به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) کتاب «نقد و بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» با هدف بیان جنبه‌های مختلف نظری و عملی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و تقویت ادبیات نقد و بررسی سیاست خارجی در کشور نوشته شده و گامی برای فراهم‌ کردن زمینه‌های لازم برای رسیدن به دیپلماسی پویاتر در عرصه سیاست خارجی است.  

چنان که نویسنده در مقدمه این کتاب می‌نویسد: «در مجموع آنچه در محورهای مورد بحث مطالعه سیاست خارجی ایران بیان شده است می‌تواند جنبه‌های مختلف نظری و عملی سیاست خارجی را در برگیرد و ادبیات نقد و بررسی سیاست خارجی کشور را تقویت کند و آنچه در قالب نشست‌های علمی طرح شده است، معطوف به نگاه همه‌جانبه به قوت‌ها و ضعف‌های سیاست خارجی به منظور شناخت هرچه بیشتر محیط نظری و عملیاتی سیاست خارجی ایران است و این آگاهی می‌تواند بسترساز حرکت به سمت دیپلماسی پویاتر و راهکارهای رسیدن نیل به آن باشد.»
 
در پشت جلد این کتاب نیز نوشته شده است: «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در طول حیات خود با مسایل و روندهای متفاوتی مواجه بوده و برای دستیابی به اهداف و منافع خویش راهبردها، سیاست‌ها و مواضع متعددی را اتخاذ نموده است. مسئله امنیت و توازن قدرت منطقه‌ای، بحران فلسطین، نحوه تعامل با قدرت‌های بزرگ، جهانی‌شدن و اهمیت‌یافتن فرهنگ و دیپلماسی فرهنگی از جمله مسایل و موضوع‌هایی است که ایران اسلامی با آنها روبه‌رو بوده است و اثر حاضر که شامل مقاله‌ها و نشست‌های علمی است به نقد و بررسی دیدگاه‌ها و مواضع ایران در رویارویی با این مسائل در سه دهه گذشته می‌پردازد و دستاوردها و چالش‌های فراروی را بازگو می‌نماید.»
 
این کتاب در دو بخش «مقالات» و «نشست‌ها و گفتگوها» تنظیم شده است. در بخش نخست این کتاب، مقالاتی با عناوین «تحلیلی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» نوشته محمد ستوه آرانی (استادیار دانشگاه باقرالعلوم) و «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مناسبات با قدرت‌های بزرگ» تالیف رجبعلی اسفندیار (عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی) منعکس شده است.

در بخش دوم این کتاب نیز نشست‌هایی با عناوین «تحلیلی بر الگوهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» با سخنرانی منوچهر محمدی (عضو هیات علمی دانشگاه تهران)، «سیاست خارجی ایران درباره فلسطین» با سخنان ابراهیم متقی (دانشیار گره علوم سیاسی دانشگاه تهران) و «راهبردهای امنیت منطقه‌ای در سیاست خارجی ایران» از سید محمدکاظم سجادپور (عضو هیات علمی دانشکده وزارت امور خارجه) آمده است.

 «نقد و بررسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران» با سخنان عباس ملکی (عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف) و «بررسی دستاوردها و چالش‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» از سعید تائب (پژوهشگر روابط بین‌الملل) نیز برخی دیگر از نشست‌هایی است که در بخش دوم کتاب به آنها اشاره شده است.
 
در بخشی از این کتاب در مطلبی که رجبعلی اسفندیار، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی نوشته، می‌خوانیم: «یکی از پایگاه‌هایی که پس از جنگ دوم جهانی بین اروپا و آمریکا دست به دست شد، خاورمیانه بود. ایران نیز که بخش مهمی از خاورمیانه است، از همان روز، موضوع دست به دست شدن قدرت‌های بزرگ قرار گرفت. همسایگی اتحاد جماهیر شوروی با ایران و اندیشه کهن دستیابی به آب‌های گرم خلیج فارس، مستمسک رقابت دو ابر قدرت بزرگ در ایران بود. انقلاب اسلامی ایران در چارچوب ضدیت با غرب، به ویژه آمریکا آغاز گردید. با شروع انقلاب و تحقق حکومت اسلامی در سال 1357، بر جهان مسلم گردید که ایران نمی‌خواهد بیش از این در اردوگاه غرب باقی بماند. حرکات ضدآمریکایی و ضدغربی انقلابیون، مانند برچیدن شنودهای آمریکا، اخراج مستشاران غربی، اخراج تجار و سرمایه‌داران غربی از کشور و اقداماتی شبیه آن، حکایت از آن داشت که ایران نمی‌خواهد در چارچوب اقتدار آمریکا عمل کند.»


انقلاب اسلامی علیه کل نظام حاکم حرکت کرد و توانست در طول سی‌سال پیش برود. تکیه‌گاه آن هم ملت‌ها بودند و از این طریق توانست قدرت جدیدی را تعریف کند که با قدرت‌های قبلی متفاوت بود. در قدرت‌های قبلی دوره‌ای بود به نام دوره معادله موزانه وحشت؛ به این معنا که آمریکایی‌ها یازده مرتبه و روس‌ها هشت مرتبه توانستند دنیا را با خاک یکسان کنند و می‌گفتند هنوز موازنه برقرار نشده است. انقلاب اسلامی همه این معادلات را به هم زد و گفت قدرت دیگری هم هست؛ همان قدرت که ملتی با دست خالی می‌تواند در مقابل رژیمی که تا دندان مسلح است، همه قدرت‌های جهانی از آن حمایت می‌کنند، قدرت اقتصادی و نظامی دارد و دارای حمایت‌های بین‌المللی است، بایستد و آن قدرت نرم‌افزاری است. بنابراین واقعیت این است  که به تدریج سیستم دیگری در مقابل نظام‌های سلطه شکل گرفت که بنده آن را پارادایم برخورد با سلطه ناگذاری می‌کنم.» (صفحه 82)
 
چاپ نخست کتاب «نقد و بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» نوشته محمد ستوده و جمعی از پژوهشگران، در 228 صفحه، شمارگان یک هزار و 400 نسخه و بهای 12 هزار و 500 نسخه از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی چاپ و منتشر شده است.