حاج عباس عطارد، شخصیتی فرهنگی و دبیر بازنشسته آموزش و پرورش از همان روز نخست در این کتابفروشی حضور داشته و در این 34 سال با عشق و تعهد، رسالت خود را انجام داده است. به شهر ری، جایی نزدیک حرم حضرت عبدالعظیم (ع) رفتیم و از نزدیک با وی به گفت‌وگو نشستیم.
در این منطقه شما را به عنوان شخصیتی فرهنگی و ادب‌دوست می‌شناسند. علاوه بر کتابفروشی، چه مسئولیت‌های دیگری داشته‌اید؟
بنده معلم بازنشسته آموزش و پرورش هستم. سال 1353 به استخدام آموزش و پرورش درآمدم. یک سال معلم مقطع دبستان و 10 سال دبیر زبان انگلیسی مقطع راهنمایی بودم و حدود 20 سال به دانش‌آموزان دبیرستان درس ادبیات فارسی آموختم.
این کتابفروشی با چه هدفی تاسیس شد و ابتدا چه کتاب‌هایی عرضه می‌کردید؟
در سال 1360 با هدف تقویت توان فرهنگی مردم این منطقه، «کتابفروشی انجمن اسلامی معلمان شهرری» تأسیس شد. در آن زمان از سازمان تبلیغات اسلامی، انتشارات صدرا، خانه کتاب، جامعه مدرسین و برخی ناشران مانند حافظ نوین به صورت خصوصی کتاب خریداری می‌کردیم. در ابتدا کتابهای استاد مطهری، شهید بهشتی، شهید دستغیب و آثاری که با موضوع تعلیم و تربیت نوشته می‌شد، به فروش می‌رساندیم که با گذشت زمان، دامنه این آثار گسترش یافت به گونه‌ای که در حال حاضر نزدیک به 6 هزار عنوان کتاب با موضوع‌های روانشناسی، جامعه‌شناسی، کمک درسی، تعلیم و تربیت، انواع کتابهای مذهبی و علمی، داستان‌های کودک، تاریخ، ادبیات کهن و امروز و ... را در این عرضه می‌کنیم. اگر گاهی از آوردن برخی عناوین معذور هستیم، دلیل آن کمبود فضا برای نگهداری کتاب‌هاست.
با توجه به سابقه فعالیت این کتابفروشی و همجواری آن با حرم حضرت عبدالعظیم (ع) که محل رفت و آمد شخصیت‌های بزرگی بوده است، چه افراد شاخصی از اینجا بازدید کرده‌اند؟
شهید رجایی اغلب در کانون «سمیه» سخنرانی می‌کرد و گاهی به کتابفروشی ما هم می‌آمد. شهید بهشتی، شهید باهنر، آیت‌الله مجتهد شبستری و محمدعلی پرورش (دومین وزیر آموزش و پرورش) از جمله شخصیت‌های برجسته‌ای بودند که بیشتر به دلیل ارتباط‌های تشکیلاتی که با آنها داشتیم، به کتابفروشی ما سر زده‌اند.
بی‌شک زایران حرم حضرت عبدالعظیم(ع) بیشترین مخاطبان شما را تشکیل می‌دهند. در انتخاب کتاب‌هایتان تا چه میزان نیازسنجی می‌کنید و کتاب‌هایی که مدنظر زائران است، سفارش می‌دهید؟
اگر یک مشتری کتابی بخواهد و در انبار ما موجود نباشد، عنوان آن را یادداشت می‌کنیم و اثر مورد نظر را خریداری خواهیم کرد. از آن‌جایی که چندین سال است در این مکان فعالیت می‌کنیم، معمولا نیاز زائران را می‌شناسیم و حدود 70 درصد کتابهای موردتوجه‌شان را داریم. آثاری نظیر توضیح المسائل، قرآن و آموزش قرآن و کتابهای تفسیر بیشتر مورد توجه زائران است. از کتابهای علمی و کودکان هم استقبال خوبی می‌کنند.
آمار فروش کتاب‌هایتان در چه روزهایی از سال بالاتر است؟
شهر ری به عنوان شهری زیارتی، معمولا روزهای پنجشنبه و جمعه شلوغ می‌شود. ایام تعطیل مانند عید نوروز و برخی ماه‌های قمری مثل محرم، صفر و به‌ویژه ماه رمضان فروش ما حدود 40 درصد افزایش پیدا می‌کند.
کدام‌یک از کتاب‌هایتان بیشتر به فروش می‌رسند؟
بنده مدیر انتشارات «عفت» هم هستم و در این فروشگاه، آثارمان را هم به فروش می‌رسانیم. کتابهای قرآن خصوصا آنهایی که خودمان چاپ می‌کنیم، در ردیف پرفروش‌ترین‌هایمان قرار دارند. زیرا هم با خط درشت چاپ می‌شوند و هم از نظر شکل ظاهر و کتاب‌سازی مانند صحافی، تذهیب صفحه اول و آخر، رنگ صفحه، جنس کاغذ و ... هم منحصربه‌فرد و کم‌نظیرند. تاکنون حدود 100 عنوان کتاب منتشر کرده‌ایم. برخی از این آثار به چاپ پنجم هم رسیده است. شمارگانمان از پنج هزار نسخه شروع می‌شود و گاهی به 20 هزار نسخه هم می‌رسد. این کتابفروشی به مثابه مرکزی است که مردم این حوالی، بیشتر کتاب‌هایشان را از اینجا تهیه می‌کنند.
رمز پایداری و ثبات این کتابفروشی در بازار پر فراز و فرود نشر چیست؟
مردم، اینجا را از خودشان می‌دانند و ما در این زمینه موفق بوده‌ایم. بیشتر کسانی که به کتابفروشی ما می‌آیند، از نظر فکری افراد ارزشمندی هستند که برخی از آنها مانند مرحوم امیر عزیزی ــ معلم هنر ــ و شادروان حاج قاسم اکبری در پایه‌گذاری آن کمک هم کرده‌اند.
ما پرتوان و پرانرژی در این زمینه فعالیت می‌کنیم زیرا مردم را دوست خود می‌دانیم و در قیمت‌های کتاب دست نمی‌زنیم. شاید در دورانی که قیمت کتاب افزایش زیادی پیدا کرد، می‌توانستیم با تغییر قیمت‌ها، یک میلیارد تومان سود مالی ببریم اما به قیمت کتاب‌هایی که از ناشران خریداری می‌کنیم، دست نبردیم. به همین دلیل استقبال از کتاب‌هایمان بالاست و فروش خوبی داریم؛ بنابراین ضرر نخواهیم کرد.
برکت‌های این کتابفروشی را تا چه میزان مرهون وجود مقدس حضرت عبدالعظیم (ع) می‌دانید؟
سالانه حدود 30 میلیون نفر زائر حرم حضرت عبدالعظیم (ع) هستند. علاوه بر سود مالی برای مکان‌های اقتصادی، برکات معنوی این انسان‌های پاک و عرفانی، به ما و مردم این شهر هم می‌رسد.
با توجه به حجم انبوه زائران، آیا فضای فعلی کتابفروشی به نیاز مشتریان پاسخ می‌دهد؟
شهر ری، قبله تهران است و از قابلیت‌های بالایی برخوردار است. ما در اینجا نیاز به فروشگاهی در حدود 500 متر و چند طبقه داریم که بتواند امکانات فکری و فرهنگی را به زایران و کل مردم شهر برساند.
در پی گران شدن قیمت کاغذ در سالهای اخیر، ناشران با مشکلات اقتصادی بسیاری مواجه شده‌اند. اگرچه ماه‌هاست قیمت کاغذ در بازار ثبات پیدا کرده است اما مردم هم‌چنان به دلیل قیمت بالای کتاب، توانایی خرید ندارند. به نظر شما دولت در این زمینه چه تمهیداتی باید بیندیشد؟
گرانی، خواه یا ناخواه همان‌طور که در زندگی افراد تأثیر گذار است، در کار چاپ و نشر هم بی‌تأثیر نیست. تولید کتاب نیاز به سرمایه‌ای نزدیک به 100 میلیون تومان دارد. اگر یک ناشر خصوصی سه کتاب چاپ کند، سرمایه‌اش تمام می‌شود. در گذشته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به ناشران کاغذ می‌داد و به آنها کمک می‌کرد. باید توان خرید مردم را بالا برد. اگر کتاب قیمت مناسبی داشته باشد، مردم به سمت خرید آن کشیده می‌شوند. برای مثال، قیمت کتاب شرح مثنوی معنوی حدود 300 هزار تومان و یا تفسیرهای قرآن 500 هزار تومان است. با این وضعیت محققان ما چگونه می‌توانند مطالعه کنند؟ اگر می‌خواهیم کشور فرهنگی داشته باشیم، باید روی کتاب سرمایه‌گذاری کنیم. بسیاری از بچه‌های امروزی استعدادهای خوبی دارند که باید ذهن و فکر، ایمان، سبک زندگی و آینده آنها را با کتاب بسازیم.
شما به کسی توصیه می‌کنید که مجوز انتشارات بگیرد و در این زمینه فعالیت کند؟
اگر کسی می‌خواهد وارد حوزه نشر شود اول باید مکان و سرمایه داشته باشد و از طرف دیگر جنبه سودآوری این حرفه را در نظر نگیرد. این کار سود شرافتمندانه دارد اما کسی با کتاب پولدار نمی‌شود. این کتابفروشی به انجمن اسلامی معلمان وابسته است و به‌صورت خصوصی نمی‌توان آن را اداره کرد زیرا به سرمایه کلانی نیاز دارد و معمولا آنهایی که قدرت مالی دارند در حوزه کتاب سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. کتاب سود معقول دارد و مانند طلافروشی، موادغذایی، لباس‌فروشی و ... نیست. همچنین جزو کالاهای سرمایه‌ای هم قرار نمی‌گیرد که هر زمان اراده کنیم به پول تبدیل شود.
جلو در ورودی کتابفروشی، صندوقی برای کمک علمی به دانش‌آموزان بی‌بضاعت قرار داده‌اید. این کمک‌ها چگونه به دست دانش‌آموزان می‌رسد؟
هر ساله نزدیک به 20 میلیون تومان پول توسط مردم در این صندوق ریخته می‌شود. ما آن را به بن کتاب تبدیل می‌کنیم و به مسئولان مدارس می‌دهیم تا بین دانش‌آموزانی که معدل بالای 17 دارند، تقسیم کنند. در کنار، آن کتابهای کمک درسی را با تخفیف ویژه به دانش‌آموزان می‌فروشیم.
خودتان کار قلمی می‌کنید؟
در حال نگارش «شرح اصطلاحات عرفانی حافظ» و «دعا در قرآن» هستم و امیدوارم بتوانم آنها را تا دو سال دیگر به چاپ برسانم.
نظرات