به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): در بین کتاب‌های سینمایی اقدام جدّی نسبت به ترجمه و تالیف منابعی که به شکل تخصصی حوزه‌های مختلف سینما را مورد مطالعه قرار داده‌ باشند، کمتر دیده ‌می‌شود. 

بسیاری از کارشناسانی که با ایبنا گفت‌وگو کردند، ضمن اظهار بی‌نیازی از مطالعه به نداشتن برنامه‌ای جدّی و سازمان‌یافته در انجام ترجمه‌ها و حمایت از تالیفات توسط نهادها و متولّیان اصلی این امور اشاره می کنند.

ایرج تقی‌پور تهیه‌کننده سینما، مدرس عکاسی و مترجم کتاب درباره «ویژوآل افکت» که هنور منتشر نشده‌، لزوم آشنایی با مباحث تکنیکی را برای اهالی سینما در همه سطوح حتی بازیگری و نویسندگی یادآور شد و دو اشکال بزرگ در حوزه مباحث سینمایی را محدود بودن ترجمه‌های موجود از کتاب‌ها و مقالاتی که به مباحث جدید بپردازند و نگارش کتاب‌ها و متون درسی و آموزشیِ متعدد برای حوزه سینما دانست. 

وی تاکید کرد: اگرچه در حوزه‌های فیلم‌برداری،تدوین و عکاسی منابعی وجود دارند ولی در حال حاضر در حوزه‌های تولید و مدیریت تولید، طراحی لباس و گریم تقریبا هیچ کتابی وجود ندارد.

عبدلله اسفندیاری از تهیه‌کنندگان و مدیران سینما و تلویزیون در سال‌های گذشته به عدم احساس اهالی حرفه‌ای سینما به مطالعه اشاره کرد و برپایی کلاس‌های فرمایشی و اجباری را هم بی‌تاثیر دانست. وی برخلاف تقی‌پور معتقد بود کتاب‌های تکنیکی و فنی در سینمای ایران کم چاپ نمی‌شوند ولی معضل اینجاست که از آنها به اندازه کافی استفاده نمی‌شود. 

اسفندیاری دلیل این امر را هجوم مشغله‌ها و مسائل مختلفی به سینماگران ایران دانست که مطالعه این مباحث تخصصی را به حاشیه رانده است. وی از بنیاد سینمایی فارابی به عنوان بازوی هدایتی و حمایتی ارشاد یاد کرد و مطالعه نیازهای سینماگران و انتشار منابع و کتاب‌های متناسب با آن نیازها را وظیفه ضروری این ارگان دانست. اسفندیاری در سال‌های 1362 تا 1371 معاون فرهنگی بنیاد سینمای فارابی بوده است.

علیرضا زرین‌دست فیلمبردار پرکار و شناخته‌شده سینما صراحتا اظهار کرد که کتاب‌های تخصصی سینما را که در ایران منتشر می‌شوند دنبال نمی‌کند. وی با اشاره به این‌که تکنولوژی دیجیتال در تصویربرداری، اساسا نیاز ضروری به مطالعه متون تخصصی را کم‌رنگ‌ کرده است، انتشار ترجمه‌های متون تخصصی را در قالب کتاب به دلیل تحولات روز به روز این تکنولوژی‌ها غیر ضروری دانست و بر فراهم کردن بستری برای آموزش و بهره‌مندی از تجربیات اهالی پیشکسوت و برجسته سینمای ایران تاکید کرد.

سعید پوراسماعیلی، فیلمبردار و مدرس فیلمبرداری که در حال حاضر معاونت فرهنگی و آموزشی انجمن سینمای جوانان را بر عهده دارد، نیاز اصلی سینمای ایران را در حوزه کتاب، ترجمه و تالیف منابعی دانست که به زیبایی‌شناسی سینما به شکل تخصصی و نه عامه‌پسند بپردازند. 

وی همچنین با اشاره به این نکته که گاهی از یک کتاب تخصصی چند ترجمه منتشر شده است گفت: این اتفاق در حالی رخ می دهد که کتاب‌های زیادی هستند که هیچ ترجمه‌ای از آنها وجود ندارد. وی همچنین از انتشارات سَمت و سروش به عنوان ناشران فعال در عرصه انتشار کتاب‌های تخصصی یاد کرد که در سال‌های اخیر کاملا این نقش خود را از دست داده‌اند.

حمید خضوعی‌ابیانه، فیلمبردار برجسته سینمای ایران که در کنار ویتوریو استورارو (فیلمبردار ایتالیایی) در پروژه محمد(ص) به کارگردانی مجید مجیدی حضور داشته، به کم‌شدن فعالیت ناشران شناخته‌شده کتاب‌های تخصصی سینما از جمله سروش اشاره کرد و همچنین از کاستی‌ها و نواقص آشکار ترجمه‌های موجود سخن گفت. وی در نهایت کهنه‌شدن سریع کتاب‌های تخصصی را معضل اصلی در سر راه انتشار ترجمه‌ها دانست و هم نظر با پوراسماعیلی، ضعف اصلی فیلم‌های سینمای ایران را به نبود دانش‌کافی در حوزه‌های زیبایی‌شناختی و نه فنی مربوط دانست.
 
ابیانه سینمای ایران را فاقد تجارب شاخصی دانست که بتوانند در تالیف متون تخصصی مورد مثال قرار گیرند. 

فرخ مجیدی فیلمبردار پیشکسوت سینمای ایران و نویسنده کتاب «فیلم و ویدئو در عصر دیجیتال» که چهارمین جایزه کتاب سال سینمای ایران را در بخش گردآوری از آن خود کرد، با اشاره به تفاوتی که نیازهای سینمای ایران با سینمای جهان دارد، ترجمه و انتشار کتاب‌های تخصصی پرفروش دنیا را راه حل مناسبی برای سینمای ایران ندانست. 

مجیدی، تاسف‌بار بودن اوضاع اقتصادی نشر در ایران را دلیل اصلی بی میلی سینماگران به تالیف تجارب و پژوهش های خود دانست و گفت: حق التالیف‌ها در این عرصه هیچ تناسبی با زحمتی که برای تالیف یک کتاب کشیده می‌شود، ندارد و دلیل اصلی بی‌میلی سینماگران به تالیف تجارب و پژوهش‌ها همین نکته است.

وی همچنین در جایگاه یک مدرس فیلم‌برداری، از نبود استقبالی قابل توجه از متون تخصصی، حتی از سوی دانشجویان خبر داد. 

مرتضی پور صمدی، فیلمبردار و عکاس با سابقه سینما از لزوم مطالعات جانبی سخن گفت و محدود ‌شدن مطالعات عوامل فنی سینما را به متون فنی و تخصصی، یک کاستی آشکار دانست که بر کم‌شدن خلاقیت این افراد تاثیر مستقیم خواهد گذاشت.
 
پور صمدی نیز همچون دیگرانی که به تحولات هر روز نوشونده‌ دنیای تکنولوژی‌های سینما اشاره دارند، کهنه‌شدن ترجمه‌ها را مانع اصلی در پیگیری مستمر ترجمه کتاب‌های تخصصی دانست و به همین خاطر به تجمیع دانش‌ها و تخصص‌های مختلف در یک گروه تاکید کرد. به گفته وی سینمای امروز ایران نیاز به فضایی دارد که در آن دیگر مدیر فیلمبرداری دانای کل نبوده و در نتیجه نَه دانش فردی او بلکه همکاری‌اش با متخصصین عرصه‌های مختلف، کیفیت پروژه‌ را تضمین کنند.

ضیا‌الدین دُرّی، کارگردان 61 ساله سینما و تلویزیون ایران با اشاره به ترجمه‌های احمد ضابطی جهرمی به عنوان تنها ترجمه‌های قابل اعتماد برای او، تخصصی‌نبودن ترجمه‌ها را یادآور شد و همچنین به لزوم همراهی انتشار کتاب با تشکیل کلاس‌های مدوّن آموزشی تاکید کرد. 

وی از جایگاه یک کارگردان، با اشاره به اهمیت مسئله دکوپاژ و بی‌اعتنایی کارگردانان سینمای ایران به این امر، نبود منابع کافی در تبیین دکوپاژ به عنوان هنر اصلی یک کارگردان را یاد آور شد. 

درّی همچنین با اشاره به کتاب جدید ویتوریو استورارو (فیلم‌بردار  ایتالیایی) و جایگاه او در سینمای جهان، درباره سینمای ایران گفت: عموما سینمای ما تقلید می‌کند. ما مخترع نیستیم و مصرف‌کننده هستیم، بنابراین چیزی برای تالیف نداریم. 

منیژه حکمت سینماگری که در حوزه‌های مختلف تولید، تهیه و کارگردانی فعالیت داشته و تازه‌ترین فعالیت او تهیه‌کنندگی فیلم «شهرموش‌ها» است، به فاصله طی‌ناشدنی میان ساختارهای تولید و تهیه در سینما ایران با قواعد این فن در سینمای جهان اشاره کرد و از این رو مطالعه ترجمه‌هایی که در این حوزه‌ها منتشر می‌شوند را در شرایط فعلی سینمای ایران بی‌تاثیر دانست. 

وی آشکارترین ضعف‌های فیلم‌های سینمای ایران را به کاستی‌های مربوط به قصه فیلم‌ها دانست و بر ضرورت مطالعات ادبی، روانشناسانه، جامعه‌شناسانه و تاریخی برای سینماگرن ایران بیش از مطالعات فنی و تکنیکی، تاکید کرد. 

جهانگیر الماسی بازیگر شناخته‌شده سینما و تئاتر با اشاره به شمارگان بسیار کمِ کتاب‌های سینمایی، کتاب‌های موجود را پاسخ‌گوی حداکثر یک دهم نیاز سینماگران حرفه‌ای و دانشجویان سینما دانست و نبود دانش تصویری و دیالوگ‌محوربودنِ غالب سریال‌ها و فیلم‌ها را مهمترین کاستی فیلم‌های سینمای ایران دانست. 

وی با اشاره به این‌که فیلم فارسی در جای خود از آن رو که توانسته نیاز جامعه خود را بشناسد، موفق بوده است، ضرورت شناخت نیازهای روز مخاطبان سینما را در تصاحب و بومی‌کردن تکنولوژی‌های وارداتی سینما موثر دانست. الماسی محدودبودن منابع تخصصی در حوزه‌های جامعه‌شناسی و روانشناسی سینما را که تاثیر مستقیم در مخاطب‌شناسی سینما دارد، یاد آور شد و در بخش تالیف، پژوهش‌هایی را که به مکتب‌شناسی و دوره‌شناسی و بدون تمرکز بر اندیشه‌ها یا نظرات فرد خاصی انجام شوند، پیشنهاد کرد. 

متن کامل این گفت‌وگو‌ها را در جدول زیر بخوانید.