به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کشور ما بنا به موقعیت جغرافیایی خاص خود به خصوص در سمت شمال و شمال شرقی در طول تاریخ محل ورود گروه‌های کوچ‌نشین بوده است. کتاب «جغرافیای سیاسی ایلات و طوایف ایران (بررسی اجمالی سیمای جغرافیایی و تعاملات سیاسی-اجتماعی عشایر ایران)» حاصل پژوهش‌های گسترده میدانی مولف درباره زندگی سیاسی-اجتماعی عشایر ایران است.
بررسی جایگاه و اثر بخشی نظام زیستی عشایر به عنوان بخشی موثر از واقعیات نظام اجتماعی ایران در فرآیند ترسیم سطوح توسعه با تاکید بر معادله هزینه – فایده، اقدامی ضروری برای تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری در زمینه سیاستگذاری‌های کلان کشوری در زمینه عشایر است.
کتاب در 6 فصل مرتبط تنظیم شده است. فصل نخست درباره کلیات جغرافیایی ایران است. توپوگرافی، اقلیم، منابع آب و سیمای انسانی-سیاسی بحث‌های مهم فصل را تشکیل می‌دهد. نویسنده در ادامه به قوم‌های مختلف ایرانی به همراه گویش‌های آنها اشاره می‌کند. تحلیل مرزهای ایران نیز بخش پایانی فصل را تشکیل می‌دهد.
«چشم‌انداز عشایری ایران» عنوان فصل دوم کتاب است. در این فصل پس از تصویرسازی پراکندگی جغرافیایی جامعه عشایر، چگونگی معیشت و زیست، این قوم در پهنه جغرافیایی ایران بررسی می‌شود. پایان فصل نیز به اقتصاد و فعالیت‌های تولیدی جامعه عشایر می‌پردازد.
فصل سوم واکاوی اندیشه‌های مختلف فرهنگی-سیاسی درباره عشایر است. در بخشی از این فصل آمده است: «تاریخ ایران نشان می‌دهد که نه تنها میان عملکردهای قبایل و دولت‌ها، رابطه خالق و مخلوق برقرار بوده است و برخلاف رهیافت‌های غربی این دو نیرو هیچ‌گاه منزوی از هم نبوده، بلکه قبایل غالبا وظایف بسیار مهمی برای دولت‌ها انجام داده‌اند. در این بین سه کارکرد اصلی قبایل برای دولت اهمیت ویژه داشته است: کارکرد سیاسی، کارکرد اقتصادی و کارکرد نظامی.»
مولف در فصل چهارم به چگونگی فرآیند سامان‌یابی عشایر در سطح کشور می‌پردازد. در ادامه انواع نظریه‌های ساماندهی واسکان عشایر را به ویژه پس از انقلاب بیان می‌کند. در نظریه اسکان خودجوش، تدبیرهای متولیان بر ارایه خدمات و فعالیت‌های پشتیبانی و نیز تامین برخی امکانات در مقاطع و مسیرهای کوچ گروه‌های عشایری طراحی و ساماندهی شده بود. دیدگاه برنامه‌ریزی شده و دیدگاه اسکان و کوچ، دیگر نظریه‌های ساماندهی را تشکیل می‌دهد. چالش‌ها و راهکارهای سامان‌یابی عشایر بخش پایانی فصل چهارم است.
«مراتب ایلیاتی» عنوان فصل پنجم است. در این فصل سلسله مراتب ساختارهای ایلیاتی عشایر ایران به تفکیک مناطق زیست بوم (استان‌های مختلف) بررسی و تفسیر می‌شود و فصل پایانی کتاب جایگاه جامعه عشایر را در بستر آینده به تصویر می‌کشد.
در بخشی از کتاب چنین آمده است: «نظام سازمانی و سیاسی به عنوان اساسی‌ترین رکن در انسجام، هدایت و رهبری ایلات وطوایف عشایری جوامع ایرانی، همواره جزو شاخصه‌های ممتاز و رمز موفقیت عشایر در ادوار مختلف سیاسی-اجتماعی بوده است. به نحوی که می‌توان از این انسجام و محوریت که ترسیم‌کننده رده‌های قدرت و نظام سیاسی ایلات و طوایف بوده (و به عنوان عامل وحدت بخش در بین آنها برای حفاظت از منافع ملی و تصاحب قدرت‌های حاکمه بکار می‌رود)، در قالب یک استعداد ژئوپلیتیکی عظیم نام برد.»
چاپ نخست کتاب «جغرافیای سیاسی ایلات و طوایف ایران (بررسی اجمالی سیمای جغرافیایی و تعاملات سیاسی-اجتماعی عشایر ایران)» به قلم نبی‌الله رشنو در 224 صفحه، شمارگان سه هزار نسخه و بهای 15 هزار تومان از سوی انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح منتشر شد و در دسترس دانشجویان و دانش‌پژوهان رشته تاریخ، جغرافیا و مردم‌شناسی قرار گرفته است.
شنبه ۲۹ تیر ۱۳۹۲ - ۱۰:۲۴
نظر شما