به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) این کتاب به دو زبان فارسی و انگلیسی، بیش از 600 اعلان و پوستر فیلم را پیش روی شما قرار می‌دهد که از میان حدود دو هزار و 600 قطعه برگزیده شده‌اند. در این گزینش، توالی تاریخی رخدادها و نمایش فیلم در ایران، شیوه‌های ترسیم پوستر و نقش و جایگاه خالقشان مقدم بر مضمون فیلم‌ها و پوسترها بوده است. به گفته نویسنده، کوشش شده از همه نقاشان و طراحان گرافیک که پوسترهایشان عرضه شده، اثری در این کتاب باشد.
مسعود مهرابی در زمینه تالیف و گردآوری مجموعه‌هایی اینچنینی، محققی با سابقه است. وی بیش از 15 عنوان کتاب با محوریت تاریخ سینما و در قالب فرهنگ‌نامه‌های مختلف فیلم مستند، سینمای کودک و پوسترفیلم منتشر کرده است.
کتاب «صد و پنج سال اعلان و پوستر فیلم در ایران» ضمن ارائه اسناد و یادگارهایی مغفول مانده و گم شده که بسیاری مخاطبان فیلم به دلایل مختلف مدت‌ها در جستجوی آنها بودند، امکان شناختی جامع و در عین حال روشن را از آثار یک قرن حضور طراحان و گرافیست‌های برجسته ایران درعرصه فیلم، فراهم می‌کند.
مهرابی درباره زمان شروع این پروژه می‌نویسد: «گردآوری و آرشیو کردن پوستر را از سال 1355 و با پوسترهای های کوگونه صادق بریرانی برای برنامه‌های تالار رودکی و پوسترهای حافظ گونه هوشنگ کاظمی برای سازمان جلب سیاحان آغاز کردم. از سال 1358 پوسترهای سینمای به آنها افزود شد.»
نویسنده در مقدمه‌ای مفصل در ابتدای کتاب، با رویکردی تاریخ‌نگارانه و تحلیلی، مقوله پوستر و اعلان فیلم را از اولین نمونه‌های آن که مربوط است به سال‌های 1288 در عکاسخانه روسی‌خان و حتی فیلم‌های بدون اکران عمومی مانند شطرنجِ باد (محمدرضا اصلانی/1355)، تا فیلم‌هایی که در حال حاضر روزهای اکران خود را می‌گذرانند، مانند «امروز» ساخته رضا میرکریمی، نقد و بررسی می‌کند.
وی در مقدمه می‌آورد: «مجموعه پیش رو فقط تاریخ یک قرن گرافیک و روایت تصویری یک قرن سینما در ایران نیست بلکه تاریخ طرد و پذیرش، سکون و تلاطم و افراط و تفریط اجتماعی و فرهنگی یک ملت نیز هست، انبانی است پُر متاع برای اهل تحلیل و تفسیر و گزارش تجربه‌های انسانی یک سرزمین.»
همچنین مهرابی درباره ضرورت مطالعه تاریخ طراحی پوستر فیلم توضیح می‌دهد: «تاریخ پوستر فیلم در ایران، کم از تاریخ سینمایش ندارد؛ فیلم به فیلم، شانه به شانه و همسان. همراه با کژی و کاستی و تقلید، توام با نمونه‌های درخشان و زیبا که امید را تداوم بخشیده‌اند. نشانه‌های حضور پوستر فیلم در سینمای ایران با قدمت تاریخی بیشتر نسبت به تاریخ سینمای ایران – اما مانند آن – زیر دو فصل عمده قبل و بعد از انقلاب اسلامی جای می‌گیرد. دوره اول در پهنه‌ای گسترده‌تر، در قضاوتی دشوار اما منصفانه، مایوس‌کننده و حزن‌انگیز است. هرچند، آنچه ما را به دوره دوم رساند، کورسوی نور همان نمونه‌های امیدوارکننده بود که در این دوره چراغ راه منزل مقصود شدند.»
محمدعلی حدّت و مرتضی ممیز دو نقطه عطف در طراحی پوستر فیلم
این کتاب به «مرتضی ممیز» و «محمدعلی حدت» تقدیم شده است. دو طراحی که به گفته نویسنده از پُر کارترین گرافیست‌های عرصه فیلم بودند. مهرابی درباره محمدعلی حدّت (متولد 1327) می‌گوید: «حدّت از سرآمدان و چهره‌های برجسته این حرفه در ایران است. او طی سه دهه برای حدود 250 فیلم پوستر خلق کرده است. کارش را در اواخر دهه چهل آغاز کرد. قلم توانای او در طراحی و نقاشی چهره و اجرای درست آناتومی بدن انسان، روز به روز بر تعداد سفارش‌دهندگان افزود. حدت در اواخر دهه هفتاد با شروع به کار نسل «فتوشاپ» و رواج پوسترهای کامپیوتری، با این حرفه وداع کرد.»
وی همچنین درباره مرتضی ممیز (متولد 1315) می‌آورد: «کارش را با سَبکی متمایز در زمینه پوستر و پلاکارد، با فیلم بلوچ (مسعود کیمیایی 1351) آغاز کرد و از این زمان به بعد به عنوان گرافیستی ابداع‌کننده و مولف به کارش ادامه داد. پوسترهای او یکی بعد از دیگری از راه رسیدند و بخش عمده تحول پوستر فیلم در ایران را رقم زدند. او و همراهانش؛ فرشید مثقالی و ابراهیم حقیقی، نسلی بودند که هنر طراحی گرافیک مدرن را وارد پوستر فیلم‌ها و دیگر مواد تبلیغاتی و چاپ و نشر کرده و سواد بصری عقب‌مانده مخاطبان را دگرگون کردند و ارتقا بخشیدند.»
پوسترهای بُنجل که به زیور چاپ دیجیتال مزّین شده‌اند!
مسعود مهرابی، نویسنده و گردآورنده این کتاب ضمنِ اِعمال نگاهی گزینشی در انتخاب پوسترهای سینمای امروز ایران، درباره فیلم‌های بعد از دهه 80 می‌نویسد: «در سینمای امروز ایران پوستری وجود ندارد که بدون استفاده از نرم‌افزارهای کامپیوتری خلق شده باشد. هنوز هم بیشترین پوسترهای فیلم‌های ایرانی، کار طراحانی است که دانش آموخته دانشکده هنری هستند و ابزار مدرن دنیای جدید برایشان فرصتی فراهم کرده تا قلمرو رویاپردازی‌شان را وسعت بخشند. اما مانند گذشته، هنوز نابَلدان و ناآموختگانی هستند که گوش به فرمان سفارش‌دهندگانی با سلیقه نازل و نخ‌نما، پوسترهای بُنجل و باسمه‌ای‌شان را به زیور چاپ دیجیتال می‌آرایند و مخاطب ساده‌دل را رنگ می‌کنند.»
وی همچنین به نکته مهمی اشاره می‌کند: « برخلاف دهه 60، روزگاری که پوستر مهمترین وسیله تبلیغ فیلم و سینما بود، امروز به علت‌های گوناگون از جمله گسترش فضاهای مجازی، افزایش رسانه های دیجیتال و معماری هنرگریز شهرها، پوستر چنان مهجور و از نگاه‌ها پنهان مانده که گاهی اولین مواجهه مخاطب با آن، درون سالن سینما است! این یعنی زنگ پایان دورانِ عزیز پوسترهای چاپی.»
مسعود مهرابی متولد 1333 فارغ التحصیل رشته سینما از دانشگاه هنر، به عنوان روزنامه نگار از سال 1349 فعالیت خود را آغاز کرده است. وی اکنون مدیر و صاحب امتیاز ماهنامه سینمایی فیلم، کتاب سینمای ایران و فصلنامه انگلیسی زبان فیلم اینترنشنال است. مهرابی علاوه بر کتابهایی در زمینه طرح و کاریکاتور، کتاب‌های سینمایی زیر را نیز تالیف کرده است: تاریخ سینمای ایران (چاپ اول 1363)، کتابشناسی سینمای ایران ( 1367) فرهنگ فیلم های کودکان و نوجوانان (1368)، فرهنگ فیلم های کوتاه داستانی (1369)، کتاب شناسی سینمای ایران (1370)، پوستر های فیلم (1371)، فرهنگ فیلم های مستند ایران (1375)، کتابشناسی سینمای ایران (1380)، پشت دیوار رویا: سیاحت نامه جشنواره های جهانی (1389).
کتاب «صد و پنچ سال اعلان و پوستر فیلم در ایران» به دو زبان فارسی و انگلیسی، در 538 صفحه مصور و تمام گلاسه در قطع رحلی و جلد گالینگور با شمارگان هزار و 600 نسخه و بهای 195 هزار تومان از سوی موسسه چاپ و نشر نظر، به بازار عرضه شده است.
نظر شما