بیستموپنجم شهریورماه، مصادف با بیست و یکمین سالروز درگذشت سید ابوالقاسم انجوی شیرازی است؛ مردی که با فعالیتهای مستمر خود در طول حیاتش افزون بر انتشار کتاب به قلم خود، مسبب تولید چهارده عنوان کتاب با موضوع فرهنگ مردم شد.
سال 1340 بود که انجوی برای ارتقا سطح اطلاعات مردم از فرهنگ مردم و عامه با کمک علي دشتي و محيط طباطبايي به راديو راه يافت و برنامهاي درباره فرهنگ مردم را پیریزی کرد.
انجوی درابتدای فعالیت خود، اين برنامه را به مدت نیم ساعت در هفته و با نام «احساس و انديشه» اجرا میکرد.
پس از تغییر زیاد عناوین این برنامه، سرانجام اين برنامه با عنوان«سفينه فرهنگ مردم» نام گرفت و در اواخر سه ساعت تمام به آن اختصاص داده شده بود. اين برنامه تا بهار 1358 ادامه داشت تا سرانجام انجوي بازنشسته شد.
انجوی جوان که در جوانیاش فعال سیاسی بود مجلهای انتقادی و سیاسی با نام «آتشبار» انتشار میداد، اما در جریان کودتای سال ۱۳۳۲ دستگیر و به خارک تبعید شد. ثمره آن دوران کتابی با عنوان «تبعیدگاه خارک» شد که شامل خاطرات وی از این دوران است.
«تمثیل و مثل» جزو نخستین کتابهای انجوی است که پس از آن «سفینه غزل» را در سال 1336 از سوی نشر صفیعلی شاه به چاپ رساند. «گل به صنوبر چه کرد؟» شامل قصه های ایرانی و «جشنها و آداب و معتقدات زمستان» را انتشارات امیرکبیر و «ریشههای تاریخی امثال و حکم» را با همکاری انتشارات سنایی منتشر کرد.
سيدابوالقاسم انجوي شيرازي از چهل سالگي به كار گردآوري اسناد و حفظ و نگهداري روايات و ميراث فرهنگي مردم پرداخت. وی مزکزی را بنیان نهاد که محلی برای پژوهشهای فرهنگ عامه بهشمار میآید. عشق انجوی به فرهنگ مردم تا به جایی رسید که منزل شخصی وی در جمال آباد نیاوران پس از مرگش به موزه فرهنگ مردم تبدیل شده است.
خدمات انجوی شیرازی در احیای فرهنگ مردم ایران بهقدری بود که علی دهباشی نود و هفتمین شماره مجله «بخارا» را به این پژوهشگر فرهنگ عامه اختصاص داد و در سال 81 نیز«یادنامه ابوالقاسم انجوی شیرازی» را با یادداشتهای دوستان و نویسندگان به چاپ رساند.
او هرگز ازدواج نکرد اما دوستان زیادی داشته و از آخرین دوستان صادق هدایت بهشمار میآمد و گفته شدهاست که هدایت آخرین کتاب خود با نام «توپ مرواری» را برای نگهداری به او سپرده بود.
انجوی از شیراز تا سوئیس
ابوالقاسم در سال ۱۳۰۰ خورشیدی در شیراز به دنیا آمد. پدرش سید خلیل مشهور به «صدرالعلما» که نسب وی به سیدالاسود طباطبایی می رسد، و مادرش خدیجه کجوری نوه آیتالله حاج شیخ مهدی کجوری مازندرانی بود.
انجوی، دبیرستان را در دبیرستان دارایی تمام کرد. او تا مقطع لیسانس ادامه تحصیل داد، سپس در سال ۱۳۲۹ به سوئیس رفت و تحصیلات خود را در رشته علوم سیاسی و اجتماعی در ژنو تکمیل کرد. بعد از شهریور ۱۳۲۰ و سقوط رضاشاه، انجوی به فعالیتهای سیاسی روی آورد و از حدود سال ۱۳۲۲ نیز فعالیتهای مطبوعاتی خود را آغاز کرد.
نبرد امروز ، دیدار در پاریس
در سال 1323 سردبيري روزنامه «نبرد امروز» را برعهده داشت، در آبان 1325 پس از توقيف روزنامه «نبرد امروز» به سوييس رفت و از آنجا به قصد ديدار هدايت راهي پاريس شد.
انجوي در سال 1326 به تهران بازگشت و اين بار سردبيري مجله « آتشبار » را كه به مديريت ايرج زندپور منتشر ميشد ، عهدهدار شد. او پس از كودتاي 28 مرداد و سپري کردن دوره تبعيد، به كار تاليف روي آورد.
ابوالقاسم انجوی، پس از سالها تلاش برای غنای فرهنگ مردم و معرفی آن به سایرین در بیستم و پنجم شهریورماه سال 1372 درگذشت و در ابنبابویه به خاک سپرده شد.
نظر شما