خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، آزاده حیدری: سعیدا زندیان‌ متولد شهریور‌ 52 در تهران، از کودکی‌ به کتاب علاقه‌ داشت. از دوران دبیرستان‌ این علاقه شدت گرفت..‌ زمانی هم که در سال 74 در رشته مترجمی زبان انگلیسی‌ در دانشگاه به تحصیل پرداخت، این شدت در اوج خود بود‌ و عمدتاً در حوزه کودک و نوجوان، پررنگ و پررنگ‌تر می‌شد،‌ آن‌چنان‌که مترجمی او را نیز تحت تاثیر این قلمرو قرار داد و زندیان، بیشتر وقت و حوصله خود را صرف ترجمه برای کودکان و نوجوانان کرد. 

رهاورد اولیه این تلاش، ترجمه حدود هشت عنوان کتاب از جمله «ماری‌کوری‌؛ کشف رادیو و پاستور؛ کشف‌ میکروب‌ها» از سوی انتشارات امیر‌کبیر‌ در همان سال‌ 74 برای کودکان و نوجوانان است‌. اینک، پس از 20 سال، سعیدا زندیان‌ حدود صد‌ عنوان اثر چاپ شده‌ توسط ناشرانی چون‌ قدیانی و محراب قلم را در کارنامه‌ ادبی خود دارد. اخیرا نیز‌ مجموعه 9 جلدی‌ای با عنوان «من قهرمانم‌» که هر جلد آن‌  عنوان جداگانه‌ای از جمله‌ «شکارچی اژدها‌» و «غار اهریمن‌» دارد، با ترجمه او از سوی انتشارات قدیانی‌ منتشر شده است. نویسندگان این مجموعه‌، استیو‌ بارلو و استیو اسکید‌مور هستند.‌ به بهانه انتشار این مجموعه با مترجم آن به گفت‌وگو نشسته‌ایم که می‌خوانید.

اگر موافق باشید، ابتدا با این سوال شروع کنیم؛ اصولا‌ً شما در انتخاب یک‌ کتاب برای ترجمه، چه معیارها‌یی را لحاظ می‌کنید؟
متاسفانه در کشور ما به کتاب‌های کودک و نوجوان کمتر بها داده می‌شود، اما من در این زمینه سعی دارم حوزه‌‌کودک ‌و نوجوان‌ را جدی‌تر بگیرم و با این دقت این مجموعه را برای ترجمه انتخاب کنم. 

این از توجه! اما معیارهایتان؟ 
به‌طور مشخص به دو مورد آن در ارتباط با همین مجموعه اشاره‌ می‌کنم. الف: یکی از معیارهای من برای ترجمه این مجموعه «نو» بودن سوژه آن است‌. «نوبودن‌» به چه معنا؟ چرا که کمتر دیده شده که عموم تلقی واحدی برای مثال از یک واژه داشته باشند. 

به خاطر اینکه در کلیت این مجموعه شما‌ به نوعی می‌توانید جای پای روان‌شناسی کودک‌ را به خوبی لمس کنید و با حوادث هر یک از داستان‌های آن‌، چه ذهنی و چه عینی، آن هم به عنوان قهرمان نهایی هریک از جلد‌های این مجموعه حضور داشته باشید؛ و حتی زندگی کنید. 

خب، معیار بعدی؟
معیار بعدی من برای انتخاب این مجموعه «سریالی‌بودن‌» آن است.

احتمالاً از این جهت که خواننده با خواندن هر جلد آن، کنجکاو می‌شود که به سراغ جلدی بعدی‌ برود تا در ماجراهای دیگری، کماکان‌ به ‌عنوان قهرمان داستان‌ شجاعت، هوشمندی، خلاقیت‌ و اعتماد‌ به‌ نفس خود را محک بزند. 

دقیقاً به همین معناست که گفتید. البته‌ با این اضافات که این مجموعه به خواننده یاد می‌دهد که مقوله‌ای به نام زندگی، صرفاً احساس نیست، ‌بلکه باید‌ دور‌اندیش و منطقی بود.‌ در غیر این صورت‌ با دو حرکت شکست‌ خواهد خورد‌ و زندگی، دیگر آن‌طور که فکر می‌کند برایش دلچسب نخواهد بود. حتی عمیق‌تر از این‌، این مجموعه‌، این تجربه را به من داد‌ که موفقیت در پی گرایش‌های عقلانی است‌ و در آن صورت، شیرینی زندگی‌ حس می‌شود. 

البته در نگاه اول شاید چنین‌ حسی از درونمایه‌ فرضی هر یک از جلد‌های این مجموعه‌ در من خواننده ایجادنکند و‌ چنین فکر کنم که با یک‌سری از کتاب‌های به‌اصطلاح سوپرمارکتی‌ و صرفا برای سرگرمی‌، مواجهم‌. تصور اولیه شما از این مجموعه عکس این بود؟

من هم چنین حسی داشتم‌. اما ضمن مطالعه، فهمیدم که این کتاب نه تنها مانند کتاب‌های سوپر‌مارکتی‌ نیست یعنی سرگرم‌کننده نیست‌ بلکه گاهی‌ سرنوشت‌ساز است‌. یعنی ممکن است‌ مخاطب با خواندن‌ هریک از این کتاب‌ها می‌تواند آینده‌ای پر از تجربه‌ برای خودش داشته باشد. 

مثلا؟

به عنوان مثال، چون هرکسی در زندگی‌راهی را انتخاب می‌کند، در اینجا مشخصا‌ً خواننده این کتا‌ب‌ها، انگار راه آینده خود را تخمین می‌زند. یعنی به مخاطب‌ یاد می‌دهد که تو به تنهایی مسوول سرنوشت خودت هستی. 

به‌نظر این بزرگ‌ترین درس‌ یا به عبارتی پیام بزرگ این مجموعه است‌. شما هم این‌طور فکر می‌کنید؟ 

من هم‌، همین‌طور فکر می‌کنم،‌ به‌خصوص که‌ بچه‌‌های امروز فکر می‌کنند‌ سرنوشت‌شان در دست‌ دیگران است؛ از جمله پدر و مادرشان.‌ ولی این داستان‌ها به او می‌آموزد که سرنوشتت به دست‌ خود توست. 

با این اوصاف، جا داد بپرسیم ‌‌که این مجموعه‌ چه جایگاهی در میان آثار شما دارد؟
برای من تمام کتاب‌‌هایم ارزش یکسانی دارند؛ چه ده صفحه باشند چه یک صفحه‌ باشند. 

پس، اجازه بدهید‌ این‌طور بپرسیم‌: از منظر یک‌‌خواننده، چه نکات مثبت و منفی‌ای در این مجموعه‌ دیدید؟

این مجموعه با توجه به مخاطبان‌ خاص خود، چه دختر و چه پسر، کاملاً هیجان‌انگیز‌ بوده و آنها تا در پیچاپیچ ماجرا‌های جذاب هر یک از داستان‌های آن، به پایانی موفق‌ نرسد، متن را رها نمی‌کند‌ و این خیلی مهم نیست؟ 

در عین حال، نباید از قلم انداخت که سری‌بودن این مجموعه به شکلی نیست که نتوان برای مثال جلد اول آن را به تنهایی خواند و به یک نتیجه‌ مستقلی رسید. به عبارتی‌ این مجموعه‌ در واقع داستان‌هایی پیوسته‌است‌ که در ده جلد‌ نوشته شده‌، ولی تاکنون‌ 9 جلد آن منتشر شده است. 

9 عنوان این مجموعه در عین حال که با عنوانی کلی‌ به نام «من قهرمانم‌» به هم مرتبط هستند‌ اما هر جلد آن‌، ماجرای خاص خودش را دنبال می‌کند و برای خودش‌ کتابی مستقل محسوب می‌شود. 

اگر حرفی نگفته‌ای در ارتباط با موضوع این گفت‌وگو باقی است‌، بفرمایید.
باید بگویم، این کتاب‌ها توسط ناشر‌؛ نشر قدیانی تهیه شد و گزینش نهایی با شخص من بود./