به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نادر قدیانی؛ رییس، بهروز عطایی؛ نایب رییس اول  و محمود آموزگار؛ دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در نشستی تخصصی در خبرگزاری کتاب ایران به مسایل مربوط به مشکلات اتحادیه ناشران پاسخ گفتند.

* اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران از چه زمانی فعالیت خود را آغاز کرد؟
 
نادر قدیانی: عمر این اتحادیه در حدود شصت سال است،که 25 سال آن  پیش از انقلاب اسلامی و 35 سال دیگر آن بعد از انقلاب اسلامی است.
* اختیارات این اتحادیه چگونه بوده است؟

نادر قدیانی: این اتحادیه پیش از انقلاب اسلامی مجوز پروانه کسب به ناشران اعطا می‌کرد و در نظام صنفی و بازنگری آثار، اختیاراتی داشت اما پس از انقلاب به تدریج از فعالیت این اتحادیه در حوزه‌ نشر کاسته شد. 
 
در حال حاضر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با حدود یک هزار و 250 عضو و با هیات مدیره هفت نفره، بزرگترین اتحادیه ناشران و کتابفروشان در ایران است. این اتحادیه همچنین حداقل در هر هفته با تشکیل جلسات چند ساعته مشکلات،‌ خواسته‌ها و پیشنهادها را برای بهبود وضعیت صنعت نشر در ایران و تهران مطرح و بررسی می‌کند. 
 
بهروز عطایی: البته این را نباید فراموش کنیم که اتحادیه‌ها، سازمان‌های غیر دولتی‌اند که اعضای ان برای بهبود کیفي كار با یکدیگر همکاری می‌کنند. اگر این اتحادیه‌ها یا سازمان‌های غیر دولتی از قدرت و پشتوانه‌ای رسمی از وزارتخانه متبوعشان برخوردار باشند، می‌توانند نتیجه بخش تر فعالیت کنند. 
 
در حال حاضر پروانه نشر را وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و پروانه کسب را اتحادیه‌های ناشران و کتابفروش‌ها صادر می‌کند. ما جلساتي با دکتر حسینی ـ وزير سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ و دكتر صالحي معاون امور فرهنگی داشتيم که پیشنهاد دادیم هر كتابي كه از سوي ارشاد مجوز نشر می گیرد از اتحاديه نیز استعلام شود و کارشناسی های لازم از سوی این اتحادیه صورت بگیرد.
 
*چرا این استعلام باید از سمت اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران انجام شود؟

بهروز عطایی: به هر حال خودمان را در این زمینه صاحب نظر می دانیم و همکاران خودمان را بهتر می شناسیم. ما کمیسیون های مختلفی مانند کمیسیون بازرسی داریم که فعال هست و میتوانند پرونده این اشخاص را به راحتی بررسی و در مورد فعالیتشان تحقیق کنند. پیشنهاد دادیم که این استعلام از سمت ما هم انجام شود و حتی صدور پروانه نشر هم با دو امضای اتحادیه و وزارت ارشاد صورت پذیرد. از طرف دیگر یکی از عوامل انسجام اتحادیه ها مستقیما با تعداد اعضای آن بستگی دارد لذا با این روش تعداد اعضای اتحادیه نیز رشد چشمگیری خواهد داشت.

    
 
*اما در حال حاضر و در پیگیری های ما، متوجه شدیم که برخی کتابفروشان و ناشران استان های دیگر زیرنظر اتحادیه های بسیار نامرتبط مانند اتحادیه موتور سیکلت و یا سمساری ها هستند. اگر این پیشنهاد بخواهد اجرایی شود شاید در تهران نتیجه دهد، اما در استان های دیگر نمی شود. حتی در شهرستان های اطراف تهران مثل پاکدشت و پرند اتحادیه وجود ندارد. در واقع برای ناشران آن استان‌ها چه اتفاقی می‌افتد آیا اتحادیه هایی غیر مرتبط صلاحیت بررسی این موارد را دارند؟

بهروز عطایی: این مساله یک مشکل قانونی است که در شهرستان‌ها به دلایلی چون فقر فرهنگی سبب شده تعداد ناشران و کتابفروشان محدود باشد. بنابراین، آنان همواره موفق به تشکیل اتحادیه‌ای مستقل نشده‌اند و اینک مجبورند زیر نظر اتحادیه‌های نامرتبط اداره شوند. در خود تهران می توانیم فعالیت‌مان را گسترده و استانی کنیم. در حال حاضر 75 درصد اتفاقات در صنعت نشر کشور، در تهران صورت می گیرد و اتحادیه ناشران تهران می تواند استان تهران را به طور کامل پوشش دهد.
 
*بهتر نیست در ابتدا یک تجمیع میان ناشران صورت بگیرد و بر فرض مثال استان تهران و استان های همجوار فاقد اتحادیه زیر یک چتر قرار بگیرند و بعد این پیشنهاد داده شود؟
 
بهروزعطایی: در حال حاضر هم یکی از مشکلات ما نیز همین عدم تجمیع در استان تهران است. برای مثال اگر فردی بخواهد جواز کسب تقاضا کند اگر نشانی واحد کسبی اش بالاتر از میرداماد باشد می گویند به اتحادیه ناشران تهران مربوط نیست واین خود نشان دهنده این نقیصه است. برای رفع این مشکل دو راهکار پیشنهاد می شود. یکی آنکه اتحادیه ها استانی شوند و یا در هر استانی اتحادیه های همگن ادغام شوند. مثلا در شهرهایی که واحدهای در ارتباط با صنعت نشر اندک است می توان اتحادیه لیتوگرافان ، چاپخانه داران و ناشران و کتابفروشان یکی شود که حداقل یک سنخیتی با فعالیت های همدیگر داشته باشند.

در حقیقت اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران می‌تواند در برخی مواقع برای مشکلات ناشران و کتابفروشان سراسر ایران اقدام کند. به نظرم اگر ناشران در سطح هر استانی اتحادیه‌ای ایجاد کنند یا با اتحادیه چاپخانه‌داران و لیتوگرافان که با فعالیتشان سنخیت دارد، یک پارچه شوند شرایط بهتری نسبت به وضعیت فعلی‌شان خواهند داشت.  

 محمود آموزگار: مساله دیگر این است که اتحادیه ناشران تهران با توجه به سابقه طولانی خود عموما مسایلی را بررسی و پیگیری می کند که فراگیرتر از تهران است.

وقتی بحث معافیت مالیاتی، تغییر کاربری و یا حتی بحث مالکیت ادبی ـ هنری مطرح می شود کلیه همکاران ما در سراسر کشور را در بر می گیرد. اما در مورد سوالی که مطرح شده است و این‌که بعضی ناشران زیر مجموعه اتحادیه دیگری هستند واقعیت این است که ما یک ناهنجاری بسیار ویژه داریم و آن این است که فعالیت نشر ما بیشتر در تهران متمرکز است و سهم مابقی کشور 25 درصد است. ما و رسانه‌هایی مانند خبرگزاری ایبنا باید بکوشند تا این فاصله کم شود که در بقیه مناطق کشور ناشران این مناطق نیز به فعالیت بپردازند و از این حالت در بیایند.

نکته دیگر این است که اتحادیه از تشکل های شهرستانی دعوت کرده است که بتوانند گام هایی بردارند تا این فاصله ها کمتر شود و بتوانند این نسبت را متعادل‌تر کنند. در حقیقت این اتحادیه با این که اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران است اما تنها به تهران محدود نیست و وظایفش را ملی دانسته و سراسری فکر می کند.
 
    
* در بحث ناشرانی که مطرح کردید احساس می شود که ناشران در استان ها و شهرستان های دیگر از لحاظ آموزش در سطح مناسبی قرار ندارند. مثلا در چند روز گذشته دبیر جشنواره کتاب سال اعلام کردند که در گزینش کتاب برتر معیارهایی چون کیفیت صحافی، طراحی جلد کتاب و... مطرح است . در خود اتحادیه ناشران تهران چند درصد از اعضا از وجود این قوانین اطلاع دارند؟ 
 
نادر قدیانی :  یک کتاب حاصل فکر و اندیشه یک نویسنده است اما در داوری‌ها تنها محتوای اثر بررسی نمی‌شوند بلکه گرافیک، طراحی و طرح روی جلد آن نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. اما در حوزه آموزش طراحی روی جلد و صحافی برای ناشران عملا کلاسی وجود ندارد.
 
اتحادیه ناشران به طور مستقیم در آگاهی و آموزش ناشران برای توجه به طراحی و صحافی کتاب نقشی ندارد. اما عملا نشست ها و کارگروه هایی برای آموزش این موارد برگزار می کند. در حال حاضر پنج کارگروه یا کمیسیون افزون بر 50 تن از ناشران خبره و کهنه‌کار تهران که ما اسمشان را بدنه صنعت نشر گذاشتیم در جلساتی که در هفته دارند این موضوع را بررسی می‌کنند و می‌کوشند اطلاعاتی را سینه به سینه به افراد دیگر انتقال دهند. 

 محمود آموزگار: اتحادیه چندین کارگروه و کمیسیون دایمی و موضوعی دارد. بحث آموزش یکی از نکات کلیدی اتحادیه است و ضرورتش را درک می کنیم  و در رسانه ها نیز جا دارد بیشتر به جای معرفی کتاب ها به بحث پژوهش و مقایسه تطبیقی وضعیت نشر در جاهای دیگر پرداخته شود تا این گونه با اين مساله مواجه نشويم که 75 درصد نشر در تهران و 25 درصد دیگر در سایر استان ها باشد.

در حال حاضر در کلاس های کمیسیون آموزش ما 30 دوره آموزشی به همراه کارگاه‌هاي آموزشی برگزار کرده است و در این موارد همکاران شهرستانی ما هم بارها در این جلسات شرکت کردند. اما ما هنوز هم معتقدیم که در حوزه نشر الکترونیک و حضوردر بازارهای بین المللی نیاز به آموزش بیشتر داریم.

* دفتر امور چاپ ونشر وزارت ارشاد نیز در حال حاضر آموزش را در دستور کارخود قرار داده است. آیا  تعاملی هم با این اداره شده است یا شما به صورت مستقل عمل می کنید؟

نادر قدیانی: دفتر امور چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یک بخش آموزشی دارد که بیشتر به بحث چاپخانه، آموزش پرسنل و مدیریت آن می‌پردازد در حالی که مساله نشر یک قسمت خیلی کوچک است و بخش دیگر آن تولید فکر فرهنگی است که آموزش های لازم خودش را دارد. اخیرا ما یک کارگروه آموزشی تشکیل دادیم و با دانشگاه تهران در حال تعامل هستیم تا بتوانیم یک رشته  دانشگاهی در حوزه صنعت نشر داشته باشیم که البته هنوز در اول راه هستیم.

ادامه دارد...
 گفت و گو : سارا سرخان زاده - شهاب دارابیان