علی همدانی، ویراستار «دانشنامه تهران بزرگ» در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره ضرورت وجود فصلنامه نقد در حوزه تاریخ اظهار کرد: قطعا نیاز است که نشریاتی به صورت تخصصی به نقد کتاب‌های تاریخی بپردازند، اما مهم این است که نقدکنندگان دانش لازم را داشته باشند.

سطح آموزش تاریخ بسیار پایین است

وی اظهار کرد: قبلا ماهنامه «کتاب ماه تاریخ و جغرافیا» را که از سوی خانه کتاب منتشر می‌شد به دستم می‌رسید، بنده این ماهنامه را که حاوی معرفی کتاب‌های تاریخی و گاه نقد آنها بود، مطالعه می‌کردم.
 
این تاریخ‌پژوه با اظهار بی‌اطلاعی از تغییر نام «ماهنامه کتاب تاریخ و جغرافیا» به فصلنامه «نقد کتاب تاریخ» عنوان کرد: من از این موضوع اطلاعی نداشتم و تا کنون نیز این فصلنامه را ندیده‌ام.
 
همدانی افزود: متاسفانه در کشور ما در زمینه علوم انسانی و تاریخ متخصص کافی وجود ندارد. دلیل این کمبود این است که اصولا در ایران نه تنها با تاریخ به صورت تخصصی برخورد نمی‌شود، بلکه دانشجویان ما در دانشگاه‌ها نیز به طور تخصصی آن‌را نمی‌آموزند.
 
وی با توجه به برنامه‌ریزی‌ درباره تخصصی شدن آموزش تاریخ در مقاطع بالای تحصیلات دانشگاهی عنوان کرد: چند سالی است که رشته تاریخ در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا در چند گرایش مانند تاریخ ایران اسلامی، تاریخ ایران باستان، تاریخ معاصر ایران، تاریخ خلیج فارس، تاریخ قفقاز و تاریخ اروپا تدریس می‌شود. اما با توجه به اینکه دانشگاه‌ها استادان متخصص مورد نیاز در این حوزه‌های مطالعاتی را به قدر کافی در اختیار ندارند، سطح آموزش تاریخ از لحاظ کیفی بسیار پایین است.
 
دانشجویان توانایی نگارش و نقد ندارند!

این عضو دایره‌المعارف بزرگ اسلامی درباره مشکل آموزش و نقد علمی در دانشگاه‌ها به ویژه در حوزه علوم انسانی بیان کرد: بنده نقد کتاب‌های تاریخ را از سوی دانشجویان کمتر دیده‌ام، زیرا اصولا در دانشگاه‌ها روش تحقیق و شیوه نقد به دانشجویان آموزش داده نمی‌شود و از این رو کمتر دانشجو و فارغ‌التحصیل جوانی را می‌توان یافت که توانایی نگارش و نقد کتاب داشته باشد.
 
همدانی اظهار کرد: دانشجویان در نظام آموزشی ما غربالگری می‌شوند. برخی از آنها که امتیاز بیشتری کسب می‌کنند، جذب رشته‌های درآمدزا می‌شوند. در رشته‌های علوم انسانی نیز رشته حقوق جذاب‌ترین رشته برای داوطلبان ورود به دانشگاه است و داوطلبانی که در آزمون ورود به دانشگاه امتیاز لازم برای پذیرش در رشته حقوق را کسب نمی‌کنند به ناچار دیگر رشته‌های علوم انسانی از جمله تاریخ را بر می‌گزینند.

وی درباره مطالعات ایران‌شناسی افزود: حال، از  دانشگاهی که استادان، دانش لازم برای تدریس و دانشجویان انگیزه لازم برای تحصیل ندارند، چه انتظاری می‌توان داشت. البته بی‌انصافی خواهد بود که درباره تمام استادان و دانشجویان تاریخ این‌گونه داوری شود، زیرا انگشت‌شمار استادانی در دانشگاه‌های ما در رشته تاریخ به تدریس مشغول هستند که از دانش، شایستگی و توانایی‌های بالایی برخوردارند و چهره‌هایی شناخته شده در عرصه ایرانشناسی و مطالعات تاریخ ایران به شمار می‌آیند.

سردرگمی دانشگاه‌ها و بی‌انگیزگی دانشجویان از موانع نقدنویسی

ویراستار دانشنامه تهران بزرگ با اشاره به نحوه ورود داوطلبان رشته فرهنگ و زبان‌های باستانی به دانشگاه، گفت: به عنوان نمونه بیش از 90 درصد داوطلبان ورود به این رشته در مقطع کارشناسی ارشد، فارغ‌التحصیلان یکی از رشته‌های زبان‌های خارجی هستند؛ زیرا در آزمون ورودی این رشته بیش از آن‌که دانش لازمِ داوطلبان در حوزه فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران مورد سنجش قرار گیرد، تسلط آنان به یکی از از زبان‌های خارجی سنجیده می‌شود و  به همین دلیل است که بیشتر دانشجویان این رشته در مقطع کارشناسی ارشد انگیزه لازم برای تحصیل و تحقیق را ندارند.
 
همدانی عنوان کرد: امروز بیشتر آثار مطرح در حوزه ایران‌شناسی توسط کسانی پدید آمده که دانش‌آموخته دانشگاه‌های غرب هستند. بنابراین همان‌طور که اشاره کردم دلیل ضعف ما در حال حاضر در ارائه آثار قابل توجه درحوزه تاریخ‌نویسی و نقد علمی، سردرگمی دانشگاه‌ها و بی‌انگیزگی بیشتر دانشجویان است.

وی گفت: در حال حاضر تهران‌پژوهی به دلیل مشکلاتی که این شهر با آن روبه‌رو شده، مورد توجه قرار گرفته است. ضمن این‌که تا کنون آثاری به شکل مقاله و کتاب درباره تهران منتشر شده، اگرچه در این حوزه هنوز نقد چندان فعال نشده است.