به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، بسیاری از کارگردان های مشهور جهان فیلم هایی در خصوص شخصیت های بزرگ سیاسی، مذهبی و تاریخی ساخته اند. فیلم هایی که با پرداختن به چگونگی زندگی آن شخصیت ها مورد توجه قرار گرفته است. در سالهای اخیر در آثار اندکی از فیلم سازان ایرانی به زندگی امام خمینی (ره) پرداخته شده است. «رسول بابا رضا» کارگردان انیمیشن «پا به پای آفتاب» یکی از این افراد است که در گفت و گو با خبرنگار ایبنا به سوال هایی درخصوص نحوه ساخت این اثر و منابع مورد استفاده در آن پاسخ داده است.
چه شد کارگردانی انیمیشن "پا به پای آفتاب" را بر عهده گرفتید؟
پا به پای آفتاب، فیلم نامه ای از جلیل عرفان منش بود که به مرکز صبا ارائه شده بود. آنها هم کارگردانی آن را به من سپردند.
درخصوص شخصیت های بزرگ سیاسی مانند امام خمینی (ره) منابع متفاوتی وجود دارد شما برای ساخت این فیلم از چه منابعی استفاده کردید؟
برای ساخت این کار بیشتر از خاطراتی که در مجلات و روزنامه ها چاپ می شد، سخنرانی ها و تحقیقات میدانی که خودم در خمین انجام دادم استفاده کردم ولی بیشتر از همه مدیون کتاب «پا به پای آفتاب» امیررضا ستوده هستم، چرا که کتابی جامع و کامل در رابطه با اتفاقات آن دوران است و من نیز با توجه به ارجاعات این کتاب به منابع مختلف رجوع کردم و برای تکمیل فرایند تحقیق در این زمینه از فیلم نامه "آفتاب و زمین" هم که آقای "عرفان منش" نویسنده آن بودند استفاده کردم. چون این فیلم نامه از منابع تحقیقاتی بسیار قوی برخوردار بود من هم به آن منابع رجوع کردم و توانستم به یک فیلم نامه جدید که خودم آن را نوشتم برسم.
یعنی می خواهید بگویید نویسنده فیلم نامه "پا به پای آفتاب" شما بودید؟
منظورم این نبود؛ من به کمک فیلم نامه ای که جلیل عرفان منش نوشته بود به فیلم نامه جدیدی رسیدم. در واقع او زحمات زیادی طی چندین سال در زمینه تحقیق و نگارش این اثر کشیده بود بنابراین تصمیم گرفتیم در تیتراژ فیلم "پا به پای آفتاب" نام او به عنوان فیلم نامه نویس نوشته شود.
تجربه ساخت فیلمی با محوریت امام خمینی (ره) چگونه بود؟
ساختن فیلمی درباره شخصیت هایی که به تاریخ معاصر گره خورده اند و همه مخاطبان پیش زمینه و ذهنیت قبلی ای نسبت به آن ها دارند بسیار مشکل است چرا که ما نمی توانیم قصه پردازی های خاصی در این زمینه انجام دهیم تا مردم نسبت به آن عکس العمل نشان دهند.
تفاوت فیلم نامه نویسی انیمیشن با فیلم های دیگر را در چه می دانید؟
فیلم نامه نویسی انیمیشن خیلی مشکل است چون فضای کار و نگارش آن با فیلم های دیگر بسیار متفاوت است. من برای ساخت این فیلم باید اطلاعاتی از تاریخ خمین هم به دست می آوردم. اطلاعاتی مثل اینکه چه شخصیت هایی در دوران کودکی امام حضور داشتند و چه ماجراهایی را به وجود آوردند تا بتوانم آنها را نیز به گونه ای وارد داستان کنم و شخصیتشان را پررنگ تر کنم به همین دلیل شخصیت هایی مثل دوستان امام و مخصوصا "عمه خانم" را که در این داستان به دلیل نقشش اهمیت بسزایی برایم داشت را وارد کردم و شخصیت او را برجسته تر کردم تا برای بیننده کودک جذاب باشد.
برای جذابیت این داستان چه چیزی بیشتر مد نظر شما بود؟
برای آنکه بتوانم جذابیت قصه را بیشتر کنم سعی کردم برخی از اشخاص را در داستان پُر رنگ کنم. افرادی مانند راهزنان و یا امان ا... که آهنگر شهر بود و توانست در زمانی که غارتگران و باج گیران قشون دولتی هم دست بودند و به خُمین حمله کردند با اتحاد مردم و رشادتش آنها را بیرون کند. اینها ماجراهای عمده و جذابی را برای بچه ها مطرح می کردند که باعث جذابیت آنها برای کودکان و نوجوانان می شد.
منظورم این بود که بیشتر چه وجهی از شخصیت امام (ره) برایتان جذاب بود؟
می خواستم در این فیلم بیشتر جبهه خیر و شر را نشان دهم اما از محور قصه خارج نشدم چون جدال بین خوب و بد باعث جذابیت قصه می شد و ما هم باید در یک جناح بدها را قرار می دادیم و در جناح بعدی خوب ها را. مثل همان قسمتی که شخصیتی به نام امان الله به کمک خانواده امام (ره) توانستد راهزنان را بیرون کنند و همه این اتفاقات به واقعیت های تاریخی که در واقع در کتاب های گوناگون هم به آنها اشاره شده است متصل شده بود.
فکر می کنید این فیلم نامه می تواند در قالب یک کتاب چاپ شود؟
100 درصد. آقای عرفان منش و خود من به دنبال آن بودیم تا بتوانیم این فیلم نامه را به عنوان یک کتاب چاپ کنیم چرا که فکر می کنم به دلیل یکسری تصاویر و همچنین متن فیلم نامه می تواند در شکل کتاب چاپ شود. این فیلم الان هم با گذشت چند سال از زمان اولین پخشش از تلویزیون، بیش از 5 بار تکرار شده و علاوه بر آن به زبانهای مختلف ترجمه و از شبکه های سراسری پخش شده است. بیش از 4000 بار از پایگاه های اینترنتی مختلف دانلود شده و توانسته مخاطبان زیادی را برای خود داشته باشد که این موضوع نشان می دهد بعضی از داستان ها در سراسر جهان مورد توجه مردم قرار می گیرد بنابراین می تواند به عنوان یک کتاب هم چاپ شود کتابی که علاقه مندان زیادی پیدا خواهد کرد.
چرا تا بحال کتاب را منتشر نکرده اید؟
چون هنوز فرصت مناسب برای تبدیل این فیلم نامه به کتاب را پیدا نکرده ام و البته پیشنهاد خوبی هم در این زمینه دریافت نکرده ام.
منظورتان از پیشنهاد خوب چه پیشنهادی است؟
به نظر من این فیلم می تواند در قالب یک کتاب منتشر شود چون امام خود یکی از شخصیت های منحصر به فردی برای ما بودند اما متاسفانه امروز فضای فرهنگی ما مناسب نیست من هم کتاب چاپ نمی کنم.
فضای فرهنگی ما چگونه است؟
وقتی صدا و سیما جشنواره انیمیشن برگزار می کند و طراحی بهترین کاراکتر را به انیمیشنی می دهد که به دلیل شخصیت هایش 8 سال غیر قابل پخش بود و زحمات ما را زمانی که می خواهیم یک شخصیتی مانند امام (ره) را طراحی کنیم تا همه آن را بپسندند در نظر نمی گیرد، دیگر فضایی برای ساخت فیلم جدید و چاپ کتاب در این خصوص باقی نمی ماند.
چه شد کارگردانی انیمیشن "پا به پای آفتاب" را بر عهده گرفتید؟
پا به پای آفتاب، فیلم نامه ای از جلیل عرفان منش بود که به مرکز صبا ارائه شده بود. آنها هم کارگردانی آن را به من سپردند.
درخصوص شخصیت های بزرگ سیاسی مانند امام خمینی (ره) منابع متفاوتی وجود دارد شما برای ساخت این فیلم از چه منابعی استفاده کردید؟
برای ساخت این کار بیشتر از خاطراتی که در مجلات و روزنامه ها چاپ می شد، سخنرانی ها و تحقیقات میدانی که خودم در خمین انجام دادم استفاده کردم ولی بیشتر از همه مدیون کتاب «پا به پای آفتاب» امیررضا ستوده هستم، چرا که کتابی جامع و کامل در رابطه با اتفاقات آن دوران است و من نیز با توجه به ارجاعات این کتاب به منابع مختلف رجوع کردم و برای تکمیل فرایند تحقیق در این زمینه از فیلم نامه "آفتاب و زمین" هم که آقای "عرفان منش" نویسنده آن بودند استفاده کردم. چون این فیلم نامه از منابع تحقیقاتی بسیار قوی برخوردار بود من هم به آن منابع رجوع کردم و توانستم به یک فیلم نامه جدید که خودم آن را نوشتم برسم.
یعنی می خواهید بگویید نویسنده فیلم نامه "پا به پای آفتاب" شما بودید؟
منظورم این نبود؛ من به کمک فیلم نامه ای که جلیل عرفان منش نوشته بود به فیلم نامه جدیدی رسیدم. در واقع او زحمات زیادی طی چندین سال در زمینه تحقیق و نگارش این اثر کشیده بود بنابراین تصمیم گرفتیم در تیتراژ فیلم "پا به پای آفتاب" نام او به عنوان فیلم نامه نویس نوشته شود.
تجربه ساخت فیلمی با محوریت امام خمینی (ره) چگونه بود؟
ساختن فیلمی درباره شخصیت هایی که به تاریخ معاصر گره خورده اند و همه مخاطبان پیش زمینه و ذهنیت قبلی ای نسبت به آن ها دارند بسیار مشکل است چرا که ما نمی توانیم قصه پردازی های خاصی در این زمینه انجام دهیم تا مردم نسبت به آن عکس العمل نشان دهند.
تفاوت فیلم نامه نویسی انیمیشن با فیلم های دیگر را در چه می دانید؟
فیلم نامه نویسی انیمیشن خیلی مشکل است چون فضای کار و نگارش آن با فیلم های دیگر بسیار متفاوت است. من برای ساخت این فیلم باید اطلاعاتی از تاریخ خمین هم به دست می آوردم. اطلاعاتی مثل اینکه چه شخصیت هایی در دوران کودکی امام حضور داشتند و چه ماجراهایی را به وجود آوردند تا بتوانم آنها را نیز به گونه ای وارد داستان کنم و شخصیتشان را پررنگ تر کنم به همین دلیل شخصیت هایی مثل دوستان امام و مخصوصا "عمه خانم" را که در این داستان به دلیل نقشش اهمیت بسزایی برایم داشت را وارد کردم و شخصیت او را برجسته تر کردم تا برای بیننده کودک جذاب باشد.
برای جذابیت این داستان چه چیزی بیشتر مد نظر شما بود؟
برای آنکه بتوانم جذابیت قصه را بیشتر کنم سعی کردم برخی از اشخاص را در داستان پُر رنگ کنم. افرادی مانند راهزنان و یا امان ا... که آهنگر شهر بود و توانست در زمانی که غارتگران و باج گیران قشون دولتی هم دست بودند و به خُمین حمله کردند با اتحاد مردم و رشادتش آنها را بیرون کند. اینها ماجراهای عمده و جذابی را برای بچه ها مطرح می کردند که باعث جذابیت آنها برای کودکان و نوجوانان می شد.
منظورم این بود که بیشتر چه وجهی از شخصیت امام (ره) برایتان جذاب بود؟
می خواستم در این فیلم بیشتر جبهه خیر و شر را نشان دهم اما از محور قصه خارج نشدم چون جدال بین خوب و بد باعث جذابیت قصه می شد و ما هم باید در یک جناح بدها را قرار می دادیم و در جناح بعدی خوب ها را. مثل همان قسمتی که شخصیتی به نام امان الله به کمک خانواده امام (ره) توانستد راهزنان را بیرون کنند و همه این اتفاقات به واقعیت های تاریخی که در واقع در کتاب های گوناگون هم به آنها اشاره شده است متصل شده بود.
فکر می کنید این فیلم نامه می تواند در قالب یک کتاب چاپ شود؟
100 درصد. آقای عرفان منش و خود من به دنبال آن بودیم تا بتوانیم این فیلم نامه را به عنوان یک کتاب چاپ کنیم چرا که فکر می کنم به دلیل یکسری تصاویر و همچنین متن فیلم نامه می تواند در شکل کتاب چاپ شود. این فیلم الان هم با گذشت چند سال از زمان اولین پخشش از تلویزیون، بیش از 5 بار تکرار شده و علاوه بر آن به زبانهای مختلف ترجمه و از شبکه های سراسری پخش شده است. بیش از 4000 بار از پایگاه های اینترنتی مختلف دانلود شده و توانسته مخاطبان زیادی را برای خود داشته باشد که این موضوع نشان می دهد بعضی از داستان ها در سراسر جهان مورد توجه مردم قرار می گیرد بنابراین می تواند به عنوان یک کتاب هم چاپ شود کتابی که علاقه مندان زیادی پیدا خواهد کرد.
چرا تا بحال کتاب را منتشر نکرده اید؟
چون هنوز فرصت مناسب برای تبدیل این فیلم نامه به کتاب را پیدا نکرده ام و البته پیشنهاد خوبی هم در این زمینه دریافت نکرده ام.
منظورتان از پیشنهاد خوب چه پیشنهادی است؟
به نظر من این فیلم می تواند در قالب یک کتاب منتشر شود چون امام خود یکی از شخصیت های منحصر به فردی برای ما بودند اما متاسفانه امروز فضای فرهنگی ما مناسب نیست من هم کتاب چاپ نمی کنم.
فضای فرهنگی ما چگونه است؟
وقتی صدا و سیما جشنواره انیمیشن برگزار می کند و طراحی بهترین کاراکتر را به انیمیشنی می دهد که به دلیل شخصیت هایش 8 سال غیر قابل پخش بود و زحمات ما را زمانی که می خواهیم یک شخصیتی مانند امام (ره) را طراحی کنیم تا همه آن را بپسندند در نظر نمی گیرد، دیگر فضایی برای ساخت فیلم جدید و چاپ کتاب در این خصوص باقی نمی ماند.
نظر شما