز به روز 13 تیرماه، جابه‌جا شد.
ایرانیان از کهن‌زمان، جشن تیرگان را در کنار آب‌ها، با آیین «آب‌پاشی» به یک‌دیگر، به جا می‌آورند. از این رو، از آن به نام‌های «آب‌ریزان»، «آب‌پاشان» و «سرشوران» نیز یاد شده است. البته از این روز، به نام روز آرش تیرانداز نیز یاد شده است.
جشن آب‌ریزان تا دوران شاه‌عباس، در گوشه و کنار ایران برپا بود. در شهر رودسر که آن زمان قصبه‌ای بود، این جشن را مردان هر ساله گرامی می‌داشتند.
شاه‌عباس این جشن را دوباره زنده کرد و به آن گستره‌ی سراسری داد. اگر شاه‌عباس در اصفهان بود، آیین جشن آب‌ریزان در کنار زاینده‌رود و در نزدیکی پل چهارباغ برگزار می‌شد و اگر در مازندران و گیلان بود، این جشن را در کنار دریا برپا می‌کردند.

صفحه 168/ برآمدن صفویان و بازسازی دولت فراگیر ملی / دکتر هوشنگ طالع/ انتشارات سمرقند/ چاپ اول/ سال 1391/ 209 صفحه/ 6500 تومان