الگویی برای برنامه‌سازی آیینی
کتاب «آئین برنامه‌سازی درباره زندگی امام رضا (ع)»، سومین تلاش و تجربه از پژوهش برنامه‌ای‌‌ـ‌مناسبتی است. در این اثر سعی شده است تا بر مبنای پژوهشی بینارشته‌ای، گزارش‌های تاریخی در مورد زندگانی امام رضا (ع) مورد بازخوانی قرار گیرد تا زوایای جدید و کمتر گفته شده زندگانی آن حضرت، واکاوی شود. گاهشمار تفصیلی دوران امامت، بازشناسی تاریخی، اجتماعی و فرهنگی شیعه در آن زمان، تلاش برای شناخت فرهنگ رضوی در جامعه ایرانی و ... از محورهایی هستند که بر مبنای این روش پژوهشی، دستمایه ایده‌یابی رسانه‌ای قرار گرفته‌اند. در این کتاب، تلاش شده است فرآیند این روش از پژوهش کاربردی با ایده‌ها تلفیق شود تا اثر حاضر برای پژوهشگران، کارشناسان، برنامه‌سازان و برنامه‌ریزان رسانه‌ای قابل استفاده بهتر و بیشتر باشد.
همچنین نویسنده، ضمن معرفی رویکرد غالب خود با عنوان رویکرد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، محورهایی نظیر «ایده‌های عبادی‌ـ‌عرفانی»، «فرهنگ زیارت»، «سبک زندگی رضوی»، «موضوع‌های ماورائی»، «شخصیت‌شناسی افراد فعال در حوزه رضوی» و «امام رضا (ع) و فرهنگ رضوی از منظر دیگران»، را به عنوان دیگر محورهای پیشنهادی خود معرفی می‌کند که نیازمند پژوهش و برنامه سازی رسانه‌ای هستند.
در بخشی از این کتاب که ناظر به مدیریت فرهنگی امام رضا (ع) و اقداماتش در جامعه شیعی است، به طراحی جشن عید غدیر توسط وی اشاره شده است:
«در روایتی از فیاض ابن محمد توسی آمده است که امام رضا (ع) در یکی از اعیاد غدیر، مردان شیعه را برای احیای سنت روزه روز عید غدیر فراخواند و سپس آنها را برای ضیافت افطاری مفصل به منزل خود دعوت کرد و در عصر همان روز نیز بسته‌های هدایای متنوعی به منازل شیعیان شهر فرستاد و باعث سرور خانواده‌های شیعه شد. امام سپس برای شیعیان سخن‌رانی مفصلی کرد و با یادآوری احیای جشن عید غدیر توسط امیرالمومنین در دوران خلافتش، به شیعیان توصیه اکید کرد که جشن عید غدیر باید مهمترین فرهنگ شاد‌ی‌بخش شیعه شود.» (ص 205)
«آئین برنامه‌سازی درباره زندگی امام رضا (ع)» که حاصل پژوهش «محمد رضایی آدریانی» است، عنوان اثر تازه‌ای از «مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما»ست که با شمارگان هزار و 200 جلد به بهای 120 هزار ریال، تقدیم علاقه‌مندان به این حوزه شده است.
شاخصه‌ها و بایسته‌ها در بستر آسیب‌شناسی تبلیغ دینی
تبلیغ آموزه‌های دینی، بزرگترین رسالتی است که انبیای الهی برعهده داشتند. آنان بدون هیچ خوف و هراس و با بهره‌بردن از روش‌های مختلف کلامی و عملی، این مهم را به انجام رساندند. عالمان دینی نیز در طول قرنها این رسالت را بر دوش داشته‌اند و خطابه و وعظ را وظیفه مهم خود می‌دانستند، اما رشته خطابه، در حوزه‌های علمیه به صورت رسمی و آکادمیک، رونق بایسته را ندارد و متن‌های درسی قابل قبول برای آن در دسترس نیست.
کتاب «تبلیغ دینی، شاخصه‌ها و بایسته‌ها» کوششی است که به طرح دیدگاه‌ها، راه‌کارها، شرایط و اهدافی می‌پردازد که دستمایه‌ای برای ارتقا و به‌روزرسانی تبلیغ دینی به شمار می‌آیند. «جایگاه تبلیغ در قرآن»، «اخلاق و آداب تبلیغ دینی»، «آسیب‌شناسی تبلیغ سنتی»، «آموزش و دانش‌گستری، اصلی‌ترین رسالت وعظ و خطابه»، «نقدی بر مراسم مذهبی بانوان»، «ضرورت ارتقای جایگاه منبر در عصر کنونی»، «نکته‌ها و بایسته‌ها در باب تبلیغ دینی»، «فصاحت و بلاغت در هنر خطابه و منبر»، «عزاداری، شاخص‌ها و بایسته‌ها»، «وعظ و خطابه در مشاوره و تعامل فکری با جوانان» و «اخلاق گفت‌و‌گو در تعامل فکری و تبلیغ چهره به چهره» مهمترین محورهای این کتاب را تشکیل می‌دهند.
نگاه نقادانه نویسنده کتاب و تلاش او برای آسیب‌شناسی تبلیغ دینی و مناسک مذهبی، از نکات بارز این اثر است. به عنوان مثال در بخشی از این کتاب و در مبحث «نقدی بر مراسم مذهبی بانوان» می‌خوانیم:
«روضه‌های زنانه، سفره‌های ختم انعام، حضرت اباالفضل، حضرت رقیه، موسی بن جعفر و دیگر عزیزان آل‌الله می‌گسترانند؛ اطعام‌هایی که به این نیات دارند و توسل‌هایی که مانند حدیث کسا، دعای توسل، ذکر نادعلی و ... گرفته می‌شود؛ زیارت‌هایی مانند زیارت عاشورا، آل‌یاسین و دعاهایی همچون دعای کمیل و ندبه که برگزار می‌شود؛ همه نذرهایی که خانمها دارند و نوعاً به یکی از منسوبین اهل‌بیت (ع) توسل می‌جویند، بیشتر بر محور احساسات و عواطف می‌چرخد. زیارت‌خوانی، توسل جستن، گریه و ابزار احساسات، بیش از آگاهی‌شان به آن بزرگواران است. از این رو مراسم مذهبی و نذرهای بانوان، سهمی در تقویت معرفت، محبت و اطاعت شرکت‌کنندگان ندارد و از آموزش و آگاهی‌بخشی فاصله دارد.» (ص 135)
کتاب «تبلیغ دینی، شاخصه‌ها و بایسته‌ها»، نوشته «حسین شرفی» برای نخستین بار در سال جاری توسط انتشارات «بوستان کتاب» با هزار نسخه به بهای 130 هزار ریال روانه بازار شده است.
نظر شما