در نخستین فصل این کتاب که یونسکو نام دارد، تاریخچه شکلگیری سازمان آموزشی علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد بیان شده است. اهداف شکلگیری یونسکو، فعالیتهای آن، برپایی رویدادهای مهم جهانی، اعلام نام میراثهای فرهنگی و معنوی، چیستی میراث معنوی، کنفرانس یونسکو و میراث فرهنگی و نقش کمیسیون ملی یونسکو در ایران از دیگر مطالب این فصل به شمار میآیند.
در فصل دوم این کتاب که «فولکلور» یا فرهنگ عامه نام دارد، این واژه به صورت تفصیلی در معنای لغوی و اصطلاحی آن معرفی شده است. تعریف و ویژگیهای فولکلور، فولکلور و مردمشناسی، میراث شفاهی گِلدِه، فرهنگ شفاهی و تظاهرات فرهنگی مردم ساپار، مکان فرهنگی سوسوبالا و نیاگاسولا، تاریخچه فرهنگ عامه در ایران، ادبیات روایی و مهمترین شکلهای روایت، متل پل پیوند با آفرینش، ماشیننوشتهها و لالاییها مطالب این فصل را تشکیل میدهند.
در ادامه این فصل نیز آثار ثبت شده ایران در ردیف میراث معنوی سازمان یونسکو معرفی شدهاند، در بخشی از این فصل میخوانیم: «10 اثر از میراث معنوی ایرانیان به ثبت جهانی رسیده است که شامل نوروز، موسیقی ردیفی ایرانی، قالیبافی استان فارس، آیینهای پهلوانی، قالیشویی مشهداردهال کاشان، تعزیه روش سنتی قالیبافی در کاشان، موسیقی بخشهای خراسان، فناوری ساخت لنج در جنوب و نقالی ایرانی به ثبت یونسکو رسیدند.»
«زبانشناسی» عنوان سومین فصل این کتاب است، در این فصل میخوانیم که زبان، نوعی نظام ارتباطی نمادین است که فرهنگ جامعه از طریق آن از نسلی به نسل دیگر انتقال مییابد. چگونگی پیدایش، شکلگیری و توسعه زبان، تاریخچه تکامل آن در مناطق مختلف ایران مانند منطقه «کرانی» بیجار کردستان، سمنان و خور و بیابانک از دیگر مطالب این فصل است.
در فصل چهارم کتاب «هنرهای نمایشی» معرفی شدهاند. نویسنده در تعریف این هنر، آورده است که هنرهای نمایشی شکلی از هنر است که برخلاف هنرهای کلاسیک (داستاننویسی یونانی، در مدرسه خواندن و نقاشی) هنرمند در آن با استفاده از بدن و فیزیک خود در گام نخست و پس از بهرهگیری از امکانات دیگر به خلق هنر میپردازد.
معرفی تئاتر و انواع آن مثل سانسکریت کویتاتام در هند، عروسکی سیسیل در ایتالیا، نوگاگونه در ژاپن و معرفی تعزیه، اپرا و سیرک نیز در این بخش گنجانده شده است.
«آیین و دین» را نیز میتوان پنجمین فصل این کتاب معرفی کرد، در این فصل پس از تعریف دین و خاستگاه آن، مباحثی مانند توتمگرایی حیوانی و گیاهی، مانا، تابوگرایی، شامانگرایی، فیتشسیم، بتپرستی، جانگرایی، پیر شالیار، زار و گواتی به صورت تفصیلی شرح داده شدهاند.
در ششمین فصل این کتاب نیز که به موضوع «مناسک و مراسم» اختصاص دارد، مراسمهایی که در شهرهای مختلف ایران برگزار میشوند معرفی شده است که از میان آنها میتوان به چمر، شفای مقدس، علم واچینی، عید قربان در کاشان و زیارت امامزاده گزو اشاره کرد.
معرفی مناسک تقویت و گذر و ذکر مثال برای هر یک از این مناسک نیز در ادامه این مبحث قرار دارد، پرتاب کردن کودکان در هوا توسط بومیان استرالیایی، همشیر و همخون شدن در قبایل آفریقایی، غسل تعمید در کلیسای مسیحیها، زایمان دروغین مردان در برخی قبایل استرالیایی و آفریقایی، گستی بستن در نزد زردشتیان و شیخوخیت در میان ترکمنها برخی از نمونههایی است که در فصل ششم کتاب به آن پرداخته شده است.
آخرین فصل این اثر «میراث معنوی ایرانی ثبت شده در یونسکو» نام دارد که در آن هر یک از میراثهای معنوی از قبیل نوروز و قالیبافی تعریف شدهاند.
کتاب «گذری بر میراث معنوی» در 120 صفحه، شمارگان یکهزار نسخه و بهای 9 هزار تومان از سوی انتشارات آرون منتشر شده است./
نظر شما