به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، دکتر آذرتاش آذرنوش، محقق، مولف و استاد زبان و ادبیات عرب با بیان این‌که ترجمه‌های قرآن  به پژوهش در لغات باستانی نیاز دارد و عالی‌ترین شکل آن در کتاب «مفردات» اثر راغب جلوه‌گر است، اظهار کرد: برای ترجمه‌ فارسی قرآن با موجی از پژوهش‌های اروپایی مواجه‌ایم. اروپاییان برای پژوهش‌های زبان‌شناسی خود ابزارهای پیشرفته و مدرنی در اختیار دارند و با استفاده از این روش‌ها می‌توانند متون دینی را تحلیل و کلمات را واکاوی کنند اما متاسفانه ما در ایران با ابزارهای قدیمی خود در مقابل دانش‌ آن‌ها ایستادگی می‌کنیم. 

آذرنوش اظهار کرد: به عنوان مثال، یک اروپایی هنگام واکاوی واژگان قرآنی در مواجهه به کلمه‌ای مانند «محراب» چون تسلط کامل به زبان عربی دارد، به خوبی می‌داند که این کلمه در جهان عرب و در برهه زمانی مشخص به چه معنایی به کار رفته‌است. اروپاییان با تسلط کاملی که بر زبان و خط عربی دارند، می‌توانند لغات را واکاوی کنند. در واقع، برداشت یک پژوهشگر اروپایی از معنای کلمه مورد نظر خود به اقتدار آن پژوهشگر در قالب کردن مفهوم به پژوهشگران شرقی بستگی مستقیم دارد.

وی با بیان این‌که «ما برای شناخت و واکاوی واژگان قرآنی تنها به ابزار روایت و حدیث دسترسی داریم» عنوان کرد: روایت‌ها و احادیث معتبری در دسترس داریم اما اشکال این است که این روایت‌ها فقط ابزاری مستندو به طور انحصاری برای ما هستند و مورد قبول غربیان نیستند، چون آن‌ها اعتقادی به حدیث و روایت ندارند، بنابراین از این ابزار به تنهایی نمی‌توان برای همگامی با پژوهشگران غربی استفاده کرد.
 
نویسنده کتاب «فرهنگ مصطلحات» اظهار کرد: در تدریس درس مفردات برای ترجمه فارسی قرآن به این نتیجه رسیدم که این کتاب منبعی کافی برای تدریس این رشته نیست و به کتاب دیگری برای واکاوی معانی واژگان قرآنی نیازمندیم. به همین دلیل برای دانشجویان رشته الهیات دلیل واژه‌شناسی، ریشه‌شناسی، دایره‌المعارف‌شناسی و چگونگی بهره‌برداری از دایره‌المعارف‌های زبان‌های مختلف جهان را بیان کردیم.

این استاد دانشکده الهیات با بیان این‌که برای واکاوی واژگان قرآنی ابتدا باید متون و کتاب‌های قدیمی مانند «العین» را بررسی کرد، گفت: اگر دانشجویان برای ترجمه قرآن پس از مراجعه به متون کهن، به دنبال معنای کلمات در لغت‌نامه‌های اسلامی و منابع اسلامی از کتاب «العین» تا کتاب «قاموس» پژوهش کنند و در این پژوهش‌ها ریشه کلمات را مانند پژوهشگران اروپایی بررسی کنند، بهتر می‌توانند آیات قرآن را ترجمه کنند.

آذرنوش عنوان کرد: پژوهشگران ایرانی برای پژوهش در کلمات قرآنی باید به زبان‌های اروپایی مسلط باشند چون بسیاری از منابع مطالعاتی را اروپاییان به زبان‌های خود نگاشته‌اند و ما نباید پژوهش‌های دینی خود را به آن‌ها واگذار کنیم، زیرا آن‌ها نسبت به ما خوش‌بین نیستند.

استاد دانشکده الهیات دانشگاه تهران با بیان این‌که زبان‌های باستانی راهی برای یافتن معنای حقیقی کلمات قرآنی‌اند، اظهار کرد: نگاه به ریشه باستانی کلمات کمک می‌کند بدانیم که در زمان وحی قرآن، کلمه مورد نظر چه معنایی داشته‌است.

نویسنده کتاب «اطلس تاریخ الاسلام» اظهار کرد: از زمانی که ایرانیان اقدام به ترجمه قرآن کردند، تاکنون تعداد 850 ترجمه قرآن ارایه شده‌اند که از این تعداد سیصد ترجمه متعلق به پس از پیروزی انقلاب اسلامی‌اند و اگرچه ترجمه‌های خوبی هم هستند، اما سودی برای فهم قرآن ندارند زیرا  به معنای کلمات و باستان‌شناسی کلمات قرآنی بر طبق زمان نزول قرآن توجه نداشتند. اگر معانی کلمات قرآنی را در زبان‌های باستانی پیدا کنیم به میزان قابل توجهی در فهم قرآن پیشروی کرده‌ایم. دستیابی به این موضوع مهم نیز مستلزم تربیت افرادی است که هم زبان‌های باستانی مانند عبری و سریانی را می‌دانند و هم به زبان‌های اروپایی تسلط کامل دارند.

وی افزود: تا زمانی که ریشه تاریخی کلمات قرآنی به طور دقیق پیدا نشوند این 850 ترجمه قرآن هیچ سودی برای فهم قرآن نخواهد داشت. 300 ترجمه قرآن کریم که پس از انقلاب اسلامی انجام شده‌اند، به شیوه فارسی‌نگاری و گزینش کلماتی که قدما به کار برده‌اند به زبان فارسی معیار نوشته شده‌اند، در حالی‌که زبان قرآن، زبان معیار قرآنی است و زبان تفاهم و کاربردی برای بیان روزمره‌ها نیست. تا زمانی که کلمات بازشناسی نشده‌اند هیچ‌یک از ترجمه‌های خوب ما هم کمکی به فهم قرآن نخواهند کرد. 

آذرنوش افزود: برای داشتن ترجمه‌های خوب و مقبول از قرآن باید ابتدا باستان‌شناسی زبان‌شناسانه را درباره قرآن انجام دهیم تا ببینیم کلمه مورد نظر در زمان وحی چه معنایی داشته‌است. ندانستن کلمات باستانی منجر به ایجاد «عربی‌زدگی» ترجمه‌های فارسی قرآن می‌شود. متاسفانه برخی  کلمات باستانی از میان رفته‌اند و به جای آن‌ها کلمات عربی جایگزین شده‌اند.

مدیر بخش ادبیات عرب مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی درباره راهکار اساسی برای ترجمه‌های قرآن، با بیان این‌که «باید قرآن به طور دسته جمعی ترجمه شود» گفت: ابتدا گروهی زبان‌شناس باید همه واژگان قرآنی را مطالعه و بازخوانی کنند و از احادیث و روایات عبور کرده، در کتاب‌های معاصر و زبان‌های عبری دنبال معنای کلمات بروند. پس از آن زبان‌‌شناسان واژگان قرآنی را استخراج کنند و در اختیار فقها و فیلسوفان قرار دهند تا مطالب نوشته شده بر اساس فقه و فلسفه بررسی شوند. سپس گروه تاریخ ریشه‌ قوم‌ها و وقایع تاریخی را استخراج کرده، در نهایت گروهی متشکل از ادیبان ترجمه را به زبان فارسی و روان آماده کنند.

وی در ادامه افزود: کتاب«واکاوی و معادل‌یابی تعدادی از واژگان قرآن کریم» که پژوهش جمعی از دانشجویان دانشکده الهیات دانشگاه تهران برای فهم برخی کلمات قرآنی به شیوه شناخت ریشه واژگان است، کتابی کامل در این موضوع نیست اما اگر این یک جلد به 10 جلد تبدیل شود، می‌توانیم ادعا کنیم که همه واژگان قرآنی را بررسی کرده‌ایم.