قدیمی‌ترین کتابی که نام کورش در آن آمده، کتاب مقدس «عهد عتیق» یهودیان است که نام این شخصیت در نوزده آیه ذکر و در چند آیه نیز ستایش شده است. در کتاب «اشعیای نبی» در باب ۴۵ آیه نخست، کورش را «مسیح» یعنی نجات‌دهنده خوانده‌اند اما عبدالمجید ارفعی، یکی از دو مترجم خط میخی ایلامی در جهان معتقد است: «اطلاعات زیادی درباره کورش در دست نیست و آن‌چه وجود دارد دستورهایی است که شامل پیام صلح و آشتی، همچنین اسناد اداری و مالی درباره روند عادی زندگی آن دوران به‌شمار می‌رود.»
نویسنده کتاب «گل‌نبشته‌های باروی تخت جمشید» افزود: استوانه کورش در دوران عثمانی در بابل کشف و به انگلیس برده شد. «ایرونیگ فینکل» مقاله‌ای در کتاب «کوروش بزرگ، شاه باستانی ایرانی» درباره این استوانه نوشته است. این کتاب که از منابع باارزش پژوهشی درباره کورش به‌شمار می‌رود، به‌کوشش هفت نویسنده و ویرایش تورج دریایی دربردارنده پنج مقاله در حوزه‌هایی چون باستانشناسی و زبان‌های باستانی است و از دیدگاه‌های مختلفی زندگی کورش بزرگ، بنیانگذار و نخستین شاه شاهنشاهی هخامنشی را بررسی می‌کند.
این مترجم زبان‌های باستانی با بیان اینکه در ایران کار شایسته‌ای درباره کورش و استوانه وی صورت نگرفته، بیان کرد: تمامی آن‌چه درباره کورش و از زبان وی نقل می‌شود از منابع یونانی و تاریخ هرودوت است و آنها را قابل استناد نمی‌دانم. در موزه ایران باستان نیز بروشوری درباره استوانه کورش وجود دارد.
این عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه تهران با اشاره به کتاب‌هایی که درباره کورش در بازار وجود دارد، اظهار کرد: برخی کتاب‌هایی که درباره کورش نوشته شده‌اند، خارج از قاعده و عُرف مطالعات علمی است. بیشتر این کتاب‌ها را نمی‌توان به‌عنوان مرجع کار علمی دانست و گاهی مانند کتاب‌های «کورش کبیر» اثر «هارولد لمب» با ترجمه صادق رضازاده شفق و «کوروش کبیر» نوشته «آلبر شاندور» با ترجمه محمد قاضی در بهترین حالت رمان‌های تاریخی خوبی هستند. ویژگی چنین رمان‌هایی تنها سرگرم کردن مخاطب با پس‌زمینه‌های تاریخی است.
وی افزود: منشا این کتاب‌ها علاقه‌ای است که به این شخصیت تاریخی و شهرت پسندیده وی وجود دارد که نقش مهمی در بازسازی هویت ایرانی و تاریخ ایران ایفا می‌کند. اهمیت کورش علاوه بر ایران، در تاریخ خاورمیانه و حتی تاریخ جهان باستان دیده می‌شود. وی در آن دوره میان مردمان سرزمین‌های دیگر فردی معقول، مقبول و الگویی برای دیگران بوده و طبیعی است نویسندگان و مورخان غربی نیز با پیروی از سنت‌های یونانی می‌خواهند درباره وی بنویسند اما ایرانیان نوشتن درباره کورش را دیر آغاز کرده‌اند.
زرین‌کوب با بیان اینکه واکنش‌های متفاوتی در برابر این شخصیت شکل گرفته، اظهار کرد: فشاری که در بازار کتاب وجود دارد، منجر به انتشار کتاب‌های غیرعلمی بسیاری شده است و برخی براساس شهرتی که این شخصیت تاریخی به دست آورده، نگاه ویژه‌ای به کورش دارند و واکنش متفاوت‌تری نشان می‌دهند. در برابر نگاه مثبت نسبت به کورش، برخی وی را با نگاهی منفی معرفی کرده‌اند. این مساله برآمده از نوع دیدگاه و رویکرد متفاوت در خواندن متون تاریخی به‌شمار می‌رود اما بهتر است کورش را با این رویکرد بنگریم که در مسیر خدمت به فرهنگ، جامعه و مردمش چه گام‌هایی برداشته است.
نظر شما