به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در ماه مبارک رمضان به سر می‌بریم؛ ماهی که به کتاب آسمانی ما «قرآن» توجه ویژه می‌شود اما آیا تاکنون به این موضوع فکر کرده‌اید که یک مصحف شریف چه فرآیندی را در چاپخانه‌ها طی می‌کند تا به دست ما برسد؟ همچنین آیا تاکنون در جریان معضلات و مشکلات این فرایند (پیش از چاپ، حین چاپ و پس از چاپ) قرار گرفته اید؟! گذشته از آن آیا می‌دانید هیچ چاپخانه‌ای در ایران وجود ندارد که به صورت تخصصی فقط قرآن چاپ کند؟

«احمد حاجی‌شریف»، معاون نظارت بر چاپ و نشر قرآن کریمِ سازمان دارالقرآن کریم در گفت‌وگو با «ایبنا» این موضوع را از ابعاد مختلف بررسی می‌کند.

لطفاً توضیح دهید اعتبارات سازمان دارالقرآن کریم چگونه تامین می‌شود؟ 
سازمان دارالقرآن کریم، حوزه تخصصی سازمان تبلیغات اسلامی است که کار نظارت بر چاپ و نشر قرآن کریم را برعهده دارد. در سازمان دارالقرآن کریم، معاونتی با عنوان معاونت چاپ و نشر قرآن کریم وجود دارد؛ هر نشری که بخواهد در کشور قرآن چاپ کند باید به این معاونت بیاید و مجوز چاپ بگیرد. سپس باید قبل از انتشار، قرآن را مجدداً به این معاونت بیاورد تا در صورت تایید، مجوز نشر بگیرد.

معاونت چاپ و نشر قرآن کریم در قبال این فرایند، هیچ‌گونه مبلغی از ناشر دریافت نمی‌کند بلکه برای بررسی چاپ و انتشار هر قرآن و مدیریت این فرایند که بسیار حساس است از حدود 2 میلیون تومان تا بیش از 10 میلیون تومان هزینه می‌شود.

مدتی است بهای قرآن‌های نفیس افزایش یافته‌اند، علت این موضوع چیست؟ 
نبود نظارت جدی از سوی دستگاه‌های مربوطه نظارتی باعث بروز این معضل شده است. من در بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران این موضوع را به صورت مکتوب به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اطلاع دادم.

در نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم سال جاری (بیست و دومین دوره نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم) نیز شاهد چنین موضوعی هستیم؛ متاسفانه در این فضای معنوی شاهدیم که یک قرآن در غرفه‌ای به بهای 30هزار تومان به فروش می‌رسد و همان قرآن (دقیقا همان قرآن) در غرفه‌ای دیگر به بهای 60 هزار تومان به فروش می‌رسد!

مسوولان نظارتی باید به این موضوع به‌ویژه در نمایشگاه‌ها رسیدگی کنند و مانع انتشار و فروش قرآن‌هایی شوند که نه مجوز چاپ دارند و نه مجوز انتشار.

آیا چاپ قرآن افزایش یافته است یا کاهش؟
در طول سه سال گذشته به دلیل گرانی کاغذ و عدم ثبات ارز در کشور، شمارگان قرآن‌ها بیش از 42 درصد کاهش یافته بود اما در سه ماهه نخست سال با ثبات ارز، شاهد افزایش تعداد قرآن‌ها در بازار هستیم.

در چاپ‌های جدید قرآن، چه اندازه توجه و دقت به ترجمه و شکل ظاهری اِعمال می‌شود؟
بدون تردید اگر ناشر یا مترجم دلسوز باشد و برای چاپ و انتشار قرآن به خوبی وقت بگذارند و در چاپ‌های بعدی مصحف شریف تجدیدنظر داشته باشند، هم ترجمه‌های قرآن ارزشمند خواهند شد و هم شکل ظاهری و ویرایش آن‌ها.

یکی از مشکلات اساسی در ترجمه قرآن، ویراستاری غلط آن است. به این معنا که برخی ویراستاران بدون توجه به این موضوع که جابه‌جایی حتی یک ویرگول باعث تغییر معنی کلمه و آیه قرآن می‌شود، به ویراستاری می‌پردازند. باید بیش از پیش به این معضل رسیدگی شود.

مهم‌ترین مشکلی که اکنون در فرایند چاپ قرآن وجود دارد، چیست؟
گرانی کاغذ، فیلم، زینک، مرکب، دستگاه‌های چاپ و در مجموع گرانی مواد اولیه چاپ قرآن از مهم‌ترین مشکلات فرایند چاپ و نشر قرآن کریم به شمار می‌آید. گرانی مواد اولیه باعث می شود مصحف شریف در نهایت با بهای بالا به بازار نشر عرضه شود. البته نبود نظارت از سوی مسوولان بر بهای قرآن کریم از دیگر دلایل بالا رفتن بهای این کتاب شریف است.

آیا چاپخانه‌ای در کشور وجود دارد که به صورت تخصصی فقط قرآن چاپ کند؟
با ابراز تاسف باید بگویم که هیچ چاپخانه‌ای در کشور وجود ندارد که به صورت تخصصی فقط قران چاپ کند! البته ناگفته نماند که «چاپخانه بزرگ قرآن» که در قم مستقر و به سازمان اوقاف و امور خیریه وابسته است، با هدف این که فقط قرآن چاپ کند، راه‌اندازی شد. اما اکنون شاهدیم که این چاپخانه نیز علاوه بر قرآن، کتاب‌های دیگر نیز چاپ می‌کند.

«چاپخانه بزرگ قرآن» به لحاظ امکانات، ظرفیت، رعایت مسایل شرعی و آموزش‌های لازم کاملاً مجهز است. بنابراین، باید تدابیری اندیشیده شود تا چاپ قرآن‌ها فقط از سوی این چاپخانه صورت بگیرد البته در مقابل باید این چاپخانه که تمام امکاناتش دولتی و از بیت‌المال است، قرآن‌ها را با بهای اندک چاپ کند و نباید معادل چاپخانه‌های آزاد از ناشران هزینه بگیرند.

در ایام ماه مبارک رمضان شاهد افزایش انتشار قرآن هستیم اما در طول سال تعداد انتشار آن‌ها کاهش می‌یابد؛ آیا نمی‌شود تمهیداتی اندیشید تا انتشار قرآن در طول سال به یک میزان صورت بگیرد تا هم بازار نشر قرآن با ترافیک کاری مواجه نشود هم زمینه برای نظارت بر کیفیت قرآن‌ها فراهم شود؟
به طور کلی عِرق مذهبی مردم در ماه مبارک رمضان و در ماه محرم بیشتر می‌شود و قرآن بسیار مطالعه می‌کنند. در چنین شرایطی مسلم است که باید تعداد انتشار قرآن در بازار افزایش یابد.

گذشته از همه این مسایل، معتقدم مسوولان فرهنگی باید کاری کنند که قرآن خواندن تبدیل به فرهنگ شود. رسانه ملی ما نباید فقط یک شبکه را به قرآن اختصاص دهد بلکه باید قرآن در همه شبکه‌ها نمود و بروز کند؛ البته این به معنای افراط و تفریط نیست اما ما که خود را شیعه نامیده‌ایم باید قرآن را در لحظه به لحظه‌های زندگی‌مان دخیل بدانیم.

از طرف دیگر صِرف قرآن خواندن، اصل نیست بلکه ما قرآن می‌خوانیم که به مفهوم برسیم و سپس به آن عمل کنیم. امیدوارم این نکته بیش از پیش مورد توجه ما قرار بگیرد.


* درباره این موضوع بیشتر بخوانید:
- گزارش ایبنا از انتشار قرآن‌های نفیس/ از 60هزار تا 2.5 میلیون تومان ( اینجا )
- نظارتی بر قیمت مصحف شریف وجود ندارد/ صدور 14 مجوز برای قرآن‌های نفیس‌ ( اینجا )
- فروش قرآن های نفیس و گران قیمت در نمایشگاه قرآن/  ( گزارش تصویری )