به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) مهدی غبرایی از مترجمان پیشکسوت از جمله مخالفان تعیین محدوده زمانی برای دریافت حقوق آثار متوفی، توسط وراث است. وی در این باره اظهار کرد: تا جایی که در خاطرم است چنین قانونی مدت‌ها پیش در آمریکا نیز وجود داشته اما یکی از فرزندان «هرمس هلینگری» نویسنده بزرگ آمریکایی قرن 20 با ادله‌های مستند توانست ثابت کند که باید محدودیت زمانی برای دریافت حقوق آثار متوفی توسط وراث برداشته شود تا وارثان مادام‌العمر از این حقوق بهره‌مند شوند.

وی با بیان این‌که معتقدم ما باید حداقل از خوبی‌ها و نکات مثبت غربی‌ها استفاده کنیم و خودمان را در خوبی‌هایشان به پای آن‌ها برسانیم گفت: چرا باید حقوق کتاب متوفی، به ورثه وی نرسد در حالی که وراث ناشر می‌توانند برای همیشه از حق و مجوز نشر ناشر متوفی بهره‌مند شوند.

مترجم کتاب «کوری» نوشته «ژوزه ساراماگو» گفت: با وجود این‌که به هیچ وجه با این محدودیت زمانی موافق نیستم، افزایش این محدودیت زمانی از 30 سال به 50 سال را قدم مثبتی می‌دانم.

غبرایی با بیان این‌که پدیدآورنده اثر و وراث وی باید به اندازه ناشر از سود کتاب بهره‌مند شوند گفت: این محدودیت زمانی مضرات فراوانی دارد از جمله این‌که ناشر می‌تواند کتاب را چاپ کند و بهره‌ای از آن را به ورثه پدیدآورنده ندهد که این رفتار درستی نیست. همچنین می‌تواند اثر را به ناشر دیگر برای انتشار واگذار کند.

مترجم کتاب «بادبادک‌باز» نوشته، خالد حسینی، در پاسخ به این پرسش که «آیا انتشار اثر متوفی بعد از 50 از فوت وی، بدون نظر ورثه و بهره‌مندی آن‌ها از سود انتشار اثر، نوعی سرقت ادبی محسوب نمی‌شود؟» گفت: متأسفانه اکنون در زمان حیات پدیدآورنده شاهد سرقت ادبی آثار وی هستیم چه برسد به این که پدیدآورنده فوت کرده باشد! وقتی اخلاق در جامعه کمرنگ شود، حتی در حیات پدیدآورنده نیز شاهد این رفتارهای ناشایست در جامعه خواهیم بود. من بسیار کتاب ترجمه کرده‌ام اما متاسفانه دیده شده بعد از مدتی فرد دیگری آن اثر را به اسم خود منتشر می‌کند!

این مترجم برجسته کشور اظهار کرد: به مسوولان فرهنگی در سطح کلان و تصمیم‌گیرندگان فرهنگی پیشنهاد می‌کنم نگاهشان رو به آینده باشد و فقط حق را به جانب سرمایه (ناشر) ندهند بلکه حق را به طور یکسان به همه بدهند.

وی در پایان سخنانش گفت: دولت باید در تصویب‌نامه‌ها و مقرراتی که اِعمال می‌کند، بر مبنای قانون اساسی، حق یکسانی برای همه قایل باشد.

«هزار خورشید تابان»، «ندای کوهستان»، «فرزند پنجم»، «خیابان میگل»، «تربیت اروپایی» عناوین برخی آثاری هستند که توسط مهدی غبرایی به فارسی ترجمه شده‌اند. وی اکنون ترجمه کتابی از «هاروکی موراکامی» را در دست دارد.

ماده 12 قانون حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان مصوب سال 1348 چنین است که «مدت استفاده از حقوق مادی پدیدآورنده موضوع این قانون که به موجب وصایت یا وراثت منتقل می‌شود از تاریخ مرگ پدیدآورنده 30 سال است و اگر وارثی وجود نداشته باشد یا بر اثر وصایت به کسی منتقل نشده باشد برای همان مدت به منظور استفاده عمومی در اختیار وزارت فرهنگ و هنر قرار خواهد گرفت. تبصره: مدت حمایت اثر مشترک موضوع ماده 6 این قانون 30 سال بعد از فوت آخرین پدید آورنده خواهد بود.» اما در سال 1389 براساس اصلاحیه مجلس شورای اسلام، این محدودیت زمانی برای حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان، از 30 سال به 50 سال افزایش یافت.
پیرامون موضوع «حقوق مولف پس از 50 سال از زمان مرگ» پیش از این مطالبی منتشر شده است:
- محمدرضا سرشار (رضا رهگذر)، رییس انجمن قلم ایران، نویسنده، پژوهشگر و منتقد ادبی اینجا را بخوانید.
- «سیدعباس حسینی‌نیک» نایب‌رییس کمیسیون حقوقی اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران اینجا را بخوانید.