مدیر گروه بررسی مطالعات جامعه‌محور مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره چگونگی فعالیت‌های این مرکز توضیح داد: در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس به دلیل اسنادی که به روح و تاریخ اجتماعی جنگ تحمیلی مربوط می‌شد، نسبت به تشکیل گروه بررسی مطالعات جامعه‌محور مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس احساس نیاز و در سال 1387 این گروه مطالعاتی تشکیل شد.
یحیی نیازی درباره اهداف این گروه مطالعاتی توضیح داد: گروه بررسی مطالعات جامعه‌محور به موضوع جنگ تحمیلی با رویکرد اجتماعی می‌پردازد و کتاب‌هایی را در این زمینه منتشر می‌کند. در سال نخست، ساختار گروه را شکل دادیم و از سال دوم، آثاری در این زمینه تدوین و منتشر کردیم که سایر گروه‌های فعال در حوزه دفاع مقدس به آن‌ها نپرداخته بودند.
وی درباره آثاری که زیر نظر این گروه مطالعاتی تدوین و منتشر می‌شوند گفت: مجموعه «فرماندهان جوان» به عنوان نخستین مجموعه در دست انجام این گروه، به فرماندهان جوان دوران دفاع مقدس که کمتر از 35 سال سن داشتند می‌پردازد.
نیازی افزود: از این مجموعه تاکنون کتاب‌های «شهید ابراهیم همت» و «یوسف کلاهدوز» تدوین و منتشر شدند و اکنون دو کتاب دیگر درباره شهیدان «خرازی» و «کاظمی» نیز در دست تدوین و انتشارند. همچنین آثاری درباره شهیدان کلهر، دستواره و زین‌الدین هم در حال نگارشند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا تدوین و نگارش این آثار تنها متکی بر اسناد موجود در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است؟ گفت: هرچند طرح تالیف این گونه کتاب‌ها مبتنی بر اسناد در دستور کار قرار می‌گیرند، اما تکیه بر اسناد به تنهایی نمی‌تواند برای تدوین یک اثر جامع کافی باشد. اسناد، ابهام‌هایی را در ذهن محققان پدید می‌آورد که با انجام مصاحبه با افراد مطلع این ابهام‌ها برطرف می‌شوند.
مدیر گروه بررسی مطالعات جامعه‌محور مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس پرداختن به «جنگ شهر‌ها» را دیگر موضوع مورد توجه این گروه مطالعاتی دانست و ادامه داد: در این زمینه به موضوع‌های امداد و درمان، کمک‌رسانی، بازسازی مناطق مورد تهاجم، ساخت پناهگاه و ... می‌پردازیم.
وی افزود: از این مجموعه کتاب‌های «تهران در جنگ» و «جنگ شهر‌ها» مراحل پایانی ویرایش را سپری می‌کنند و کتاب «دزفول» نیز در مرحله پایانی نگارش است. همچنین این مرکز در نظر دارد که پس از انتشار این آثار، به موضوع حمله‌های هوایی عراق به شهر‌ها بپردازد.
نیازی درباره نحوه پرداختن گروه بررسی مطالعات جامعه‌محور مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس به موضوع شهیدان راوی گفت: این موضوعی است که از سوی دیگر گروه‌های مطالعاتی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس به دلیل این‌که گمان می‌شد از سوی دیگر مرکز‌های هم‌عرض انجام خواهد شد، مورد غفلت قرار گرفته بود. این گروه مطالعاتی در نظر دارد که کار نگارش آثاری درباره 17 شهید راوی دفاع مقدس را تا پایان سال 1392 به انجام برساند.
مدیر گروه بررسی مطالعات جامعه‌محور مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در پاسخ به این سوال که آیا الگوی پژوهشی این گروه برگرفته از دیگر گروه‌های پژوهشی در حوزه دفاع مقدس است؟ گفت: نحوه انجام پژوهش‌ها و الگویی که در نظر گرفته‌ایم ویژه همین گروه است و خودمان آن را طراحی کرده‌ایم و در کنار آن شیوه‌نامه‌هایی را نیز تدوین کرده‌ایم. برای مثال در موضوع «تاریخ شفاهی زنان مقاومت» شیوه‌نامه خاص تاریخ شفاهی را تنظیم کرده‌ایم.
وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این‌که آیا این شیوه‌نامه‌ها را برای ارایه الگویی پژوهشی به دیگر محققان در قالب کتاب منتشر نمی‌کنید؟ گفت: این پیشنهاد می‌تواند محقق شود زیرا شیوه پژوهشی ما چنان هست که دیگر محققان نیز بتوانند از آن بهره‌مند شوند اما هنوز تصمیمی برای اجرای آن نداریم. همچنین ارایه شیوه‌نامه پژوهش می‌تواند از انجام کار‌های پژوهشی موازی جلوگیری کند.
نیازی ادامه داد: جنگ تحمیلی هشت‌ساله به اندازه‌ای ابعاد ناگشوده دارد که می‌توان از تمام مرکز‌های پژوهشی مانند بنیاد شهید و امور ایثارگران، سوره مهر، موسسه روایت فتح و ... توقع داشت هر یک به بُعدی از این مجموعه بپردازند.
یحیی نیازی درباره اهداف این گروه مطالعاتی توضیح داد: گروه بررسی مطالعات جامعه‌محور به موضوع جنگ تحمیلی با رویکرد اجتماعی می‌پردازد و کتاب‌هایی را در این زمینه منتشر می‌کند. در سال نخست، ساختار گروه را شکل دادیم و از سال دوم، آثاری در این زمینه تدوین و منتشر کردیم که سایر گروه‌های فعال در حوزه دفاع مقدس به آن‌ها نپرداخته بودند.
وی درباره آثاری که زیر نظر این گروه مطالعاتی تدوین و منتشر می‌شوند گفت: مجموعه «فرماندهان جوان» به عنوان نخستین مجموعه در دست انجام این گروه، به فرماندهان جوان دوران دفاع مقدس که کمتر از 35 سال سن داشتند می‌پردازد.
نیازی افزود: از این مجموعه تاکنون کتاب‌های «شهید ابراهیم همت» و «یوسف کلاهدوز» تدوین و منتشر شدند و اکنون دو کتاب دیگر درباره شهیدان «خرازی» و «کاظمی» نیز در دست تدوین و انتشارند. همچنین آثاری درباره شهیدان کلهر، دستواره و زین‌الدین هم در حال نگارشند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا تدوین و نگارش این آثار تنها متکی بر اسناد موجود در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است؟ گفت: هرچند طرح تالیف این گونه کتاب‌ها مبتنی بر اسناد در دستور کار قرار می‌گیرند، اما تکیه بر اسناد به تنهایی نمی‌تواند برای تدوین یک اثر جامع کافی باشد. اسناد، ابهام‌هایی را در ذهن محققان پدید می‌آورد که با انجام مصاحبه با افراد مطلع این ابهام‌ها برطرف می‌شوند.
مدیر گروه بررسی مطالعات جامعه‌محور مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس پرداختن به «جنگ شهر‌ها» را دیگر موضوع مورد توجه این گروه مطالعاتی دانست و ادامه داد: در این زمینه به موضوع‌های امداد و درمان، کمک‌رسانی، بازسازی مناطق مورد تهاجم، ساخت پناهگاه و ... می‌پردازیم.
وی افزود: از این مجموعه کتاب‌های «تهران در جنگ» و «جنگ شهر‌ها» مراحل پایانی ویرایش را سپری می‌کنند و کتاب «دزفول» نیز در مرحله پایانی نگارش است. همچنین این مرکز در نظر دارد که پس از انتشار این آثار، به موضوع حمله‌های هوایی عراق به شهر‌ها بپردازد.
نیازی درباره نحوه پرداختن گروه بررسی مطالعات جامعه‌محور مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس به موضوع شهیدان راوی گفت: این موضوعی است که از سوی دیگر گروه‌های مطالعاتی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس به دلیل این‌که گمان می‌شد از سوی دیگر مرکز‌های هم‌عرض انجام خواهد شد، مورد غفلت قرار گرفته بود. این گروه مطالعاتی در نظر دارد که کار نگارش آثاری درباره 17 شهید راوی دفاع مقدس را تا پایان سال 1392 به انجام برساند.
مدیر گروه بررسی مطالعات جامعه‌محور مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در پاسخ به این سوال که آیا الگوی پژوهشی این گروه برگرفته از دیگر گروه‌های پژوهشی در حوزه دفاع مقدس است؟ گفت: نحوه انجام پژوهش‌ها و الگویی که در نظر گرفته‌ایم ویژه همین گروه است و خودمان آن را طراحی کرده‌ایم و در کنار آن شیوه‌نامه‌هایی را نیز تدوین کرده‌ایم. برای مثال در موضوع «تاریخ شفاهی زنان مقاومت» شیوه‌نامه خاص تاریخ شفاهی را تنظیم کرده‌ایم.
وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این‌که آیا این شیوه‌نامه‌ها را برای ارایه الگویی پژوهشی به دیگر محققان در قالب کتاب منتشر نمی‌کنید؟ گفت: این پیشنهاد می‌تواند محقق شود زیرا شیوه پژوهشی ما چنان هست که دیگر محققان نیز بتوانند از آن بهره‌مند شوند اما هنوز تصمیمی برای اجرای آن نداریم. همچنین ارایه شیوه‌نامه پژوهش می‌تواند از انجام کار‌های پژوهشی موازی جلوگیری کند.
نیازی ادامه داد: جنگ تحمیلی هشت‌ساله به اندازه‌ای ابعاد ناگشوده دارد که می‌توان از تمام مرکز‌های پژوهشی مانند بنیاد شهید و امور ایثارگران، سوره مهر، موسسه روایت فتح و ... توقع داشت هر یک به بُعدی از این مجموعه بپردازند.
نظر شما