بهاءالدین خرمشاهی گفت: به گمانم برای پاسخ دادن به این پرسش که «چرا خطه خراسان ادیب‌پرور است؟» لازم است دلایل بوم‌شناسی، جغرافی‌شناسی، تاریخی و سیاسی و قوم‌شناسی و مردم‌شناسی و چندین دانش گوناگون را به کار گرفت... البته اگر بخواهیم به همان دقتی که برای انتخاب پرسش به خرج داده شده، برسیم، باید نگاهی هوشمندانه و هنرشناسانه به دیگر سرزمین‌های کشورمان نیز داشته باشیم.
وی افزود: خراسانی که از آن صحبت می‌کنیم خراسان بزرگ بوده، یعنی بخش عظیمی از آنچه امروزه به آن آسیای مرکزی یا آسیای میانه می‌گویند، شامل خراسان می‌شد. خراسان تنها استانی است که به سه استان تقسیم شده. خیلی از استان‌های قدیمی ما که از وسعت برخوردار بودند، حداکثر به دو استان تقسیم شده‌اند، ولی تنها یک مورد داریم که آن را به سه استان تقسیم کرده‌ایم و آن هم خراسان است.
نویسنده کتاب «ذهن و ربان حافظ» ادامه داد: خراسان تاریخی کهن و جغرافیایی حاصلخیزی دارد. اگر شمال شرقی کشورمان یعنی خراسان را با جنوب شرقی کشورمان مقایسه کنیم، درخواهیم یافت که تفاوت‌های اقلیمی فراوانی دارند. طبعاً این ویژگی‌ها بر ادبیات تأثیر مستقیم می‌گذارد. همین که جایی آبادی بیشتری داشته باشد، روی اقیلم آن‌جا تأثیر می‌گذارد و ادبیاتش هم به تبع آن متفاوت خواهد بود. مثلاً رود هامون امروز مشکل پیدا کرده است. رود هیرمند که افغانی‌ها به آن «هلمند» می‌گویند، زمانی نصف آبش به ایران می‌رسید اما در حال حاضر این رود جانی ندارد.
غلامحسین ابراهیمی دینانی نیز گفت: زبان خراسان زبان فارسی و زبان ما نیز زبان خراسان و زبان ایران هم زبان خراسان است. در واقع این زبان در بخارا احیا شده است و خراسان بزرگ، یعنی ایران، و ایران آن زمان را نیز با خراسان می‌شناختند. به گمانم همه جای ایران ادبا و حکمای بزرگی داشته اما به دلیل این‌که خاک خراسان گسترده بوده و حدود نصف خاک ایران را خراسان تشکیل می‌داده، طبعاً حکمای بیشتری نسبت به دیگر نقاط ایران دارد.
مولف کتاب «حافظ معنوی» افزود: خراسان قدیم از مشهد بود تا قزاقستان، تا کوه‌های کولی‌کش. زبانش هم زبان فارسی است و چندان هم از گزند اعراب دور نمانده یا بهتر آن است بگوییم خوشبختانه کل زبان فارسی از گزند اعراب دور نمانده است.
وی ادامه داد: تاجیکستان و افغانستان و ازبکستان و قزاقستان و «بیرون» جزو خاک خراسان بزرگ به حساب می‌آمد و خراسان به مشهد و نیشابور ختم نمی‌شد. زبان خراسان نیز همان زبان فارسی است و زبان ما همان زبان بخاراست، بنابراین نباید تفاوت لهجه‌ها را به پای زبان‌ها بنویسم.
این استاد فلسفه درباره سبک خراسانی توضیح داد: البته اگر بخواهیم درباره سبک خراسانی صحبت کنیم باید سراغ شعر برویم و در نثر ردی مشخص از سبک خراسان دیده نمی‌شود. سبک خراسانی هم سبکی مانند سبک هندی(سبک اصفهانی) است. اصفهان سبکی داشته و آن‌جا نیز سبکی داشته و بیشتر به فخامت لفظ آن را می‌شناسیم. به طور مثال سبک هندی بیشتر پیچیدگی‌های مضمون دارد. در هر حال معتقدم نباید خراسان را از ایران جدا کنیم و باید بگوییم زبان و شعر خراسان، زبان و شعر ایران است.
شهریور ماه 93 احمد بیگدلی نویسنده اصفهانی نیز درگذشت.
در جدول زیر می توانید گفت‌گوهای ایبنا را در شهریور 93 بخوانید.
| نام پدیدآورندگان | جملات کلیدی | لینک مطلب | |
| 1 | محمدجعفر یاحقی | خراسان به دلیل داد و ستد اندیشه‌ها مرکز تمدن اسلامی و ایرانی بود | اینجا |
| 2 | ابراهیم خدایار | نخستین ترجمه قرآن به فتوای علمای ماوراءالنهر صورت گرفت | اینجا |
| 3 | مهدی محقق | خراسان در قرن نوزدهم فیلسوفی مانند سارتر و هادگر داشت | اینجا |
| 4 | احمد شاکری | داستانم را بر اساس اعتقاداتم و اندیشه نجیب کورم می‌نویسم | اینجا |
| 5 | محمدحسین جعفریان | خراسان پایتخت شعر فارسی است | اینجا |
| 6 | عبدالجواد موسوی | حافظه تاریخ ادیب دوست بودن خراسان را فراموش نمی‌کنم | اینجا |
| 7 | نصرالله امامی | پیشینه ادبیات خراسان به پیش از اسلام می رسد | اینجا |
| 8 | صابر خراسانی | حضور امام رضا(ع) دلیل گسترش شعر آینی/حضور رهبر انقلاب در انجمن‌های شعر خراسان | اینجا |
| 9 | بهاءالدین خرمشاهی | نقش مزار مطهر حضرت رضا(ع) در کتابخانه هزار ساله آستان قدس و اقتصاد خراسان در ادیب‌پروری | اینجا |
| 10 | غلامحسین ابراهیمی دینانی | نباید میان زبان خراسانی و زبان ایرانی تقاوت قائل شد/مردم بخارا حق ندارند فارسی صحبت کنند | اینجا |
| 11 | مصطفی محدثی خراسانی | فارسی مردم خراسان به سرچشمه‌های فرهنگی این زبان نزدیک‌تر است | اینجا |
| 12 | عباس پژمان | امیدوارم اوضاع نشر رو به تحول باشد | اینجا |
| 13 | علی اشرف صادقی | حافظ و سعدی هم به زبان فارسی خراسان شعر می‌گفتند | اینجا |
| 14 | اصغر دادبه | خاک در ادیب‌پرور بودن یک خه تأثیری ندارد | اینجا |
| 15 | احمد بیگدلی | آل‌احمد بنیان‌گذار رئالیسم سنتی است | اینجا |
| 16 | حسن اصغری | آخرین داستان‌های آل‌احمد تسل او را به نثر فارسی نشان می‌دهد | اینجا |
| 17 | جلال خالقی مطلق | کمتر نقد عالمانه وجود دارد که کاه را از گندم جدا کند | اینجا |
| 18 | عبدالحسین فرزاد | رواج ضد کتاب‌ها جامعه را از خرد تهی می‌کند | اینجا |
| 19 | سید هادی بهجت تبریزی | اختلا مالی بنیاد شهریار سبب شد تصمیم جدیدی بگیریم/اساسنامه‌ای شفا نوشته می‌شود | اینجا |
| 20 | علی باباچاهی | اقتصاد نشر یک شبه حل نمی‌شود/هر پیشنهادی مستلزم امکان وجود تحقیق عینی ات | اینجا |
| 21 | علیرضا قزوه | مردم برای کتاب مانند سینما و استخر هزینه کنند | اینجا |
| 22 | حسن ذوالفقاری | ایران زمین باید به پروردن «زرین‌کوب» افتخار کند | اینجا |
| 23 | قربان ولیئی | شهریار حلقه اتصال پیشنهاد نیما و ادبیات کلاسیک است | اینجا |
| 24 | رضا اسماعیلی | صدا و سیما وقت مرده را برای کتاب می‌گذارد | اینجا |
| 25 | غزل تاجبخش | در دوان قدیمی شهریار شعرهای هست که قابل چاپ نیست | اینجا |
| 26 | حسین اسرافیلی | تلاش هریار برای ورود واژگان جدید به غزل شجاعانه بود/درستی انتخاب روز شعر و ادب | اینجا |
| 27 | منصور اوجی | عده‌ای برا دولت کری می‌خوانند/چرا اقلیتی هر کاری دلش می‌خواهد می‌تواند بکند؟ | اینجا |
| 28 | قاسمعلی فراست | بیگدلی مانند سیمین و جلال زنده است | اینجا |
| 29 | اسماعیل امینی | برخی کتاب های درسی را ملک پدری خود می‌دانند | اینجا |
| 30 | اکبر اکسیر | طنز زبان راستین هر جامعه توسعه یافته است | اینجا |
| 31 | عبدالجبار کاکایی | متأسفانه از نقد با رویکرد سیاسی برای تخریب استفاده می‌کنند/برخی رسانه‌ها دنبال سهم‌خواهی هستند | اینجا |
| 32 | کاظم سادات اشکوری | رئیس جمهوری مقابل جریان حذف اندیشه و آثار نخبگان بایستد | اینجا |
نظر شما