خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)ـ محمد آسیابانی: «از سینما تِک پاریس تا کانون فیلم تهران: رو در رو با فرخ غفاری» دومین کتاب در حوزه تاریح شفاهی سینمای ایران است که پرویز جاهد، مترجم، منتقد سینما و مستندساز، در سفر تحصیلی خود به انگلستان به جهت اخذ مدرک دکترای سینما، برای مخاطبان فارسی‌زبان به ارمغان آورد. فرخ غفاری هرچند که کارهای ماندگاری را در حوزه‌های فیلمسازی و پژوهش درباره سینمای ایران انجام داد، اما متاسفانه در دهه‌های اخیر فراموش و نقش مهم او در تاریخ سینمای ایران نادیده گرفته شد.

جاهد قصد داشت که تز دکترایش را درباره فیلم‌های ابراهیم گلستان، فرخ غفاری، فریدون رهنما و آربی آوانسیان و نقش آنها در شکل‌گیری جریان موج نوی سینمای ایران، بنویسد. نبودن منابع مکتوب باعث شد تا جاهد سراغ گفت‌وگوی مستقیم با این چهره‌ها رفته و ماحصل این گفت‌وگوها را در قالب کتاب منتشر کند.

نخستین کتاب جاهد در این موضوع «نوشتن با دوربین؛ رو در رو با ابراهیم گلستان» بود که برای نخستین بار در سال 1384 از سوی انتشارات اختران روانه کتابفروشی‌ها شد و مورد استقبال بسیار مخاطبان و علاقه‌مندان به سینما و ادبیات ایران قرار گرفت.

چرا فرخ غفاری مهم است؟
فرخ غفاری (درگذشته در سال 1385) نیز یکی از نام‌های مهم در تاریخ سینمای ایران است. وی یکی از کارگردانانی است که با ساخت فیلم «شب قوزی» در 1343، در ردیف یکی از نخستین فیلمسازان موج نوی سینمای ایران قرار گرفت. غفاری همچنین نخستین کسی است که به جمع آوری و ثبت و ضبط اسناد مربوط به تاریخ سینمای ایران اقدام کرد.

اما مهم‌ترین دلیل اهمیت غفاری در تاریخ سینمای ایران تاسیس کانون ملی فیلم در تهران است. این کانون که بعدها به فیلمخانه ملی ایران تغییر نام داد، سهم زیادی در آشنایی فیلمسازان، منتقدان، علاقه‌مندان و دیگر اهالی سینما در آن روزها، با فیلم‌های شاخص و فاخر جریان‌های سینمایی در سطح جهان داشت.

غفاری در کانون فیلم با کمک ابراهیم گلستان، فیلم‌های شاخصی چون «مهر هفتم» اثر اینگمار برگمان، فیلمساز شهیر سوئدی، «هملت» و «هنری پنجم» هر دو اثر لارنس الیویه، فیلمساز انگلیسی و... را به نمایش گذاشت. این اقدامات نشان‌ دهنده اهمیت بسیار غفاری در تاریخ سینمای ایران و لزوم پژوهش درباره زندگی هنری اوست. با تمام این اوصاف اما «از سینما تِک پاریس تا کانون فیلم تهران» نخستین کتاب منتشر شده درباره غفاری است و پیش از این هیچ تحقیق و پژوهشی درباره وی انجام نشده بود.

ایده گفت‌وگو با غفاری از کجا آمد؟
به باور بسیاری از منتقدان کتاب «نوشتن با دوربین» یکی از بهترین و مهم‌ترین کتاب‌های تاریخ شفاهی سینمای ایران است. ابراهیم گلستان با نقد گزنده‌اش در این کتاب بسیاری از مسائل مهم و نقاط عطف تاریخ سینمای ایران را برای مخاطبان روایت کرد.

یکی از سوالاتی که جاهد در کتاب «نوشتن با دوربین» از گلستان پرسید، نظرش درباره فرخ غفاری و تاسیس کانون ملی فیلم بود. گلستان در پاسخ بیان می‌کند که خدمت فرخ غفاری به سینمای ایران تاسیس کانون ملی فیلم بود و نه کارگردانی فیلم‌هایی چون «شب قوزی» (به نقل از ص 222 کتاب). دیدگاه‌های جاهد با گلستان در این باره متفاوت است. جاهد اعتقاد دارد که فیلم‌های غفاری در کنار آثار کارگردانانی چون خود ابراهیم گلستان، باعث شکل‌گیری جریان موج‌نوی سینمای ایران شده است، بنابراین فیلم‌های غفاری نیز مهم است، اما گلستان صرفا تاسیس کانون فیلم را مهم می‌داند.

جاهد در برنامه کاری خود گفت‌وگو با غفاری را نیز از پیش مشخص کرده بود، اما موضوع این گفت‌وگو قرار بود درباره آثار سینمایی غفاری باشد و نه کانون ملی فیلم ایران. بنابراین ایده انتشار این کتاب را ابراهیم گلستان مطرح کرد و البته این مسئله دلیلی بر اهمیت نداشتن کار جاهد نیست. جاهد با این کتاب، یکی از مهم‌ترین چهره‌های فعال در عرصه سینما را از محاق فراموشی به در آورد.  

«از سینما تِک پاریس تا کانون فیلم تهران: رو در رو با فرخ غفاری» به کوشش پرویز جاهد، با شمارگان هزار و 500 نسخه، 150 صفحه و بهای 9 هزار تومان از سوی نشر نی در دسترس علاقه‌مندان به تاریخ سینمای ایران قرار گرفته است. برای مطالعه فایل pdf نخستین صفحات کتاب به این نشانی بروید.