به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) آغداشلو درنشست بررسی این کتاب گفت: متاسفانه هنوز نقد و پژوهش در رشته‌های هنری کم است و ضرورت سامان دهی پژوهش و نقد هنری در کشور ما به خوبی احساس می‌شود.
او در ادامه با اشاره به کتاب‌های پژوهشی که در دو دهه اخیر تالیف شده‌اند گفت: خوشنویسی در کشور ما از قدمت دیرینه‌ای برخوردار است، اما پژوهش در این زمینه بسیار کم صورت گرفته و بخشی از پژوهش‌های این حوزه از تالیفات حمید رضا قلیچ خانی به شمار می‌رود.
او سپس با بیان این مطلب که «کتاب سبک‌شناسی خوشنویسی قاجار از اهمیت خاصی برخوردار است و این کتاب را صرفا نمی‌توان سبک‌شناسی عنوان کرد» گفت: «این کتاب امتیازات متعددی دارد که می‌تواند به عنوان یکی از منابع پژوهشی در حوزه خوشنویسی مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال فهرست این کتاب بسیار غنی است. بخش عمده مطالب این کتاب حاصل کشف و شهود‌های هاشمی‌نژاد است و شیوه کار او در این کتاب قابل دفاع و مستند است و می‌توان از آن به عنوان یکی از منابع خوب برای پژوهش درباره خوشنویسی دوره قاجار استفاده کرد.
نباید به همه منابع اعتماد کرد
آغداشلو با اشاره به تجربیات خود در جوانی گفت: من در جوانی به دلیل علاقه‌ای که به پژوهش هنری داشتم با آثار و استادان متعددی روبرو شدم. درابتدا براین باوربودم که تمام گفته‌های این استادان و کتاب‌ها مستند و درست است اما به مرور متوجه شدم که نباید به همه منابع اعتماد کرد. ازاین رو باید به بسیاری از نقل قول‌هایی که درتذکره‌ها مطرح می‌شوند با دیده اغماض نگاه کرد.
این نقاش پیشکسوت با بیان این مطلب که پژوهش و تالیف کتاب هايي چون "سبک‌شناسی خوشنویسی قاجار" دل شیر می‌خواهد گفت: شاید کتاب‌ها متعددی در طول تاریخ درباره هنر و ادبیات نوشته شده باشند، اما بیشتر این آثار قابل اعتنا نیستند چون بیشتر مولفان آن‌ها جانبدارانه با موضوع برخورد کرده‌اند و به دور از تمجید و تعارف درباره موضوع مد نظر سخن نگفته‌اند. همین موضوع از ارزش کار آن‌ها کاسته است.
نداشتن تصویر ایراد کتاب است
غلامحسین امیرخانی نیز در این نشست با بیان این مطلب که در زمینه آموزش و پژوهش خود را شاگرد آیدین آغداشلو می‌داند، گفت: پس از دوره صفویه خوشنویسی در ایران با فراز و فرود متعددی همراه بوده است و مسائل و موضوعات سیاسی بر روند آن تاثیر گذاشته است. نقش استادان خوشنویس برای حفظ و گسترش خوشنویسی با وجود مشکلات موجود انکار ناپذیر است. برخی از خاندان‌ها که خوشنویسی نسل در نسل توسط آن ها ادامه داشته است، نیزسهم بسزایی در حفظ خوشنویسی داشته‌اند.
او در ادامه با بیان این مطلب که هنوز فرصت نکرده کتاب "سبک‌شناسی خوشنویسی قاجار" را مطالعه کند گفت: چون این کتاب از معدود کتاب‌های پژوهشی این حوزه به شمار می‌رود بی‌شک چراغی را پيش روي پژوهشگراني که پس از این می‌خواهند درباره خوشنویسی در عصر قاجار تحقيق کنند، روشن خواهد کرد.
امیرخانی گفت: یکی از معایب اصلی این کتاب نداشتن تصویر است و همین موضوع موجب شده که نویسنده بیشتر به ورطه توصیف بیفتد. او در ادامه به نقد برخی از خوشنویسی‌های که بر روی جلد کتاب‌ها منتشر شده‌اند پرداخت.
حميد رضا قلیچ خانی، پژوهشگر حوزه خوشنویسی و کتاب آرایی هم در سخنان کوتاهی گفت: هاشمی‌نژاد از معدود پژوهشگرانی است که به صورت تمام وقت پژوهش می‌کند و پیش از تالیف این کتاب، مقالات ارزشمندی از او در نشریات منتشر شده است.
این پژوهشگر در ادامه به ذکر برخی ایرادات وارد بر این کتاب پرداخت و گفت: تصویر در این کتاب بسیار کم است و زیرنویس‌ها مطابق تصاویر نوشته نشده‌اند.
سبک های خوشنویسی بر اساس افراد نامگذاری شدند
علی‌رضا هاشمی‌نژاد، مولف کتاب "سبک‌شناسی خوشنویسی قاجار" نیز در این مراسم گفت: این کتاب طبقه‌بندی و تحلیل سبک‌شناسی و زیبایی‌شناسی انواع خطوط رایج در دوران قاجار است که پیش‌تر در هیچ کتابی به آن پرداخته نشده بود.
او افزود: از منظر تاریخی مباحث این کتاب از ابتدای قرن ۱۳ یعنی اوایل دوران حکومت فتحعلی‌شاه تا پایان این قرن، یعنی اوایل دوران سلطنت مظفرالدین میرزا را در بر می‌گیرد. در مواردی که نیاز به بررسی ریشه‌ای بود، به قبل‌تر از آن یعنی خوشنویسی در دوران صفویه هم پرداختم اما با تمام این اوصاف در شیوه کلی تحلیل آثار، تاریخ جایی ندارد و مخاطب در این کتاب با تاریخ خوشنویسی در دوران قاجار روبه‌رو نیست.
هاشمی‌نژاد در ادامه با اشاره به این نکته که در دوران قاجار نه با سبک بلکه با سبک‌های خوشنویسی مواجه هستیم،درباره نامگذاری این سبک‌ها گفت: نامگذاری سبک‌ها هم به نام افراد بوده و هم به نام دوره تاریخی؛ به‌عنوان مثال نام یک سبک در این دوره سبک استاد میرزا محمدرضا کلهر است. استاد کلهر در دوران ناصرالدین شاه می‌زیست اما در دوران ابتدایی قاجار نمی‌توان سبک‌ها را به نام اشخاص گذاشت و من ناچار شدم عنوان سبک در این زمان را دوره اول و دوره دوم بگذارم. اگر من سبک را به نام کلهر نام گذاری می‌کردم بدعت جدیدی در خوشنویسی این دوره گذاشته می‌شد.
این محقق یاد آورشد: شیوه علمی این کتاب در راستای تحلیل خوشنویسی پیش‌تر در هیچ کتاب دیگری کار نشده بود. استاد آیدین آغداشلو زحمت نگارش مقدمه این کتاب را کشید و در آن به این نکته اشاره کرد. البته نقایصی در این کتاب دیده می‌شود که امیدواریم این نقایص در چاپ‌های بعدی برطرف شوند.
او در ادامه با اشاره به کتاب‌های پژوهشی که در دو دهه اخیر تالیف شده‌اند گفت: خوشنویسی در کشور ما از قدمت دیرینه‌ای برخوردار است، اما پژوهش در این زمینه بسیار کم صورت گرفته و بخشی از پژوهش‌های این حوزه از تالیفات حمید رضا قلیچ خانی به شمار می‌رود.
او سپس با بیان این مطلب که «کتاب سبک‌شناسی خوشنویسی قاجار از اهمیت خاصی برخوردار است و این کتاب را صرفا نمی‌توان سبک‌شناسی عنوان کرد» گفت: «این کتاب امتیازات متعددی دارد که می‌تواند به عنوان یکی از منابع پژوهشی در حوزه خوشنویسی مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال فهرست این کتاب بسیار غنی است. بخش عمده مطالب این کتاب حاصل کشف و شهود‌های هاشمی‌نژاد است و شیوه کار او در این کتاب قابل دفاع و مستند است و می‌توان از آن به عنوان یکی از منابع خوب برای پژوهش درباره خوشنویسی دوره قاجار استفاده کرد.
نباید به همه منابع اعتماد کرد
آغداشلو با اشاره به تجربیات خود در جوانی گفت: من در جوانی به دلیل علاقه‌ای که به پژوهش هنری داشتم با آثار و استادان متعددی روبرو شدم. درابتدا براین باوربودم که تمام گفته‌های این استادان و کتاب‌ها مستند و درست است اما به مرور متوجه شدم که نباید به همه منابع اعتماد کرد. ازاین رو باید به بسیاری از نقل قول‌هایی که درتذکره‌ها مطرح می‌شوند با دیده اغماض نگاه کرد.
این نقاش پیشکسوت با بیان این مطلب که پژوهش و تالیف کتاب هايي چون "سبک‌شناسی خوشنویسی قاجار" دل شیر می‌خواهد گفت: شاید کتاب‌ها متعددی در طول تاریخ درباره هنر و ادبیات نوشته شده باشند، اما بیشتر این آثار قابل اعتنا نیستند چون بیشتر مولفان آن‌ها جانبدارانه با موضوع برخورد کرده‌اند و به دور از تمجید و تعارف درباره موضوع مد نظر سخن نگفته‌اند. همین موضوع از ارزش کار آن‌ها کاسته است.
نداشتن تصویر ایراد کتاب است
غلامحسین امیرخانی نیز در این نشست با بیان این مطلب که در زمینه آموزش و پژوهش خود را شاگرد آیدین آغداشلو می‌داند، گفت: پس از دوره صفویه خوشنویسی در ایران با فراز و فرود متعددی همراه بوده است و مسائل و موضوعات سیاسی بر روند آن تاثیر گذاشته است. نقش استادان خوشنویس برای حفظ و گسترش خوشنویسی با وجود مشکلات موجود انکار ناپذیر است. برخی از خاندان‌ها که خوشنویسی نسل در نسل توسط آن ها ادامه داشته است، نیزسهم بسزایی در حفظ خوشنویسی داشته‌اند.
او در ادامه با بیان این مطلب که هنوز فرصت نکرده کتاب "سبک‌شناسی خوشنویسی قاجار" را مطالعه کند گفت: چون این کتاب از معدود کتاب‌های پژوهشی این حوزه به شمار می‌رود بی‌شک چراغی را پيش روي پژوهشگراني که پس از این می‌خواهند درباره خوشنویسی در عصر قاجار تحقيق کنند، روشن خواهد کرد.
امیرخانی گفت: یکی از معایب اصلی این کتاب نداشتن تصویر است و همین موضوع موجب شده که نویسنده بیشتر به ورطه توصیف بیفتد. او در ادامه به نقد برخی از خوشنویسی‌های که بر روی جلد کتاب‌ها منتشر شده‌اند پرداخت.
حميد رضا قلیچ خانی، پژوهشگر حوزه خوشنویسی و کتاب آرایی هم در سخنان کوتاهی گفت: هاشمی‌نژاد از معدود پژوهشگرانی است که به صورت تمام وقت پژوهش می‌کند و پیش از تالیف این کتاب، مقالات ارزشمندی از او در نشریات منتشر شده است.
این پژوهشگر در ادامه به ذکر برخی ایرادات وارد بر این کتاب پرداخت و گفت: تصویر در این کتاب بسیار کم است و زیرنویس‌ها مطابق تصاویر نوشته نشده‌اند.
سبک های خوشنویسی بر اساس افراد نامگذاری شدند
علی‌رضا هاشمی‌نژاد، مولف کتاب "سبک‌شناسی خوشنویسی قاجار" نیز در این مراسم گفت: این کتاب طبقه‌بندی و تحلیل سبک‌شناسی و زیبایی‌شناسی انواع خطوط رایج در دوران قاجار است که پیش‌تر در هیچ کتابی به آن پرداخته نشده بود.
او افزود: از منظر تاریخی مباحث این کتاب از ابتدای قرن ۱۳ یعنی اوایل دوران حکومت فتحعلی‌شاه تا پایان این قرن، یعنی اوایل دوران سلطنت مظفرالدین میرزا را در بر می‌گیرد. در مواردی که نیاز به بررسی ریشه‌ای بود، به قبل‌تر از آن یعنی خوشنویسی در دوران صفویه هم پرداختم اما با تمام این اوصاف در شیوه کلی تحلیل آثار، تاریخ جایی ندارد و مخاطب در این کتاب با تاریخ خوشنویسی در دوران قاجار روبه‌رو نیست.
هاشمی‌نژاد در ادامه با اشاره به این نکته که در دوران قاجار نه با سبک بلکه با سبک‌های خوشنویسی مواجه هستیم،درباره نامگذاری این سبک‌ها گفت: نامگذاری سبک‌ها هم به نام افراد بوده و هم به نام دوره تاریخی؛ به‌عنوان مثال نام یک سبک در این دوره سبک استاد میرزا محمدرضا کلهر است. استاد کلهر در دوران ناصرالدین شاه می‌زیست اما در دوران ابتدایی قاجار نمی‌توان سبک‌ها را به نام اشخاص گذاشت و من ناچار شدم عنوان سبک در این زمان را دوره اول و دوره دوم بگذارم. اگر من سبک را به نام کلهر نام گذاری می‌کردم بدعت جدیدی در خوشنویسی این دوره گذاشته می‌شد.
این محقق یاد آورشد: شیوه علمی این کتاب در راستای تحلیل خوشنویسی پیش‌تر در هیچ کتاب دیگری کار نشده بود. استاد آیدین آغداشلو زحمت نگارش مقدمه این کتاب را کشید و در آن به این نکته اشاره کرد. البته نقایصی در این کتاب دیده می‌شود که امیدواریم این نقایص در چاپ‌های بعدی برطرف شوند.
نظر شما