به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، دومین نشست «بررسی وضع تصویرگری داستان مصور در ایران» عصر دیروز، 13 مهر، با حضور علی کیانی‌امین، رضا بهمنی (کارشناسان برنامه)، محمود علیمرادی (دبیر نشست) در سرای داستان برگزار شد. 

در ابتدای این نشست، ابتدا علیمرادی خلاصه‌ای از مباحث مطرح شده در نخستین جلسه «بررسی وضع تصویرگری داستان مصور» را برای حاضران تشریح و اظهار کرد: ما به چارچوب و تصویری کلی از کمیک استریپ در کشورمان نیاز داریم و برای رسیدن به این هدف دو راه وجود دارد؛ نخست این‌که از محصولات غربی استفاده کنیم و نمادهای حرکتی و شخصیت‌های خود را شبیه غربی‌ها خلق کنیم. در حالت دوم باید به نوعی رسم‌الخط برسیم، اندیشه و ذهنیت خود را بسط دهیم و البته در این راه از تجربیات کشورهای دیگر هم بهره ببریم.

وی با بیان این‌که کمیک استریپ می‌تواند بومی باشد، افزود: دلیل نیاز ما به این رسم‌الخط خاص این است که بستر فرهنگی و ادبی خاص خودمان را داریم و در صددیم پیام‌های خود را به مخاطب برسانیم. برای مثال داستان‌های شاهنامه را نمی‌توان در بستر کمیک استریپ غربی ارایه داد. وقتی تصویرگری در بستری که زاده کشورمان است قرار می‌گیرد این رسم‌الخط تا حدودی به دست می‌آید. ژاپنی‌ها در یک حرکت برنامه‌ریزی شده رسوم خود را وارد تصویرگری‌شان کردند و ما نیز می‌توانیم روی نقاشی خاص ایرانی سرمایه‌گذاری کنیم.

دبیر نشست در ادامه دو سوال را مبنی بر این‌که «غربی‌ها چگونه به چنین جایگاهی در کمیک استریپ رسیدند؟» و «ایران برای رسیدن به جایگاه خاص خود چه فعالیت‌هایی باید انجام دهد؟» مطرح کرد و از کارشناسان خواست در صحبت‌هایشان به این دو مورد پاسخ بگویند. 

علی کیانی‌امین، یکی از کارشناسان حاضر در این نشست، کمیک استریپ را یک رسانه معرفی کرد و گفت: باید ببینیم در این رسانه کدام عناصر بصری، بار مفهومی و بار هنری اهمیت دارد. ساختاری که آمریکایی‌ها در کمیک استریپ به آن دست یافتند با اروپایی‌ها کاملا متفاوت است.

این نقاش و کارتونیست بخش‌های مختلف کمیک استریپ را معرفی کرد و افزود: وقتی به کمیک استریپ به چشم یک رسانه می‌نگریم توالی داستانی آن اهمیت می‌یابد و برای تولید آن مرحله پیش‌تولید اهمیت می‌یابد. در نتیجه برای حفظ این توالی، داستان باید کشش لازم را داشته باشد. داستان‌کمیک، شخصیت‌محور و قهرمان محور است و شخصیت‌هایی که خلق می‌شوند بدون جذابیت لازم، مخاطب را با خود همراه نمی‌کنند.

بخش دیداری کمیک استریپ، طراحی مفهوم در آن، تصویرسازی و داستان‌سرایی موضوعات دیگری بود که کیانی امین بر اهمیت آن‌ها تاکید کرد و گفت: کمیک استریپ هنر- صنعت است که باید به هر دو جنبه هنری و صنعتی آن توجه کرد.

وی طرح روی جلد، محتوا، شخصیت‌ها، تبلیغات داخل کتاب و حتی طرح پشت جلد کتاب را از عناصر مهم کتاب کمیک دانست و گفت: همه این عناصر باید متناسب با مخاطب در نظر گرفته شوند تا در نهایت یک کمیک استریپ جذاب تهیه شود.

رضا بهمنی، کارشناس دیگر این برنامه نیز صحبت‌هایش را با جنبه صنعتی کمیک استریپ آغاز کرد و گفت: کلیت کمیک استریپ را نمی‌توان به صورت روند طولانی مدت و غیر از کسب‌وکار نگاه کرد. همه قدرتمندان این حوزه این فعالیت را کسب‌وکار می‌دانند که برای آن برنامه‌ریزی طولانی مدت و گسترده انجام می‌شود. هنرمند اگر نتواند از کارش نتیجه بگیرد کار او فایده‌ای ندارد و در ایران هنرمندان این حوزه، به همین دلیل به آینده امیدوار نیستند و همین موضوع مهم‌ترین دلیل موفق نشدن‌مان در کمیک استریپ است.

ساختار طبقه‌بندی‌شده کشورهای غربی در کمیک استریپ موضوع دیگری بود که بهمنی به آن پرداخت و گفت: آن‌ها به ساختار مشخصی دست یافته‌اند و همه هنرمندان آن حوزه در صدد ساختارشکنی نیستند. در واقع پایه کار در آمریکا بسیار قوی بنا نهاده شد و از شکل زیبایی‌شناسی یونانی، رومی برای فعالیتشان بهره بردند. بدنه کمیک استریپ در آمریکا این‌گونه شکل گرفت و ساختار شکنی‌ها و فعالیت‌های هنری مفید در کنار آن شکل گرفتند.

بهمنی با تاکید بر این‌که کمیک استریپ ایران نیاز به ساختار خاص خود دارد گفت: این پایه تا زمانی که جنبه آکادمیک و علمی به خود نگیرد زحمت‌ هنرمندان ما بی‌نتیجه خواهد بود. دلایل اصلی موفقیت کمیک استریپ در غرب را می‌توان پول‌سازی آن، گسترده و مستمر بودن حوزه فعالیت هنرمندان و وجود فضایی برای پیشرفت دانست که در ایران این عوامل بسیار کمرنگ است.

در ادامه این صحبت‌ها، کیانی‌امین نیز درباره پایه‌‌های شکل‌گیری کمیک استریپ در غرب چنین سخن گفت: ابر قهرمان‌ها بخشی از ماهیتی هستند که کمیک استریپ بر اساس آن‌ها در غرب شکل گرفتند و البته این ابر قهرمان‌ها بعد از دهه 60 میلادی طرفداران خود را از دست دادند. با این وجود ما هنوز از همان اندیشه‌ای تغذیه می‌کنیم که امروزه غربی‌ها هم به آن پایبند نیستند.

کیانی امین همچنین بر خبره بودن طراحان ایرانی تاکید کرد و گفت: ضعف ما در حوزه داستان است. متاسفانه داستان‌های خوبی برای تولید کمیک استریپ وجود ندارد و محدودیت‌ها در این بخش به قدری زیاد است که نمی‌توانیم خوراک فکری مناسبی برای مخاطبان این نسل داشته باشیم.

این نشست ساعت 15 دیروز، شنبه، 13 مهرماه، در بنیاد ادبیات داستانی برگزار شد.