خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- کتابخانه دیجیتال موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، در راستای  دسترسی آسان‌تر علاقه‌مندان به آثار خطی و بهره‌گیری بهتر از فضای مجازی، از سال 1390 آغاز به کار کرده است. 

نسخه‌های خطی در کتابخانه دیجیتال
علی صداقت‌بین، مسوول بخش فناوری اطلاعات این موسسه در گفت‌و‌گو با ایبنا عنوان کرد: در سال 1388 بر اساس نیاز‌سنجی انجام شده درباره ایجاد بخش IT در کتابخانه، این گروه برای تدوین و بارگذاری آثار خطی آغاز به‌کار کرد و در تابستان 1389 برنامه جامع IT تدوین شد و پس از خرید اسکنر‌ها برای بارگذاری نسخه‌ها، این بخش به‌طور رسمی کار خود را آغاز کرد.

صداقت‌بین در تشریح روند راه‌اندازی کتابخانه دیجیتال ملک گفت: تا پیش از این، کتاب‌ها و نسخه‌های خطی در دسترس عموم قرار نمی‌‌گرفت، اما از سال 1390 با راه‌اندازی کتابخانه دیجیتال، تعداد 950 نسخه ‌خطی همراه با تصاویر، فهرست‌ و 15 صفحه از متن کتاب بارگذاری شده و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.

بیش از 10‌ هزار نسخه خطی در کتابخانه دیجیتال
مسوول بخش فناوری اطلاعات موسسه ملک در ارایه آمار تعداد نسخه‌های خطی دیجیتال این کتابخانه اظهار کرد: در پایان سال 1391 سه‌هزار و 790 نسخه در این بخش بار‌گذاری و در کتابخانه دیجیتال گنجانده شده است و هم‌اکنون نیز 10‌ هزار و 125 عنوان نسخه خطی در کتابخانه دیجیتال موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک قرار گرفته است.

صداقت‌بین با اشاره به این‌که طبقه‌بندی خاصی برای بار‌گذاری نسخه‌ها به لحاظ محتوایی وجود ندارد، افزود: در برخی  نسخه‌ها ممکن است چند رساله گنجانده شده باشد که به این ترتیب می‌توان گفت اکنون 19‌ هزار رساله خطی در هشت ‌هزار مجلد در کتابخانه ملک نگهداری می‌شود و به مرور در کتابخانه دیجیتال نیز قرار خواهد گرفت.



دست‌نوشته‌های بزرگان علم ایران در کتابخانه دیجیتال ملک
این مسوول در پاسخ به این‌که چه نسخه‌های خطی علمی از کدام دانشمندان ایرانی در مجموعه نگهداری و در کتابخانه دیجیتال نیز بارگذاری شده است، گفت: یکی از نسخه‌های خطی قابل توجه در این مجموعه، نسخه خطی «قانون در طب» ابن‌سیناست. بیشتر نسخه‌های خطی دیجیتال شده موجود در این کتابخانه مربوط به ابن‌سیناست که شامل 250 نسخه خطی از این حکیم ایرانی می‌شود.

وی ادامه داد: نسخه‌‌ شاخص دیگر با موضوع نجوم اثر ابوریحان بیرونی نیز در این مجموعه نگهداری می‌شود. همچنین نسخه‌های ارزشمندی از ملاصدرا و عبدالعلی بیرجندی در این کتابخانه موجود است که در کتابخانه دیجیتال نیز بار‌گذاری شده‌اند.

از اسناد قدیمی تا نشریه امروزی
صداقت‌بین درباره بازخورد و استقبال علاقه‌مندان و پژوهشگران از کتاب‌های موجود در کتابخانه دیجیتال ملک بیان کرد: یک‌هزار و 200 پاسخگویی آنلاین به‌صورت ایمیل و یا از طریق سایت به مخاطبان انجام می‌شود. در سال 1390، 18‌ هزار نفر از سایت کتابخانه دیجیتال ملک بازدید کردند و در سال 91 نیز 50‌ هزار نفر از طریق سایت از کتاب‌های موجود در این کتابخانه دیدن و از آثار بار‌‌گذاری شده استفاده کرده‌اند.

وی درباره دیگر مکتوبات موجود در این مجموعه گفت: 35 عنوان سند در کنار 463 نشریه که از زمان قاجاریه تا به امروز در این مجموعه نگهداری می‌شود و همچنین 61 نقشه تاریخی و یک‌هزار و 624 نسخه مجله نیز در این مجموعه نگهداری می‌شود.

صداقت‌بین در معرفی امکانات نرم‌افزاری و  سخت‌افزار‌ی مورد استفاده در بخش IT این کتابخانه عنوان کرد: به لحاظ سخت‌افزاری، 80 ترابایت دیتای خام به‌عنوان اطلاعات موجود است که 15 صفحه از آن‌ها به‌طور رایگان در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. اسکنر‌هایی نیز که برای بارگذاری این نسخه‌ها از آن‌ها استفاده می‌شود مخصوص نسخه‌های خطی هستند.

وی در پایان افزود: برخی نسخه‌های خطی به دلیل قدمت زیاد، قابلیت و انعطاف لازم برای ورق زدن را ندارند و باید از روی آن‌‌ها عکس گرفت و برخی نیز برای تصحیح و مرمت به بخش مستند‌‌نگاری ارسال می‌شوند.

حاج حسین ملک، در اواخر دوره سلطنت ناصر‌الدین شاه، به مطالعه آثار خطی دانشمندان ایرانی علاقه‌مند شده و به تدریج شروع به مطالعه و خرید این آثار کرده و پس از نقل مکان از مشهد به تهران آثار را نیز به تهران انتقال داده و در سال 1316 کتابخانه و همه متعلقات آن را وقف آستان قدس رضوی کرده است.