به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مارکو گریگوریان با نام اصلی گریگوری مارک، در سال 1925 میلادی (1304 شمسی) در کروپوتکین روسیه به دنیا آمد و 5 شهریور 1386 در سن 82 سالگی در حین صحبت تلفنی با خواهرزاده‌اش دچار ایست قلبی شد و درگذشت. 

گریگوریان نقش مهمی در صحنه هنر مدرن در ایران داشت. او گالری استتیک را در تهران تاسیس کرد که مرکز تجمع مدرنیست‌های جوان و نیز کانونی برای نقاشانی با شیوه کاری‌ بیان آزاد، بود. وی کلاس‌هایی را نیز در این گالری برگزار می‌کرد و در آن به آموزش هنرمندان جوان می‌پرداخت. از شاگردان او در این سال‌ها می‌توان به حسین زنده‌رودی و فرامرز پیلارام اشاره کرد. 

عموم نویسندگان و راویان هنر معاصر ایران در کتاب‌ها و مقالات خود گریگوریان را حامی بزرگ هنرمندان نقاشی قهوه‌خانه‌ای می‌دانند. او بسیاری از تابلوها و پرده‌های نقاشی قهوه‌خانه‌ای را گردآوری کرد، همچنین به قلم خود مقالاتی درباره این هنرمندان و شیوه نقاشی آن‌ها به همراه نمونه‌ای از آثار در نشریات مختلف منتشر کرد. 

گریگوریان توجه خاصی به بانیان مکتب نقاشی قهوه‌خانه‌ای از جمله حسین قوللر آقاسی، نقاش و راوی داستان‌های حماسی، و محمد مدبر، نقاش پرده‌های مذهبی، داشت. او با گردآوری آثار این هنرمندان از شهرهای مختلف، نمایشگاهی در «خانه ایران در پاریس» برگزار کرد که به گرمی از آن استقبال شد. 

بخشی از آثار گریگوریان به ویژه تعدادی از «کلاژها» و «تکه‌چسبانی‌هایش» تحت تأثیر نزدیکی او به زندگی کوچه و بازار قرار داشت. او با وام‌ گیری از اشیا زندگی روزمره مثل دیزی، فنجان، نعلبکی و نان سنگک، آثار کلاژ خود را خلق می‌کرد و به نوعی تلاش کرد تا گونه‌ای از هنر «پاپ آرت» ایرانی را به وجود بیاورد. او را همچنین بنیانگذار هنر مفهومی در ایران نیز نامیده‌اند. 

مارکو خلاقیت خود را در زمینه فرش و قالی نیز به کار گرفت و با نقوشی که از اساطیر کهن ارمنی الهام گرفت و به بافت قالی پرداخت. او همچنین در سال 1341 به آمریکا سفر و چندین نمایشگاه از آثار خود در این کشور برپا کرد. در همین دوره به تدریس در دانشگاه و برگزاری کنفرانس در مورد هنرهای سنتی ایران پرداخت. 

این هنرمند و هنرشناس شهیر در سال 1990 میلادی به ارمنستان رفت و مجموعه‌ای از آثار کاهگلی خود را در ایروان به نمایش گذاشت. در سال‌های بعد مجموعه کم‌نظیر از آثار خود و همچنین اسناد قدیمی و اشیا عتیقه، را به ایروان منتقل کرد و آن را به نام «مجموعه مارکو و سابرینا گریگوریان» در موزه‌ای به نام موزه خاورمیانه جای داد و به مردم ارمنستان اهدا کرد. موزه خاورمیانه را خود مارکو تاسیس کرده بود. 

در مجموعه مارکو و سابرینا گریگوریان، اشیا، اسناد و آثار مختلفی چون عکس‌های خانوادگی، کلکسیونی از کتاب‌های هنری، آثار شخصی وی، ازجمله دو قطعه از نقاشی‌های دروازه آشویتس، آثار دوران تحصیل نقاش در ایتالیا و همچنین کارهایی که بر کلک‌های بزرگ قرار گرفته‌اند وجود دارد. همچنین از دیگر اشیای و آثار این موزه می‌توان به مجموعه‌ای از شیرهای آب قدیمی و کوبه درهایی که خود مارکو در طی 40 سال جمع‌آوری کرد؛ سکه‌ها، نگارگری‌های چینی مربوط به قرن‌های 18 و 19، ظروف قدیمی برنز با قدمتی چهار هزار ساله از لرستان و همچنین گرامافون‌های قدیمی، چرخ خیاطی‌های متعدد و وسایل روسی اشاره کرد. تمامی این اشیا توسط خود هنرمند خریداری شده است. 

مارکو گریگوریان در طول زندگی هنری خود به جز ایران نمایشگاه‌های بسیاری نیز در ایروان، قبرس، آلمان، گرجستان و اردن برگزار کرد. هم‌اکنون آثار این هنرمند در موزه‌های؛ هنرهای مدرن نیویورک، موزه هنرهای معاصر تهران و کرمان، موزه ملی ارمنستان، موزه سردارآباد ارمنستان، موزه هنرهای مدرن ارمنستان، موزه پاراجانف ارمنستان و مجموعه‌های شخصی گوناگون نگهداری می‌شود. 

روز 18 شهریور 1386، 13 روز پس از مرگ این هنرمند شهیر و خلاق مراسم بزرگداشتی در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد که در آن تعدادی از هنرمندان و دوستان او از جمله جواد مجابی، آیدین آغداشلو، حسین خسروجردی، سیدمحمد احصایی، سیراک ملکنیان، سرژ آواکیان و ژانت لازاریان حضور داشتند. 

در این مراسم حبیب الله صادقی، مدیر وقت موزه، اعلام کرد که موزه هنرهای معاصر تهران قصد دارد کتابی فاخر از آثار گریگوریان را با مدیریت مجابی منتشر کند. صادقی از تمامی حاضران در جلسه درخواست کرد که اگر عکس، طراحی، دست نوشته یا ترجمه‌ای از گریگوریان در دست دارند، برای انتشار این کتاب در اختیار موزه قرار دهند. 

البته این کتاب تاکنون منتشر نشده است و جای خالی یک شناخت‌نامه از این هنرمند به شدت به چشم می‌آید.