به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نخستین همایش علمی بین‌المللی شیخ‌العارفین شیخ صفی‌الدین اردبیلی به مناسبت هفتمین سالگرد رحلت وی امروز (16دیماه) در کتابخانه ملی ایران آغاز شد.

اعوانی در بخشی از این آیین با بیان این‌که شیخ صفی‌الدین اردبیلی حق بزرگی بر گردن ایران و تشیع دارد، گفت: متاسفانه این کنگره بسیار دیر برگزار شد، اما برگزاری آن پس از سی و اندی سال می‌تواند مصدر خدمات بزرگ فرهنگی شود. فتوت و مردانگی شرط عرفان و تشیع است و این ویژگی در شیخ صفی‌الدین اردبیلی دیده می‌شود و باید توجه داشت که فتوت اساس جهاد اکبر و اصغر است.

وی درباره عظمت شیخ صفی‌الدین اردبیلی گفت: در یک جامعه استعدادهایی وجود دارند که می‌توانند به فعلیت برسند. اکنون این سوال مطرح می‌شود که جامعه در زمان زندگانی شیخ‌ صفی‌الدین اردبیلی چه استعدادهایی داشته‌است که چنین اشخاصی ظهور پیدا کرده‌اند؟

اعوانی ادامه داد: قرآن از امت خویش چیزهایی خواسته‌است که شیخ‌ صفی‌الدین، خاندان و فرزندان او توانسته‌اند آن را به ظهور برسانند و آن، چیزی جز محبت اهل بیت(ع) نیست. 

رییس انجمن بین‌المللی فلسفه اسلامی با اشاره به آیاتی از قرآن که درباره محبت اهل بیت (ع) نازل شده‌اند، گفت: هر پیامبری که مبعوث می‌شد، بیان می‌کرد که رسالتی دارد و اجری در مقابل این رسالت نمی‌خواهد، اما پیامبر اکرم از امت خویش خواسته است  در ادای رسالتش به اهل بیت ایشان محبت داشته باشند.

به گفته اعوانی، عارفان نیز به این آیه توجه بسیاری کرده‌اند و ابن‌عربی در کتابش فصل‌هایی را به این موضوع اختصاص داده‌است.

وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به احادیث متفاوتی از پیامبر اکرم (ص) درباره ایرانیان گفت: پیامبر می‌فرمایند که «سلمان از اهل بیت است» و این نشان‌دهنده عظمت ایرانیان است.

عضو فرهنگستان علوم همچنین با بیان این‌که کتاب‌هایی که اهل سنت درباره ائمه اطهار(ع) نوشته‌اند کمتر بررسی شده‌اند، گفت: به طور مثال، «عبدالحمید محمود» در کتابش درباره فضایل امام سجاد (ع) می‌نویسد که «امام زین‌العابدین (ع) در زمان خودش فرزند ابن‌الخیرتین (فرزند دو بهترین) است.» بنابراین یکی از دستاوردهای بزرگ صفویه، دستیابی به محبت اهل بیت(ع) است، زیرا صفویه مذهب جعفریه را احیا کرد و  نخستین بار این مذهب، مذهب رسمی ایرانیان اعلام شد.

به گفته اعوانی، جمع بین ولایت عرفانی و ولایت شیعی در این دوره اتفاق می‌افتد.

وی ادامه داد: در مطالعه‌ای که در ادیان مختلف داشتم، به این نتیجه رسیدم که هیچ دینی بدون ولایت امکان ندارد زیرا ولایت، اساس دین است و ولایت، حلقه اتصال عرفان و شیعه است.

رییس انجمن بین‌المللی فلسفه اسلامی همچنین گفت: قاضی نورالله شوشتری در کتاب «مجالس المؤمنین» خود همه عرفا را شیعه قلمداد کرده و به اصل ولایت در کتابش توجهی ویژه داشته‌است.

وی افزود: از نگاه همه عرفا، ولایت مطلقه به امام علی (ع) می‌رسد و در عصر صفویه عرفان و تشیع با یکدیگر جمع می‌شوند.

اعوانی در بخش دیگری از این آیین با بیان این‌که شیخ صفی‌الدین اردبیلی به علوم مختلف توجهی ویژه داشت، افزود: مقام معظم رهبری درباره ایشان می‌گویند که شیخ صفی‌الدین اردبیلی، حقیقت، طریقت و شریعت را با یکدیگر جمع کرده‌است و هیچ دینی بدون در نظر داشتن این سه مولفه در کنار یکدیگر کامل نیست. بنابراین، شیخ صفی‌الدین اردبیلی به علوم ظاهری و باطنی همزمان توجه داشته است.

عضو فرهنگستان علوم در بخش دیگری از سخنانش به دستاورد دیگری از حکومت صفویه اشاره کرد و گفت: احیای علوم، فنون، هنر و صنایع از دیگر دستاوردهای این دوره است و هنرهای مختلف در دوره صفویه به اوج رسیدند. همچنین طی این دوره در حکمت و فلسفه علمای بزرگی در اصفهان و قزوین  ظهور پیدا کردند.

وی ادامه داد: بعدها عرفان و حکمت در دوره صفویه از یکدیگر جدا شدند و جنبه فقهی دین بر عرفان چیره و همین موضوع موجب شد پایه‌های حکومت صفویه متزلزل شود. به همین دلیل است که می‌بینیم در یک دوره  افرادی مانند ملاصدرا و ملامحسن فیض تکفیر می‌شوند.

اعوانی در بخش پایانی سخنانش با اشاره به نکته تاریخی که معمولاً از نگاه‌ها پنهان می‌ماند، گفت: یکی از دستاوردهایی که حکومت صفویه داشت، کمکی بود که این حکومت به تاسیس حکومت مغولان در هند کرد. موسس حکومت مغولان «بابر» بود و شاه اسماعیل به او کمک کرد تا دشمن مشترکشان را از بین ببرند. کمک مالی و نظامی صفویه منجر به تاسیس حکومت مغولان در هند شد که 220 سال حکومت شیعی در آن‌جا شکل‌گرفت، زیرا «بابر» مذهب تشیع را پذیرفت و به نام شاه‌اسماعیل سکه زد و خطبه خواند.

رییس انجمن بین‌المللی فلسفه اسلامی در پایان اظهار امیدواری کرد که برگزاری کنگره‌هایی از این دست کمک شایانی به پیشبرد فرهنگ در کشور کند، زیرا بعد از انقلاب اسلامی مورخان متخصص وجود نداشته و نتوانسته‌اند ‌چنان که شایسته است، به مسایل دوره صفویه بپردازند.